Trưởng tế điều hành là gì?

Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, việc hiểu biết về chức vụ của Chúa Giê-xu Christ là nền tảng cho sự cứu rỗi và sự thông công với Đức Chúa Trời. Trong số nhiều danh hiệu và chức vụ của Ngài—như Đấng Cứu Thế, Chúa, Con Trời, Chiên Con của Đức Chúa Trời—thì chức vụ “Trưởng tế điều hành” (hay “Thượng Tế Thượng Phẩm”) chiếm một vị trí trung tâm và vinh hiển. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học phong phú của chức vụ này, từ những hình bóng trong Cựu Ước đến sự ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ trong Tân Ước, và những áp dụng thiết thực cho đời sống Hội Thánh và cá nhân tín hữu ngày nay.

Để hiểu về “Trưởng tế điều hành” của chúng ta, trước hết phải quay về với hệ thống tế lễ mà Đức Chúa Trời thiết lập cho dân Y-sơ-ra-ên qua Môi-se. Chức vụ trưởng tế (tiếng Hê-bơ-rơ: kohen gadol כֹּהֵן גָּדוֹל) là chức vụ tối cao, duy nhất, đại diện cho cả dân sự trước mặt Đức Chúa Trời tại nơi chí thánh.

1. Nhiệm Vụ Độc Nhất Và Sự Lựa Chọn Thiên Thượng:
Trưởng tế đầu tiên là A-rôn, anh của Môi-se, được Đức Chúa Trời trực tiếp chỉ định (Xuất Ê-díp-tô Ký 28:1). Điều này nói lên một chân lý quan trọng: “Chẳng có ai tự chiếm lấy chức trọng đó cho mình; phải được Đức Chúa Trời kêu gọi như A-rôn” (Hê-bơ-rơ 5:4). Chức vụ này không phải do bầu cử hay thừa kế theo ý người, mà là do ân điển và sự kêu gọi của Đức Chúa Trời.

2. Công Việc Trung Bảo và Tế Lễ Chuộc Tội:
Công việc chính yếu của vị trưởng tế là đại diện cho dân sự trước Đức Chúa Trời và đại diện cho Đức Chúa Trời trước dân sự. Đỉnh cao của chức vụ này là vào Ngày Chuộc Tội (Yom Kippur - Lê-vi Ký 16). Chỉ một mình vị trưởng tế, sau khi dâng tế lễ chuộc tội cho chính mình và cho cả dân, mới được phép bước vào Nơi Chí Thánh, nơi có Hòm Giao Ước và sự hiện diện của Đức Chúa Trời, để rảy huyết trên nắp thi ân (Lê-vi Ký 16:11-17). Huyết con sinh tế đó mang tính tạm thời, “vì không thể cất tội lỗi đi được” (Hê-bơ-rơ 10:4, 11), nhưng là hình bóng cho huyết quý báu của Đấng Christ sẽ đến.

3. Những Hạn Chế Của Chức Tế Lễ Cũ:
Sách Hê-bơ-rơ chỉ rõ những điểm yếu của chức tế lễ A-rôn: - Các trưởng tế đều là người, có tội lỗi, phải dâng tế lễ chuộc tội cho chính mình trước (Hê-bơ-rơ 5:2-3; 7:27). - Họ phải chết và chức vụ được truyền lại cho người khác, không tồn tại đời đời (Hê-bơ-rơ 7:23). - Của lễ họ dâng là máu của chiên, bò đực, không thể hoàn toàn cất tội lỗi hay làm cho lương tâm con người được trọn vẹn (Hê-bơ-rơ 9:9; 10:1-4). Tất cả những điều này cho thấy chế độ tế lễ cũ chỉ là “hình bóng” (Hê-bơ-rơ 8:5) và “ví dụ” (Hê-bơ-rơ 9:9) cho một thực tại tốt đẹp hơn, trọn vẹn hơn sẽ đến.

Danh hiệu trọng thể “Trưởng tế điều hành” (hay “Thượng Tế Thượng Phẩm”) được sách Hê-bơ-rơ sử dụng nhiều lần (Hê-bơ-rơ 2:17; 3:1; 4:14-15; 5:5, 10; 6:20; 7:26-28; 8:1; 9:11) để giới thiệu về Chúa Giê-xu Christ. Từ Hy Lạp được dùng là Archieréus (ἀρχιερεύς), ghép từ archi (cai quản, đứng đầu) và hieréus (thầy tế lễ). Ngài không phải là một trưởng tế bình thường, mà là Đấng Cai Quản, Đấng Đứng Đầu trên mọi thầy tế lễ.

