Trưởng lão và chấp sự cần có những phẩm chất nào?

Trong cấu trúc tổ chức và sự vận hành lành mạnh của Hội Thánh Đấng Christ, vai trò của những người lãnh đạo thuộc linh như trưởng lão (elder) và chấp sự (deacon) là vô cùng trọng yếu. Kinh Thánh, đặc biệt là trong các thư tín mục vụ của Sứ đồ Phao-lô, không hề xem nhẹ việc lựa chọn và bổ nhiệm những chức vụ này. Thay vào đó, Kinh Thánh đưa ra một bảng liệt kê chi tiết, rõ ràng và khắt khe về những phẩm chất thiết yếu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát những tiêu chuẩn Kinh Thánh dành cho trưởng lão và chấp sự, giải nghĩa từ ngữ gốc Hy Lạp, phân tích bối cảnh, và đúc kết những ứng dụng thực tiễn cho Hội Thánh ngày nay.

Trước khi đi vào chi tiết các phẩm chất, chúng ta cần hiểu sơ lược về hai chức vụ này. Từ Hy Lạp cho “trưởng lão” là πρεσβύτερος (presbyteros), nhấn mạnh đến sự trưởng thành, kinh nghiệm và sự khôn ngoan. Trưởng lão còn được gọi là “giám mục” (ἐπίσκοπος - episkopos, nghĩa là “người giám sát”) trong Tít 1:7, cho thấy trách nhiệm chăn bầy và giám sát thuộc linh (Công vụ 20:28; 1 Phi-e-rơ 5:2). Trong khi đó, “chấp sự” xuất phát từ từ Hy Lạp διάκονος (diakonos), có nghĩa cơ bản là “người hầu bàn”, “người phục vụ”. Chức vụ này được hình thành sơ khai trong Công vụ 6:1-6 với mục đích phục vụ các nhu cầu thực tế trong Hội Thánh, để các sứ đồ có thể chuyên tâm vào sự cầu nguyện và chức vụ Lời Chúa.

Sứ đồ Phao-lô đã đưa ra những tiêu chuẩn rõ ràng cho người mong muốn chức vụ giám mục (trưởng lão). Đây không phải là một danh sách tùy ý, mà là những phẩm chất phản ánh tính cách đã được Đấng Christ biến đổi.

1. Phẩm Chất Cá Nhân Và Gia Đình:

• Không chỗ trách được (ἀνεπίλημπτος - anepilēmptos): Đây là phẩm chất bao trùm, nghĩa là không có gì để người ta bắt lỗi, có đời sống trong sạch, mẫu mực (1 Ti-mô-thê 3:2).
• Chồng của một vợ (μιᾶς γυναικὸς ἄνδρα): Cụm từ này thường được hiểu là sự chung thủy tuyệt đối trong hôn nhân, có đời sống hôn nhân gương mẫu và trong sạch. Người đó phải quản trị tốt gia đình mình, con cái vâng phục và giữ điều đoan chính (1 Ti-mô-thê 3:4-5). Đây là phép thử cho khả năng chăn dắt Hội Thánh.
• Tiết độ, khôn ngoan, yêu khách (νηφάλιος, σώφρων, φιλόξενος): Người trưởng lão phải có sự tự chủ (nēphalios), tỉnh táo, biết kềm chế. Phải khôn ngoan, có óc phán đoán lành mạnh (sōphrōn). Và phải yêu mến sự hiếu khách (philoxenos), sẵn sàng mở rộng cửa nhà mình (Tít 1:8).

2. Phẩm Chất Thuộc Linh Và Đạo Đức:

• Có tài dạy dỗ (διδακτικός - didaktikos): Đây là một điểm nhấn quan trọng. Trưởng lão không chỉ sống tốt mà còn phải có khả năng dạy Lời Chúa cách chân thật, khuyên bảo người lành và bác bẻ kẻ chống trả (Tít 1:9).
• Không nghiện rượu, không hung bạo, nhưng hòa nhã (πάρουνος, πλήκτης, ἐπιεικής): Không được gần bên rượu (paroinos), không nóng nảy, gây gổ (plēktēs), nhưng phải ôn hòa, biết nhường nhịn (epieikēs) (1 Ti-mô-thê 3:3).
• Không ham tiền bạc (ἀφιλάργυρος - aphilargyros): Lòng tham của cải là cội rễ của mọi điều ác (1 Ti-mô-thê 6:10). Trưởng lão phải thoát khỏi sự ràng buộc này.
• Không mới tin đạo: Người mới cải đạo dễ bị kiêu ngạo và rơi vào sự kết án của ma quỷ (1 Ti-mô-thê 3:6). Cần có thời gian tôi luyện và trưởng thành.
• Được người ngoài tốt khen: Danh tiếng tốt với người ngoài Hội Thánh là một bằng chứng về tính cách đáng tin cậy, để khỏi bị sỉ nhục và sa vào cạm bẫy ma quỷ (1 Ti-mô-thê 3:7).

