Phụ nữ có thể làm trưởng lão trong hội thánh không?

Chủ đề về vai trò lãnh đạo của người nữ trong Hội Thánh, cụ thể là chức vụ trưởng lão, là một trong những đề tài được thảo luận sôi nổi và đôi khi gây chia rẽ trong cộng đồng Cơ Đốc. Để có cái nhìn cân bằng và trung tín với Lời Chúa, chúng ta cần nghiên cứu cách cẩn thận, tôn trọng toàn bộ sự dạy dỗ của Kinh Thánh, tránh việc nhấn mạnh một vài câu đơn lẻ mà bỏ qua bức tranh tổng thể. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh trong bối cảnh lịch sử và văn hóa, phân tích các từ ngữ gốc Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, và tìm kiếm sự hướng dẫn cho đời sống Hội Thánh đương đại.

Trước khi tìm hiểu về ứng viên, chúng ta phải hiểu rõ về chức vụ. Từ "trưởng lão" (πρεσβύτερος - *presbyteros*) trong Tân Ước mang hai nghĩa: (1) một người cao tuổi, và (2) một chức vụ lãnh đạo trong Hội Thánh địa phương (Công vụ 14:23, Tít 1:5). Chức vụ này có liên hệ mật thiết, và đôi khi đồng nghĩa, với "giám mục" (ἐπίσκοπος - *episkopos*, nghĩa là người giám sát) và "kẻ chăn chiên" (ποιμήν - *poimēn*, hay "mục sư") (Công vụ 20:17, 28; 1 Phi-e-rơ 5:1-2). Trọng trách của họ là chăn bầy, giảng dạy, quản trị, và bảo vệ Hội Thánh khỏi giáo lý sai lạc (1 Ti-mô-thê 3:1-7, 5:17; Tít 1:5-9).

Cuộc tranh luận thường xoay quanh việc giải thích một số phân đoạn Tân Ước. Chúng ta sẽ xem xét chúng một cách nghiêm túc.

"Đàn bà phải yên lặng mà học hỏi, phải hoàn toàn vâng phục. Tôi không cho phép đàn bà dạy dỗ, cũng không được cầm quyền trên đàn ông, nhưng phải ở yên lặng. Vì A-đam được dựng nên trước, rồi mới đến Ê-va. Không phải A-đam bị lừa dối, mà là người đàn bà bị lừa dối và sa vào tội lỗi." (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Đây là phân đoạn trọng tâm. Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đưa ra mệnh lệnh này trong bối cảnh Hội Thánh tại Ê-phê-sô – nơi đang đối mặt với những giáo lý sai lầm (1 Ti-mô-thê 1:3-4). Cần lưu ý:

• Bối cảnh văn hóa: Ê-phê-sô là trung tâm thờ phượng nữ thần Ác-tê-mi. Một số học giả cho rằng phụ nữ tại đây, mới được giải phóng trong Đấng Christ, có thể đã lạm dụng sự tự do để gây rối trật tự trong Hội Thánh, hoặc truyền bá các giáo lý sai lạc.
• Nguyên tắc thần học: Phao-lô không viện dẫn văn hóa đương thời, mà viện dẫn đến thứ tự sáng thế (A-đam được dựng nên trước) và sự sa ngã (Ê-va bị lừa dối). Điều này chỉ ra rằng mệnh lệnh của ông dựa trên một trật tự đã được thiết lập từ ban đầu, mang tính nguyên tắc hơn là chỉ tùy thuộc vào hoàn cảnh.
• Phạm vi: Cụm từ "dạy dỗ và cầm quyền trên đàn ông" (διδάσκειν δὲ γυναικὶ οὐκ ἐπιτρέπω, οὐδὲ αὐθεντεῖν ἀνδρός - *didaskein de gynaiki ouk epitrepo, oude authentein andros*) được hiểu là trong bối cảnh hội chúng chính thức của Hội Thánh, nơi có sự quản trị và thẩm quyền giáo lý. Từ "cầm quyền" (*authentein*) mang sắc thái mạnh, chỉ sự lãnh đạo có thẩm quyền.

"Đàn bà phải im lặng trong các Hội thánh, vì họ không có phép nói, nhưng phải phục tùng như luật pháp dạy. Nếu họ muốn học điều gì, thì hãy hỏi chồng mình ở nhà; vì đàn bà nói giữa Hội thánh là xấu hổ."