1. Sự Vượt Trội Của Chúa Giê-xu Với Tư Cách Là Trưởng Tế:
Chúa Giê-xu hoàn toàn vượt trội so với các trưởng tế thời Cựu Ước: - Nguồn Gốc Thần Thượng: Ngài là Con Đức Chúa Trời, được Đức Chúa Cha xưng ra: “Con là Con Ta, ngày nay Ta đã sanh Con” và “Ngươi là thầy tế lễ đời đời theo ban Mên-chi-xê-đéc” (Hê-bơ-rơ 5:5-6, trích Thi thiên 2:7 & 110:4). Ngài không thuộc về chi phái Lê-vi (thuộc chi phái Giu-đa - Hê-bơ-rơ 7:14), nhưng thuộc về một chức tế lễ cao trọng hơn, đời đời hơn: ban Mên-chi-xê-đéc (Hê-bơ-rơ 7:1-3). - Bản Tánh Vô Tội: Ngài “thánh khiết, không tội, không ô uế, biệt khỏi kẻ có tội” (Hê-bơ-rơ 7:26). Ngài không cần dâng tế lễ chuộc tội cho chính mình. Điều này khiến Ngài trở nên một Đấng Trung Bảo hoàn hảo. - Sự Cảm Thông Trọn Vẹn: Dù vô tội, Ngài đã trải qua mọi sự cám dỗ và đau khổ của con người: “Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm không có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn có một thầy tế lễ bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội” (Hê-bơ-rơ 4:15). Từ “cảm thương” trong tiếng Hy Lạp (sympatheō συμπαθέω) có nghĩa là “cùng chịu đau đớn, đồng cảm sâu sắc từ chính trải nghiệm của mình”. - Chức Vụ Đời Đời: “Ấy bởi Ngài là Đấng hằng sống đời đời, nên giữ lấy chức tế lễ không hề đổi thay. Bởi đó, Ngài có thể cứu toàn vẹn những kẻ nhờ Ngài mà đến gần Đức Chúa Trời, vì Ngài hằng sống để cầu thay cho những kẻ ấy” (Hê-bơ-rơ 7:24-25).

2. Của Lễ Tối Cao: Chính Bản Thân Ngài Và Huyết Báu:
Sự vĩ đại của Chúa Giê-xu với tư cách là Trưởng Tế Điều Hành không chỉ ở bản thân Ngài, mà còn ở của lễ Ngài dâng. Trong hệ thống cũ, trưởng tế dâng sinh tế bên ngoài. Nhưng Chúa Giê-xu, với tư cách vừa là Thầy Tế Lễ vừa là Con Sinh Tế, đã dâng chính mình Ngài: “Ngài đã vào nơi rất thánh một lần thì đủ hết, không dùng huyết của dê đực và của bò con, nhưng dùng chính huyết mình, mà được sự chuộc tội đời đời” (Hê-bơ-rơ 9:12). Huyết của chiên, bò chỉ có giá trị tạm thời và bên ngoài, còn huyết của Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời vô tội, có quyền năng thanh tẩy lương tâm chúng ta khỏi những việc chết (Hê-bơ-rơ 9:14).

3. Nơi Hầu Việc Và Kết Quả Vĩnh Cửu:
Trưởng tế thời xưa vào Nơi Chí Thánh bằng tay, trong đền tạm do người làm ra. Còn Trưởng Tế Điều Hành của chúng ta, sau khi dâng chính mình trên thập tự giá, “đã vào chính trong trời... đặng vì chúng ta ứng hầu trước mặt Đức Chúa Trời” (Hê-bơ-rơ 9:24). Ngài không vào một nơi thánh thuộc về thế giới này, mà vào chính Thiên đàng. Và Ngài ngồi “bên hữu ngai Đấng tôn nghiêm trong các từng trời, làm Chức việc nơi thánh và đền tạm thật, bởi Chúa dựng lên, không phải bởi một người nào” (Hê-bơ-rơ 8:1-2). Chữ “ngồi” biểu thị công việc chuộc tội đã hoàn tất (Hê-bơ-rơ 10:12), khác với các thầy tế lễ thời xưa luôn đứng để hầu việc vì công việc chưa xong.

Hiểu biết về chức vụ Trưởng Tế Điều Hành của Chúa Giê-xu không chỉ là giáo lý suông, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và tiếp cận Đức Chúa Trời mỗi ngày.

