Kinh Thánh dạy gì về cấu trúc hội thánh?

Trong thời đại ngày nay, có vô số mô hình và cấu trúc Hội Thánh khác nhau, từ truyền thống đến đương đại. Là Cơ Đốc nhân tin kính Lời Chúa, câu hỏi then chốt đặt ra không phải là: “Mô hình nào hiệu quả nhất?” hay “Truyền thống giáo hội tôi dạy gì?”, mà là: “Kinh Thánh dạy gì về cấu trúc Hội Thánh?”. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Lời Đức Chúa Trời để tìm ra những nguyên tắc nền tảng, bất biến cho cấu trúc của Hội Thánh Đấng Christ, với sự nhấn mạnh vào các từ ngữ nguyên bản Hy Lạp và Hê-bơ-rơ để làm sáng tỏ ý nghĩa.

I. Nền Tảng: Hội Thánh Là Thân Thể Sống Của Đấng Christ

Trước khi đi vào chi tiết cấu trúc, chúng ta phải hiểu bản chất của Hội Thánh. Trong tiếng Hy Lạp, từ được dịch là “Hội Thánh” là “ekklēsia” (ἐκκλησία). Từ này ghép bởi “ek” (ra khỏi) và “kalēō” (kêu gọi), mang nghĩa “những người được kêu gọi ra khỏi” (thế gian) để thuộc về Chúa. Ngay từ nguyên ngữ, Hội Thánh không phải là một tòa nhà hay một tổ chức, mà là một cộng đồng những người được Chúa kêu gọi.

Sứ đồ Phao-lô mặc khải hình ảnh then chốt nhất về Hội Thánh trong thư Ê-phê-sô và Cô-lô-se: “Ngài (Đức Chúa Trời) đã bắt muôn vật phục dưới chân Đấng Christ, và ban cho Đấng Christ làm đầu Hội thánh, Hội thánh là thân thể của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 1:22-23). Và “Ngài (Đấng Christ) là đầu của thân thể, tức là Hội thánh” (Cô-lô-se 1:18).

Đây là nguyên tắc tối thượng: Đấng Christ là Đầu duy nhất, tối cao và trực tiếp của Hội Thánh. Mọi cấu trúc, chức vụ, hoạt động phải phục tùng và phản ánh quyền làm đầu này. Cấu trúc Hội Thánh không phải là một bộ máy quan liêu, mà là một thân thể hữu cơ, sống động, nơi mỗi chi thể được kết nối trực tiếp với Đầu là Christ và với nhau.

II. Các Chức Vụ Được Đấng Christ Ban Cho: Bộ Khung Chức Năng

Sau khi xác lập quyền làm đầu của Đấng Christ, Kinh Thánh cho biết Ngài ban các ân tứ cụ thể để xây dựng thân thể. Phân đoạn quan trọng nhất là Ê-phê-sô 4:11-12: “Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng Tin Lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư, để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch và sự gây dựng thân thể Đấng Christ”.

Hãy xem xét kỹ các chức vụ này theo nguyên ngữ:

• Sứ đồ (Apostolos - ἀπόστολος): Người “được sai đi” với thẩm quyền đặc biệt để thiết lập nền móng (Ê-phê-sô 2:20). Chức vụ này mang tính nền tảng, gắn liền với thời kỳ hình thành Hội Thánh.
• Tiên tri (Prophētēs - προφήτης): Người nói ra lời của Đức Chúa Trời, không chỉ để báo trước tương lai, mà chủ yếu để “nói mà khuyên bảo, an ủi và yên ủi” (1 Cô-rinh-tô 14:3).
• Nhà Truyền Giảng Tin Lành (Euangelistēs - εὐαγγελιστής): Chuyên gia trong việc công bố Phúc Âm cho những người chưa tin.
• Mục Sư và Giáo Sư: Trong nguyên văn, cụm từ này có thể chỉ hai chức năng của một chức vụ (“những mục sư-giáo sư”). Mục sư (Poimēn - ποιμήν) nghĩa là “người chăn”, chăm sóc, bảo vệ, dẫn dắt bầy chiên. Giáo sư (Didaskalos - διδάσκαλος) là người dạy dỗ, giải thích Lời Chúa cách trung thực.

