Tại Sao Chúa Ban Cho Một Số Người Chỉ Số IQ Cao Hơn Người Khác?
Trong một thế giới đặt nặng giá trị vào trí tuệ, thành tích học thuật và khả năng nhận thức, câu hỏi về sự phân bổ không đồng đều của trí thông minh (thường được đo bằng IQ) giữa con người là một vấn đề gây nhiều thắc mắc, thậm chí là tranh cãi. Đối với Cơ Đốc nhân, câu hỏi này không chỉ mang tính xã hội học hay tâm lý học, mà còn là một câu hỏi thần học sâu sắc: Tại sao Đấng Tạo Hóa công bình và yêu thương lại ban cho người này nhiều khả năng trí tuệ hơn người khác? Để tìm câu trả lời thỏa đáng, chúng ta phải rời bỏ lăng kính thuần túy thế tục để nhìn vấn đề qua lăng kính của Lời Chúa, khám phá mục đích tối cao của Ngài trong sự đa dạng của các ân tứ.
Trước hết, cần phải hiểu rằng Kinh Thánh không sử dụng thuật ngữ "IQ" hay "chỉ số thông minh". Khái niệm gần nhất và quan trọng hơn nhiều là "sự khôn ngoan" (wisdom) và "sự thông sáng, hiểu biết" (understanding, knowledge). Nguồn gốc tối thượng của mọi sự khôn ngoan và hiểu biết đều đến từ Đức Chúa Trời.
"Vì Đức Giê-hô-va ban cho sự khôn ngoan; Từ miệng Ngài ra điều tri thức và thông sáng." (Châm-ngôn 2:6)
Chữ "ban cho" trong tiếng Hê-bơ-rơ ở đây là "nathan" (נָתַן), mang nghĩa trao tặng, cấp phát. Điều này khẳng định rõ ràng: mọi năng lực trí tuệ, dù là khả năng suy luận logic, trí nhớ, hay sáng tạo, đều bắt nguồn từ ân điển ban cho của Đức Chúa Trời, không phải là thành tựu thuần túy của con người.
Quan trọng hơn, Kinh Thánh dạy rõ về chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời trong việc tạo dựng và ban phát mọi sự. Sứ đồ Phao-lô đặt câu hỏi tu từ đầy tính chất nền tảng:
"Ủa! Đồ gốm há có quyền trách kẻ làm ra mình rằng: Sao ngươi làm nên ta như vậy? Hay là, thợ gốm chẳng có quyền trên đất sét, cùng trong một đống mà làm ra hạng bình để dùng việc sang trọng, lại hạng khác để dùng việc hèn hạ sao?" (Rô-ma 9:20-21)
Hình ảnh "thợ gốm và đất sét" minh họa một chân lý: Đấng Tạo Hóa có toàn quyền và sự khôn ngoan vô hạn để tạo nên mỗi con người với những mục đích, chức năng và khả năng khác nhau. Sự đa dạng về trí tuệ không phải là một sai sót hay sự thiên vị, mà có thể là một phần trong kế hoạch khôn ngoan và đa sắc của Ngài cho nhân loại và Hội thánh.
Sự khác biệt về năng lực trí tuệ thường được Kinh Thánh nhìn dưới góc độ là các "ân tứ" (gifts) khác nhau. Trong bức tranh lớn về Hội thánh là thân thể của Đấng Christ, mỗi tín hữu được ban cho những ân tứ đa dạng để gây dựng cho nhau.
"Ân tứ có khác, nhưng chỉ có một Đức Thánh Linh. Có nhiều chức vụ khác nhau, nhưng chỉ có một Chúa. Có nhiều việc làm khác nhau, nhưng chỉ có một Đức Chúa Trời, là Đấng làm mọi việc trong mọi người. Đức Thánh Linh tỏ bày ra trong mỗi một người, cho ai nấy đều được sự ích chung." (1 Cô-rinh-tô 12:4-7)
Đoạn Kinh Thánh then chốt này cho chúng ta ba nguyên tắc quan trọng:
- Nguồn gốc: Mọi ân tứ (kể cả khả năng trí tuệ) đều đến từ Đức Thánh Linh, Chúa và Đức Chúa Trời.
- Sự đa dạng: Có "nhiều ân tứ", "nhiều chức vụ", "nhiều việc làm" khác nhau. Sự đa dạng này là có chủ ý.