1. Sự Tự Tin Để “Đến Gần” Ngôi Ân Điển:
Vì chúng ta có một Trưởng Tế vĩ đại đã thông hiểu và chiến thắng mọi sự cám dỗ, và đã mở đường vào Nơi Chí Thánh bằng huyết Ngài, nên chúng ta được khích lệ: “Vậy, chúng ta hãy lấy lòng chân thật với đức tin trọn vẹn, lòng được tưới sạch khỏi lương tâm ác, thân thể rửa bằng nước trong, mà đến gần Chúa” (Hê-bơ-rơ 10:22). Chúng ta không đến với một Đức Chúa Trời xa cách, giận dữ, qua những nghi lễ phức tạp, mà đến với một Cha yêu thương, qua Đấng Trung Bảo là Con Ngài. Chúng ta có thể cầu nguyện trực tiếp, “với sự tin quyết” (Hê-bơ-rơ 4:16).

2. Nguồn Suối Của Sự Thương Xót Và Ân Điển Giúp Đỡ Trong Khi Có Cần:
Hê-bơ-rơ 4:16 chép: “Vậy, chúng ta hãy vững lòng đến gần ngôi ơn phước, hầu cho được thương xót và tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng.” Chúa Giê-xu, với tư cách là Trưởng Tế Điều Hành, không chỉ chuộc tội quá khứ, mà còn đang sống để cầu thay cho chúng ta (Rô-ma 8:34), ban cho chúng ta sự thương xót (không bị xét xử) và ân điển (sự giúp đỡ siêu nhiên) trong mọi nan đề, yếu đuối và thử thách hiện tại.

3. Động Lực Để Giữ Vững Đức Tin Và Lời Tuyên Xưng:
Hê-bơ-rơ 4:14 và 10:23 nhắc nhở chúng ta vì có “một thầy tế lễ thượng phẩm lớn đã thông qua các từng trời”, nên hãy “cầm giữ sự làm chứng về đức tin mình cho vững bền”. Hiểu về chức vụ cao trọng của Chúa Giê-xu củng cố đức tin chúng ta trước mọi hoài nghi và thử thách. Niềm tin của chúng ta không đặt trên triết lý loài người, mà trên công việc hoàn tất của Đấng Christ, Đấng hiện đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời.

4. Sống Với Tư Cách “Vương Giả Tế Lễ” Trong Thế Gian:
Kinh Thánh gọi cả Hội Thánh là “dòng giống được lựa chọn, chức tế lễ nhà vua, dân thánh” (1 Phi-e-rơ 2:9). Vì chúng ta có một Trưởng Tế điều hành, nên chính chúng ta cũng được kêu gọi vào chức vụ tế lễ thánh: dâng lên Đức Chúa Trời của lễ thuộc linh (lời ca ngợi, sự vâng lời, việc lành - Hê-bơ-rơ 13:15-16) và đại diện cho Đức Chúa Trời trước thế gian qua đời sống chứng nhân và sự phục vụ yêu thương.

Chức vụ “Trưởng tế điều hành” của Chúa Giê-xu Christ là viên kim cương lấp lánh trong kho tàng lẽ thật của Kinh Thánh. Ngài là Đấng duy nhất kết hợp trọn vẹn thần tánh và nhân tánh, vô tội nhưng cảm thông, là Đấng Trung Bảo hoàn hảo, Đấng dâng của lễ hoàn hảo (chính mình Ngài), tại nơi hoàn hảo (thiên đàng), đem lại kết quả hoàn hảo (sự cứu rỗi đời đời). Chức vụ này không còn là hình bóng hay nghi lễ xa vời, mà là thực tại sống động, nền tảng cho mối tương giao của chúng ta với Đức Chúa Trời.

Hôm nay, mỗi chúng ta được mời gọi sống trong ánh sáng của lẽ thật này: Hãy đến gần với lòng tin quyết, hãy nắm giữ lời tuyên xưng của mình, hãy nhận lãnh sự thương xót và ân điển mỗi ngày, và hãy sống như một chức tế lễ nhà vua, rao truyền những đức tính của Đấng đã gọi chúng ta ra khỏi nơi tối tăm vào nơi sáng láng lạ lùng của Ngài. Chúa Giê-xu Christ, Trưởng Tế Điều Hành của chúng ta, đang sống và cầu thay cho bạn. A-men.