Mục đích của các chức vụ này KHÔNG phải để làm thay công việc cho mọi tín hữu, mà là “để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch” (câu 12). Họ trang bị, huấn luyện để mọi chi thể trong thân thể đều phục vụ.

III. Cấu Trúc Lãnh Đạo Địa Phương: Trưởng Lão & Chấp Sự

Trong các thư tín mục vụ (1,2 Ti-mô-thê, Tít), chúng ta thấy cấu trúc cụ thể cho Hội Thánh địa phương. Hai chức vụ chính được nêu rõ:

1. Trưởng Lão (Elder - Presbyteros - πρεσβύτερος): Chức vụ này nhấn mạnh sự trưởng thành, khôn ngoan và kinh nghiệm thuộc linh. Trong cùng ngữ cảnh, Sứ đồ Phao-lô cũng gọi họ là “Người coi sóc” (Overseer/Bishop - Episkopos - ἐπίσκοπος) (Tít 1:5-7, Công vụ 20:17,28). Presbyteros nhấn mạnh con người (người trưởng thành), còn Episkopos nhấn mạnh chức năng (người coi sóc). Đây là một chức vụ với hai tên gọi.

Kinh Thánh liệt kê những phẩm chất cao quý cho chức vụ này (1 Ti-mô-thê 3:1-7, Tít 1:6-9): không chỗ trách được, chồng của một vợ, tiết độ, khôn ngoan, hiếu khách, có khả năng dạy dỗ, không ham tiền, quản lý tốt gia đình mình. Họ có trách nhiệm “chăn bầy của Đức Chúa Trời” (1 Phi-e-rơ 5:2) và “cai quản” Hội Thánh (1 Ti-mô-thê 5:17).

2. Chấp Sự (Deacon - Diakonos - διάκονος): Nghĩa đen là “người phục vụ”. Chức vụ này được thiết lập đầu tiên trong Công vụ 6:1-6 để phục vụ bàn, giải quyết các nhu cầu thực tế, nhằm giúp các sứ đồ (lúc đó đóng vai trò trưởng lão) tập trung vào “cầu nguyện và chức vụ giảng Lời” (Công vụ 6:4). Các phẩm chất cho chấp sự cũng rất nghiêm túc (1 Ti-mô-thê 3:8-13): đáng kính, không nói hai lời, không ghiền rượu, giữ lẽ mầu nhiệm của đức tin với lương tâm thanh sạch.

Mô hình Kinh Thánh cho thấy sự lãnh đạo Hội Thánh địa phương được giao cho một nhóm các trưởng lão (số nhiều), chứ không phải một người độc tôn (Công vụ 14:23, 20:17; Phi-líp 1:1).

IV. Sự Vận Hành Của Cả Thân Thể: Ân Tứ Và Trách Nhiệm Của Mọi Thánh Đồ

Cấu trúc Hội Thánh không chỉ là chuyện của các chức vụ được nêu tên. 1 Cô-rinh-tô 12 là chương then chốt mô tả sự vận hành của Thân Thể. “Đức Thánh Linh tỏ ra trong mỗi một người, cho ai nấy đều được sự ích chung” (câu 7). Mỗi tín hữu đều nhận được ít nhất một ân tứ (charisma - χάρισμα) từ Đức Thánh Linh.

Danh sách ân tứ rất đa dạng: lời nói khôn ngoan, lời nói tri thức, đức tin, ơn chữa bệnh, làm phép lạ, nói tiên tri, phân biệt các thần, nói tiếng lạ, thông giải tiếng lạ (1 Cô-rinh-tô 12:8-10), cùng các ân tứ phục vụ khác như giúp đỡ, cai quản (câu 28). Rô-ma 12:6-8 bổ sung thêm: nói tiên tri, phục vụ, dạy dỗ, khích lệ, bố thí, cai quản, thương xót.