- Mục đích: Không phải để tôn vinh cá nhân, mà là "cho ai nấy đều được sự ích chung" (pros to sumpheron - vì lợi ích chung). Ân tứ trí tuệ cao được ban cho không phải để người đó tự cao, mà để phục vụ, giải quyết vấn đề, giảng dạy, lãnh đạo, sáng tạo vì lợi ích của cả cộng đồng và Hội thánh.
Một người có IQ cao có thể được kêu gọi để trở thành một bác sĩ tài ba cứu chữa bệnh nhân, một nhà khoa học khám phá ra định luật của vũ trụ để phục vụ nhân loại, một giáo sư thần học giải kinh sâu sắc, hoặc một kỹ sư sáng tạo ra công nghệ mới. Ngược lại, người có khả năng trí tuệ khiêm tốn hơn có thể sở hữu ân tứ tuyệt vời về lòng trắc ẩn, sự kiên nhẫn, đôi tay khéo léo, hay tấm lòng cầu nguyện nồng nhiệt – tất cả đều quý giá và không thể thiếu trong thân thể Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:21-25).
Một điểm cực kỳ quan trọng trong Kinh Thánh là sự phân biệt giữa trí thông minh thuộc về thế gian/trần tục và sự khôn ngoan đến từ Đức Chúa Trời. Một người có thể có IQ rất cao, am hiểu nhiều lĩnh vực khoa học, nhưng lại hoàn toàn mù tối về những lẽ thật thuộc linh.
"Vả, người có tánh xác thịt thì không nhận được những sự thuộc về Thánh Linh của Đức Chúa Trời; bởi chưng người đó coi sự ấy như là sự dồ dại, và không có thể hiểu được, vì phải xem xét cách thiêng liêng." (1 Cô-rinh-tô 2:14)
Chữ "hiểu được" trong nguyên văn Hy Lạp là "ginosko" (γινώσκω), chỉ sự nhận biết bằng kinh nghiệm và mối quan hệ. Sự khôn ngoan thật, sự khôn ngoan dẫn đến sự sống và mối tương giao với Đức Chúa Trời, hoàn toàn khác biệt và cao trọng hơn trí thông minh thuộc tự nhiên. Sự khôn ngoan này được ban cho bất kỳ ai kính sợ Chúa và tìm cầu Ngài, bất kể chỉ số IQ của họ là bao nhiêu (Châm-ngôn 9:10, Gia-cơ 1:5).
"Sự khôn ngoan từ trên mà đến, thì trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình." (Gia-cơ 3:17)
Mục đích tối thượng của Đức Chúa Trời không phải là tạo ra một nhân loại đồng đều về mặt trí tuệ, mà là tạo dựng một cộng đồng đa dạng, trong đó mỗi cá nhân, với những khả năng được ban, đều có thể tìm kiếm, nhận lãnh và sống theo sự khôn ngoan từ trên – thứ khôn ngoan thể hiện qua đức tin, đức hạnh và tình yêu thương.
Kinh Thánh không chỉ nói về nguồn gốc ân tứ, mà còn nhấn mạnh mạnh mẽ đến trách nhiệm quản lý của chúng ta. Ẩn dụ về những ta-lâng trong Ma-thi-ơ 25:14-30 là bài học rõ ràng nhất. Chủ (Đấng Christ) giao tài sản (các ân tứ, cơ hội, năng lực – bao gồm cả trí tuệ) cho các đầy tớ, "tùy theo tài mỗi người". Người nhận năm ta-lâng và hai ta-lâng đã trung tín sử dụng, sinh lợi và được khen ngợi. Người nhận một ta-lâng vì sợ hãi và lười biếng đã chôn giấu ân tứ và bị quở trách.
Nguyên tắc ở đây là: Số lượng hay mức độ ân tứ không quan trọng bằng thái độ và sự trung tín trong việc sử dụng nó. Đức Chúa Trời sẽ không hỏi "Tại sao con không được ban cho IQ 150?", nhưng Ngài sẽ hỏi "Con đã sử dụng trí khôn mà ta ban cho con, dù là 100, 120 hay 80, để làm gì? Để phục vụ bản thân, thỏa mãn tính kiêu ngạo, hay để phục vụ Ta và phục vụ người lân cận?"