Phân đoạn này dường như đi cùng chiều với 1 Ti-mô-thê 2. Tuy nhiên, bối cảnh ở đây là sự cầu nguyện và nói tiên tri công khai (1 Cô-rinh-tô 14:1, 26-33). Một số học giả đề xuất rằng vấn đề ở đây có thể là sự phán xét, chất vấn, hoặc làm rối loạn các lời tiên tri một cách công khai, hành động này đi ngược với thứ tự và sự phục tùng. Điều này không nhất thiết cấm mọi hình thức phục vụ có lời nói của phụ nữ (xem 1 Cô-rinh-tô 11:5, nơi phụ nữ được phép cầu nguyện và nói tiên tri với đầu trùm khăn).

"Không còn chia ra người Giu-đa hoặc người Gờ-réc, không còn người tôi mọi hoặc người tự chủ, không còn đàn ông hoặc đàn bà; vì trong Đấng Christ Jêsus, tất cả anh em đều là một."

Đây là câu nền tảng về sự bình đẳng thuộc linh và giá trị trọn vẹn của mọi tín hữu trong Đấng Christ. Nguyên tắc này không xóa bỏ mọi sự khác biệt chức năng trong Hội Thánh và gia đình, nhưng khẳng định rằng sự cứu rỗi, ân điển và địa vị làm con Đức Chúa Trời là như nhau cho mọi người, bất kể giới tính, chủng tộc hay địa vị xã hội.

Kinh Thánh ghi nhận nhiều phụ nữ đã đóng góp quan trọng trong công việc Chúa:

• Bà Phê-bê: Được Phao-lô gọi là "chị em" và "người giúp việc" (διάκονος - *diakonos*, cùng một từ dùng cho "chấp sự" trong 1 Ti-mô-thê 3:8) của Hội Thánh xenh-cơ-rê, và là "người bảo hộ" (προστάτις - *prostatis*, người bảo trợ, đứng đầu) của nhiều người, kể cả chính Phao-lô (Rô-ma 16:1-2).
• Pơ-rít-ki-la (A-qui-la): Bà cùng chồng là A-qui-la giảng dạy cho A-bô-lô "càng kỹ càng hơn về đường Đức Chúa Trời" (Công vụ 18:26). Bà thường được nêu tên trước chồng, cho thấy vai trò nổi bật.
• Các nữ đồng lao: Phao-lô nhắc đến các bà như Ma-ri, Tơ-ri-phê-na, Tơ-ri-phô-sa, Bẹc-si, Giơu-nia... là những người "có công khó với tôi trong Đấng Christ" (Rô-ma 16:3, 6, 7, 12). Giơu-nia còn được gọi là "có danh vọng giữa các sứ đồ" (Rô-ma 16:7).
• Các con gái nói tiên tri của Phi-líp: (Công vụ 21:9).

Những ví dụ này cho thấy phụ nữ tham gia tích cực vào mọi mặt đời sống Hội Thánh: giảng dạy cá nhân, hỗ trợ, lãnh đạo, và nói tiên tri. Tuy nhiên, Kinh Thánh không ghi rõ họ có giữ chức vụ trưởng lão chính thức với thẩm quyền quản trị toàn thể Hội Thánh địa phương hay không.

Từ việc nghiên cứu trên, hai quan điểm chính hình thành:

Quan điểm này cho rằng đàn ông và đàn bà có giá trị ngang nhau trước mặt Đức Chúa Trời nhưng được Ngài ban cho những vai trò bổ sung cho nhau, đặc biệt trong gia đình và Hội Thánh. Theo đó, chức vụ trưởng lão/giám mục (với thẩm quyền dạy dỗ và quản trị toàn thể Hội Thánh) được dành riêng cho những người đàn ông đủ tiêu chuẩn. Các trưởng lão nam có trách nhiệm lãnh đạo và chăn dắt, trong khi phụ nữ tham gia vào mọi chức vụ phong phú khác (giảng dạy phụ nữ và trẻ em, chấp sự, truyền giáo, tư vấn, âm nhạc...). Quan điểm này dựa chủ yếu vào cách giải thích theo nghĩa thông thường của 1 Ti-mô-thê 2:12 và 1 Ti-mô-thê 3:1-2, Tít 1:6 (nơi trưởng lão được gọi là "người chồng của một vợ").