Các phẩm chất cho chấp sự cũng nghiêm túc không kém, phản ánh chức vụ phục vụ quan trọng này.

1. Phẩm Chất Cá Nhân Và Đạo Đức:

• Nghiêm trang (σεμνός - semnos): Nghiêm túc, đáng tôn trọng, không nhẹ dạ.
• Không nói hai lời (μὴ διλόγους): Thành thật, đáng tin cậy, nói “phải” thì là phải, không ba phải, không nói xấu sau lưng.
• Không ghiền rượu, không tham lợi phi nghĩa (μὴ αἰσχροκερδεῖς): Tỉnh táo và liêm chính trong tài chính, không tìm cách trục lợi bất chính.

2. Nền Tảng Thuộc Linh Vững Vàng:

• Phải “giữ lẽ mầu nhiệm của đức tin với lương tâm thanh sạch” (1 Ti-mô-thê 3:9). Điều này nhấn mạnh đến một đức tin chân thật và sự hiểu biết về lẽ đạo, cùng một đời sống ăn năn, thánh sạch.

3. Phẩm Chất Gia Đình:

• Tương tự trưởng lão, chấp sự cũng phải là “chồng của một vợ”, quản trị tốt con cái và nhà riêng mình (1 Ti-mô-thê 3:12).
• Về nữ chấp sự (hay vợ của chấp sự, tùy cách hiểu) cũng phải nghiêm trang, không nói xấu, có lòng tiết độ và trung tín trong mọi sự (1 Ti-mô-thê 3:11).

Mục đích của những tiêu chuẩn cao này là để những người phục vụ cách tốt lành sẽ được “bực tôn trọng và lòng rất dạn dĩ trong đức tin đến Đấng Christ Jêsus” (1 Ti-mô-thê 3:13).

Các phẩm chất trên không chỉ là bảng kiểm tra để bầu cử, mà còn là kim chỉ nam cho sự phát triển thuộc linh của mọi tín hữu.

1. Đối Với Hội Thánh Trong Việc Lựa Chọn:

• Hội Thánh phải nghiêm túc tuân theo các tiêu chuẩn Kinh Thánh, không vì nhu cầu thiếu người mà hạ thấp tiêu chuẩn.
• Quá trình lựa chọn cần có thời gian quan sát (1 Ti-mô-thê 3:10 “phải chịu thử thách trước”), tham khảo ý kiến từ nhiều phía, kể cả danh tiếng với người ngoài.
• Việc dạy dỗ Lời Chúa (didaktikos) phải là ưu tiên hàng đầu khi đánh giá trưởng lão, không chỉ là khả năng tổ chức hay xã giao.

2. Đối Với Các Cá Nhân Được Kêu Gọi:

• Mong ước chức vụ là tốt (1 Ti-mô-thê 3:1), nhưng mong ước đó phải được thanh tẩy, không phải vì danh vọng hay quyền lực, mà vì lòng khao khát phục vụ và chăn dắt bầy chiên của Đức Chúa Trời.
• Cần tự xét mình dựa trên các tiêu chuẩn Kinh Thánh, đặc biệt trong đời sống riêng tư và gia đình – nơi thể hiện chân thực nhất tính cách.
• Phát triển sự tự chủ, nếp sống yêu khách, và lòng liêm chính trong tài chính ngay từ bây giờ.

3. Đối Với Mọi Tín Hữu:

• Dù không được kêu gọi làm trưởng lão hay chấp sự, mỗi Cơ Đốc nhân đều được mời gọi phát triển những phẩm chất này – như sự chung thủy, tiết độ, khôn ngoan, không ham tiền – vì đó là bông trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23) và đặc tính của người thuộc về Christ.
• Hãy tôn trọng, vâng phục và cầu thay cho những người lãnh đạo thuộc linh của mình (Hê-bơ-rơ 13:17), nhận biết trách nhiệm nặng nề và các tiêu chuẩn cao mà họ phải đáp ứng.

Các phẩm chất Kinh Thánh đưa ra cho trưởng lão và chấp sự không phải là bức tranh về một con người hoàn hảo, nhưng là hình ảnh của một con người trưởng thành và ổn định trong Đấng Christ. Đó là người có đời sống được Chúa biến đổi toàn diện: trong tính cách, gia đình, đạo đức, và thuộc linh. Những tiêu chuẩn này bảo vệ Hội Thánh khỏi sự lãnh đạo sai lầm và bảo vệ chính những người lãnh đạo khỏi sự sa ngã. Cuối cùng, mọi phẩm chất đều quy về việc trở nên giống như Chúa Giê-xu, Đấng chăn chiên nhân lành, Đấng “không phải đến để được phục vụ, nhưng để phục vụ” (Mác 10:45). Ước nguyện Hội Thánh luôn có những trưởng lão và chấp sự “không chỗ trách được”, sống và phục vụ như những đầy tớ trung tín của Đấng Christ, vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và sự tăng trưởng của thân thể Ngài.