Một người có trí tuệ khiêm tốn nhưng hết lòng yêu Chúa, sử dụng khả năng của mình để an ủi người khác, làm việc chân thành, và dạy dỗ con cái về Chúa, thì trước mặt Đức Chúa Trời, giá trị và phần thưởng của người ấy có thể lớn hơn nhiều so với một thiên tài sử dụng trí tuệ để chống lại Đấng Tạo Hóa của mình.
Từ những nguyên tắc Kinh Thánh trên, chúng ta rút ra được những bài học quý giá cho đời sống hằng ngày:
1. Tránh Thái Độ So Sánh và Ganh Tị: Việc so sánh bản thân với người khác về trí thông minh, thành tích học vấn hay địa vị xã hội là vô ích và đi ngược với tinh thần của Kinh Thánh (2 Cô-rinh-tô 10:12). Thay vào đó, hãy tập trung vào việc khám phá và phát triển chính những ân tứ Chúa đã đặt để trong bạn.
2. Sử Dụng Ân Tứ Để Phục Vụ: Dù bạn được ban cho nhiều hay ít về mặt trí tuệ, hãy tìm cách sử dụng nó để gây dựng gia đình, Hội thánh và xã hội. Người có khả năng giảng dạy, hãy giảng dạy; người có khả năng tổ chức, hãy tổ chức; người có khả năng phục vụ thực tế, hãy hết lòng phục vụ (Rô-ma 12:6-8).
3. Tìm Cầu Sự Khôn Ngoan Từ Trên: Hãy cầu xin Chúa ban cho sự khôn ngoan thiêng liêng mỗi ngày. Sự khôn ngoan ấy giúp bạn sử dụng mọi năng lực tự nhiên của mình một cách đúng đắn, trong sự kính sợ Chúa và yêu thương người lân cận.
4. Tôn Trọng và Trân Quý Mọi Thành Viên Trong Thân Thể: Trong Hội thánh, đừng đánh giá cao người có học thức hay khả năng trí tuệ nổi bật, trong khi xem thường những người có ân tứ âm thầm khác. Hãy nhớ rằng Đức Chúa Trời "đã lấy sự khôn ngoan của thế gian ra mà làm cho nên rồ dại" (1 Cô-rinh-tô 1:20), và Ngài thường chọn những kẻ bị thế gian cho là yếu đuối, hèn mạt để làm hổ thẹn kẻ mạnh (1 Cô-rinh-tô 1:27-28).
5. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Biết Ơn và Quản Gia: Hãy biết ơn Chúa vì những khả năng Ngài ban cho bạn, dù lớn hay nhỏ. Và hãy sống với tâm thế của một người quản gia trung tín, một đời sống thưa rằng: "Lạy Chúa, đây là những gì Ngài đã giao cho con. Con xin dâng lại và sử dụng nó cho vinh quang của Danh Ngài."
Câu hỏi "Tại sao Chúa ban cho một số người chỉ số IQ cao hơn người khác?" cuối cùng dẫn chúng ta đến với những chân lý sâu nhiệm về chủ quyền, sự khôn ngoan và ân điển của Đức Chúa Trời. Sự đa dạng về trí tuệ không phải là bằng chứng của sự bất công, mà là một phần trong bức tranh đa sắc của sự sáng tạo và chương trình cứu chuộc của Ngài. Mỗi chúng ta là một tác phẩm độc nhất, được dựng nên với mục đích đặc biệt.
Giá trị của một con người trước mặt Đức Chúa Trời không bao giờ được đo bằng chỉ số IQ, điểm số, hay bằng cấp. Giá trị ấy được định đoạt bằng huyết của Chúa Giê-xu Christ đã đổ ra để chuộc tội cho chúng ta, và bằng mức độ chúng ta đáp lại tình yêu đó với đức tin và sự vâng phục. Ơn phước lớn nhất không phải là có trí thông minh siêu việt, mà là được biết Đức Chúa Trời và được Ngài biết đến (Giăng 17:3).
Vậy, thay vì bận tâm về sự phân bổ không đồng đều của các tài năng trí tuệ, chúng ta hãy tập trung vào điều mà mọi người, bất kể IQ cao hay thấp, đều có thể và cần phải làm: yêu mến Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức mình, và yêu người lân cận như chính mình (Mác 12:30-31). Trong mệnh lệnh này, mọi ân tứ, kể cả trí tuệ, mới tìm được ý nghĩa và mục đích trọn vẹn nhất của nó.