Nguyên tắc: Sự đa dạng trong sự hiệp một. Mắt không thể nói với tay rằng “ta không cần đến ngươi” (1 Cô-rinh-tô 12:21). Một cấu trúc Hội Thánh lành mạnh phải tạo không gian, công nhận và phát huy các ân tứ của mọi thành viên, từ người già đến trẻ em, để cả thân thể cùng lớn lên.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Hôm Nay

Từ những nguyên tắc Kinh Thánh trên, chúng ta có thể rút ra những ứng dụng thiết thực:

1. Đối với Mỗi Tín Hữu:
– Tìm kiếm và sử dụng ân tứ của mình: Hãy cầu xin Chúa tỏ ra và tích cực tham gia phục vụ trong Hội Thánh địa phương.
– Tôn trọng cấu trúc và những người lãnh đạo: “Hãy vâng phục kẻ dắt dẫn anh em và chịu phục các người ấy” (Hê-bơ-rơ 13:17). Điều này đi kèm với việc cầu nguyện cho họ.
– Gắn kết với thân thể: Đừng sống Cơ Đốc nhân đơn độc. Sự nhóm lại và hiệp một là môi trường để thân thể vận hành (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

2. Đối với Người Lãnh Đạo (Mục Sư, Trưởng Lão):
– Lãnh đạo bằng sự phục vụ và gương mẫu: Theo gương Chúa Giê-xu, “Con Người đến không phải để được hầu hạ, nhưng để hầu hạ” (Mác 10:45). Mục tiêu là trang bị cho các thánh đồ, không phải thu hút họ vào một cá nhân.
– Ưu tiên Lời Chúa và sự cầu nguyện: Giống như các sứ đồ trong Công vụ 6, hãy bảo vệ thì giờ cho những ưu tiên thuộc linh cốt lõi.
– Lãnh đạo tập thể: Tìm kiếm và xây dựng một nhóm trưởng lão cùng gánh vác trách nhiệm chăn bầy, để tránh sự độc đoán và kiệt sức.

3. Đối với Hội Thánh Địa Phương:
– Để Đấng Christ làm Đầu thực sự: Mọi chương trình, quyết định phải được cầu hỏi và quy phục Ngài qua Lời Chúa và sự cầu nguyện.
– Xây dựng văn hóa “mọi người đều là thầy tế lễ”: Tạo cơ hội, huấn luyện và khích lệ mọi thành viên tham gia phục vụ theo ân tứ.
– Giữ sự cân bằng lành mạnh: Cân bằng giữa việc rao giảng Phúc Âm (chức năng nhà truyền giảng), dạy dỗ sâu nhiệm (chức năng mục sư-giáo sư), chăm sóc mục vụ (chức năng người chăn), và sự thờ phượng, hiệp một.

Kết Luận: Một Cấu Trúc Hướng Về Sự Tăng Trưởng Thuộc Linh

Kinh Thánh không đưa ra một bản vẽ kiến trúc chi tiết cho mọi Hội Thánh trong mọi nền văn hóa. Tuy nhiên, Kinh Thánh ban cho chúng ta những nguyên lý bất di bất dịch: Đấng Christ là Đầu; Ngài ban các chức vụ để trang bị các thánh đồ; Hội Thánh địa phương được lãnh đạo bởi các trưởng lão đạo đức và được phục vụ bởi các chấp sự; và mọi tín hữu đều là chi thể có ân tứ để gây dựng thân thể.

Mục đích tối thượng của mọi cấu trúc không phải là sự ổn định tổ chức, quyền lực hay tăng trưởng số lượng, mà là “cho đến chừng chúng ta thảy đều hiệp một trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời, mà nên bậc thành nhân, được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 4:13). Ước mong Hội Thánh của chúng ta, dù ở đâu, theo mô hình nào, cũng luôn quy phục cấu trúc mà Chúa đã phán trong Lời Ngài, để thân thể Ngài được gây dựng trong tình yêu thương (Ê-phê-sô 4:16).