Quan điểm này tin rằng trong sự cứu chuộc của Đấng Christ, mọi sự phân biệt về vai trò lãnh đạo dựa trên giới tính đã được phá đổ (Ga-la-ti 3:28). Các mệnh lệnh trong 1 Ti-mô-thê 2 và 1 Cô-rinh-tô 14 là những chỉ dẫn tạm thời nhằm giải quyết những vấn đề cụ thể trong các Hội Thánh đó (ví dụ: phụ nữ chưa được giáo dục đầy đủ, hoặc bị ảnh hưởng bởi tà giáo), chứ không phải là mệnh lệnh vĩnh viễn. Họ chỉ đến những gương phụ nữ lãnh đạo trong cả Cựu Ước (như Đê-bô-ra - Quan Xét 4-5) và Tân Ước (như bà Phê-bê, Giơu-nia) để ủng hộ việc phụ nữ có thể được bổ nhiệm vào mọi chức vụ, kể cả trưởng lão và mục sư, nếu họ đáp ứng các tiêu chuẩn thuộc linh và ân tứ.

Dù theo quan điểm nào, mọi tín hữu đều có thể rút ra những bài học thực tiễn:

1. Tôn Trọng Kinh Thánh Làm Thẩm Quyền Tối Cao: Tranh luận phải dựa trên sự nghiên cứu Lời Chúa cách cẩn thận và cầu nguyện, chứ không dựa trên cảm xúc, xu hướng văn hóa, hay chủ nghĩa cá nhân.
2. Nhận Biết Và Sử Dụng Ân Tứ: Đức Thánh Linh ban ân tứ cho mọi tín hữu, không phân biệt nam nữ (1 Cô-rinh-tô 12:7,11). Hội Thánh cần tạo môi trường để mọi người, cả nam lẫn nữ, được khám phá, phát triển và sử dụng ân tứ của mình để gây dựng thân thể Đấng Christ.
3. Sống Trong Trật Tự Và Yêu Thương: Dù theo mô hình nào, mọi sự phải được "làm cho phải phép và theo thứ tự" (1 Cô-rinh-tô 14:40), và trên hết là trong tình yêu thương (1 Cô-rinh-tô 13). Sự phục vụ không nhằm thể hiện quyền lực cá nhân, mà để phục vụ và gây dựng.
4. Tôn Trọng Sự Khác Biệt Của Các Truyền Thống Hội Thánh: Các Hội Thánh có thể có sự dẫn dắt khác nhau về vấn đề này. Điều quan trọng là giữ sự hiệp một trong Đức Thánh Linh, tránh việc lên án hay chia rẽ nhau vì những khác biệt thuộc về sự hiểu biết và áp dụng thứ yếu này.
5. Tập Trung Vào Sứ Mạng Cao Trọng Hơn: Hội Thánh tồn tại không phải để tập trung vào cơ cấu quyền lực, mà để thờ phượng Đức Chúa Trời, môn đồ hóa các tín hữu, và rao truyền Phúc Âm cho thế giới hư mất. Đây phải là ưu tiên tối thượng của mọi lãnh đạo và thành viên.

Vấn đề phụ nữ làm trưởng lão là một đề tài phức tạp, đòi hỏi sự khiêm nhường, khôn ngoan và tấm lòng tìm kiếm ý Chúa. Cả hai quan điểm chính đều xuất phát từ lòng tôn kính Kinh Thánh, nhưng có cách diễn giải khác nhau. Thay vì cứng nhắc kết án lẫn nhau, chúng ta được kêu gọi:

• Khẳng định giá trị và chức vụ quan trọng của mọi tín hữu, cả nam lẫn nữ, trong vương quốc Đức Chúa Trời.
• Xây dựng Hội Thánh trên nền tảng của Đấng Christ, là Đầu duy nhất của Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:23), và dưới sự dẫn dắt tối cao của Lời Ngài.
• Ưu tiên tình yêu thương và sự hiệp một mà Đức Thánh Linh ban cho.

Cuối cùng, dù chúng ta đứng ở vị trí nào trong cuộc tranh luận thần học này, hãy nhớ rằng Đấng Christ đã phá đổ mọi bức tường ngăn cách và kêu gọi chúng ta bước vào sự tự do và phục vụ vinh hiển. Ước mong mỗi chúng ta, nam cũng như nữ, đều trung tín trong chức vụ Chúa giao, hết lòng góp phần xây dựng thân thể Ngài cho đến ngày Ngài trở lại.