Thần Kinh Thần Học
Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, việc hiểu biết về Đức Chúa Trời Ba Ngôi là nền tảng căn bản. Trong đó, Thần kinh thần học (Biblical Theology of the Holy Spirit) là môn nghiên cứu chuyên sâu, có hệ thống về Đức Thánh Linh dựa trên sự mặc khải tiệm tiến và nhất quán của Kinh Thánh. Khác với cách tiếp cận triết học hay giáo lý trừu tượng, Thần kinh thần học tìm kiếm để thấy bức tranh toàn cảnh về công việc, bản tính và mục đích của Đức Thánh Linh được bày tỏ xuyên suốt từ Sáng-thế Ký đến Khải-huyền. Bài viết này sẽ khám phá sự mặc khải về Đức Thánh Linh trong dòng chảy của lịch sử cứu rỗi, cung cấp nền tảng Kinh Thánh vững chắc và những ứng dụng thiết thực cho đời sống tin kính.
Thần kinh thần học có thể được hiểu là sự nghiên cứu có hệ thống về Đức Thánh Linh (Pneuma Hagion trong tiếng Hy Lạp) dựa trên nội dung và cấu trúc của chính Kinh Thánh. Nó trả lời các câu hỏi: Đức Thánh Linh được bày tỏ thế nào qua các giai đoạn khác nhau của lịch sử? Vai trò của Ngài trong chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời là gì? Mối quan hệ giữa Thánh Linh với Chúa Cha và Chúa Con (Đức Chúa Giê-xu Christ) ra sao?
Sự cần thiết của môn học này bắt nguồn từ chính lời kêu gọi của Chúa Giê-xu: “Ấy đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy” (Giăng 4:24). Chữ “thần” ở đây trong nguyên bản Hy Lạp là “pneuma”, cũng chính là từ dùng để chỉ Đức Thánh Linh. Để thờ phượng trong “tâm thần”, chúng ta cần biết Đấng mình tôn thờ. Hơn nữa, sự hiểu biết đúng đắn về Thánh Linh bảo vệ chúng ta khỏi hai thái cực sai lầm: thần học thực chứng (chỉ nhấn mạnh kinh nghiệm mà bỏ qua chân lý) và thần học duy lý (chỉ chú trọng giáo lý khô khan mà phủ nhận công việc hiện tại của Thánh Linh).
Đức Chúa Trời không bày tỏ tất cả về chính Ngài trong một lần. Sự mặc khải về Thánh Linh cũng mang tính tiệm tiến, ngày càng rõ ràng và đầy đủ hơn qua các giai đoạn.
Trong Cựu Ước, từ Hê-bơ-rơ dành cho Thánh Linh là “Ruach” (רוח), vừa có nghĩa là “gió”, “hơi thở”, vừa có nghĩa là “thần” hay “linh”. Từ này mang tính năng động hơn là danh xưng. Chúng ta thấy Ruach Elohim (Thần của Đức Chúa Trời) bay phía trên mặt nước trong cuộc sáng tạo (Sáng-thế Ký 1:2). Ngài là nguồn sự sống và sự sáng tạo (Thi-thiên 104:30).
Công việc của Ruach trong Cựu Ước thường mang tính “tác vụ” hơn là “cá nhân”. Thánh Linh tạm ngự trên các cá nhân để trang bị họ cho một nhiệm vụ cụ thể: sức mạnh cho các quan xét (Như Sam-sôn – Các Quan Xét 14:6), kỹ năng nghề nghiệp (như Bết-sa-lê-ên làm đền tạm – Xuất Ê-díp-tô Ký 31:3), sự khôn ngoan để lãnh đạo (như Giô-sép – Sáng-thế Ký 41:38), và đặc biệt là cảm động các tiên tri để phán ra lời Đức Chúa Trời (Ê-xê-chi-ên 2:2; Mi-chê 3:8). Tuy nhiên, sự hiện diện của Ngài không phải là vĩnh viễn với mọi người (Thi-thiên 51:11). Các tiên tri cũng báo trước về một ngày mà Thánh Linh sẽ được đổ ra cách dư dật và phổ quát hơn (Giô-ên 2:28-29; Ê-xê-chi-ên 36:26-27).
Tân Ước mở ra một chương mới trong sự mặc khải về Thánh Linh. Tại đây, Thánh Linh được bày tỏ rõ ràng là một Thân Vị (Person), không chỉ là một quyền năng. Ngài có ý chí (1 Cô-rinh-tô 12:11), trí tuệ (Rô-ma 8:27), và tình cảm (Ê-phê-sô 4:30).
Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, có mối liên hệ mật thiết độc nhất với Thánh Linh:
- Ngài được thai dựng bởi Thánh Linh (Ma-thi-ơ 1:20).
- Khi chịu báp-tem, Thánh Linh ngự xuống trên Ngài như chim bồ câu (Ma-thi-ơ 3:16), xác nhận và trang bị cho chức vụ.
- Chúa Giê-xu đầy dẫy Đức Thánh Linh và được Thánh Linh đưa vào đồng vắng (Lu-ca 4:1).
- Ngài thi hành chức vụ trong quyền năng của Thánh Linh (Lu-ca 4:14), dùng chính quyền năng ấy để đuổi quỷ (Ma-thi-ơ 12:28).
- Chúa Giê-xu hứa rằng sau khi Ngài về trời, Ngài sẽ sai “Đấng Yên ủi” (Paraklētos – Παράκλητος) khác đến, tức là Đức Thánh Linh, để ở cùng các môn đồ đời đời (Giăng 14:16-17).
Điểm then chốt ở đây là: Thánh Linh được sai đến để làm vinh hiển Chúa Giê-xu (Giăng 16:14). Công việc chính của Ngài không phải là thu hút sự chú ý về chính mình, mà là chỉ về Christ, làm chứng về Christ, và giúp con dân Chúa trở nên giống như Christ.
Sách Công-vụ các Sứ-đồ có thể được gọi là “sách của Đức Thánh Linh”. Tại Lễ Ngũ Tuần (Công-vụ 2), lời hứa trong Giô-ên và của Chúa Giê-xu được ứng nghiệm. Thánh Linh được đổ ra trên mọi người tin, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay địa vị. Đây là một bước ngoặt trong lịch sử cứu rỗi. Kể từ đó, Thánh Linh ngự trong mỗi tín hữu ngay khi họ tin nhận Chúa Giê-xu (Ê-phê-sô 1:13-14). Ngài là “ấn chứng” (arrabōn) đảm bảo cho cơ nghiệp đời đời của chúng ta.
Trong các thư tín, sứ đồ Phao-lô khai triển sâu sắc giáo lý về Thánh Linh:
- Thánh Linh Tái Sinh (Tít 3:5): Chúng ta được tái sinh bởi Thánh Linh, trở nên tạo vật mới.
- Thánh Linh Ngự Trị (1 Cô-rinh-tô 6:19): Thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh.
- Thánh Linh Dẫn Dắt & Làm Chứng (Rô-ma 8:14-16): Ngài dẫn dắt con cái Đức Chúa Trời và làm chứng với linh hồn chúng ta rằng chúng ta thuộc về Ngài.
- Các Ân Tứ Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 12): Ngài ban cho Hội Thánh các ân tứ đa dạng để gây dựng thân thể Đấng Christ.
- Bông Trái Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23): Đây là đặc tính của Christ được hình thành trong đời sống tín hữu bởi quyền năng Thánh Linh, khác với các ân tứ.
Hiểu biết Thần kinh thần học không chỉ để thỏa mãn tri thức, mà để biến đổi đời sống. Dưới đây là một số ứng dụng thiết thực:
1. Sống Theo Sự Dẫn Dắt Của Thánh Linh: Thánh Linh muốn dẫn dắt chúng ta trong mọi quyết định (Rô-ma 8:14). Sự dẫn dắt này luôn phù hợp và không trái với Lời Chúa đã được phán (Kinh Thánh). Một đời sống cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa và vâng lời sẽ giúp chúng ta nhạy bén với tiếng nói của Thánh Linh.
2. Được Năng Quyền Để Làm Chứng & Sống Đạo: Trước khi về trời, Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi sẽ nhận lấy quyền phép của Đức Thánh Linh giáng trên các ngươi, rồi sẽ làm chứng về ta” (Công-vụ 1:8). Sức mạnh để sống đời sống đắc thắng tội lỗi, yêu thương kẻ thù, và rao truyền Phúc Âm không đến từ ý chí con người, mà từ quyền năng của Đức Thánh Linh ngự trong chúng ta.
3. Phân Biệt & Sử Dụng Các Ân Tứ: Mỗi tín hữu đều nhận ít nhất một ân tứ để phục vụ trong Hội Thánh (1 Phi-e-rơ 4:10). Thần kinh thần học dạy chúng ta tìm kiếm, khám phá ân tứ mình đã lãnh nhận và sử dụng nó cách khiêm nhường để gây dựng thân thể Đấng Christ, chứ không phải để tôn vinh bản thân.
4. Cầu Nguyện Trong Thánh Linh: Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy cầu nguyện trong Đức Thánh Linh” (Giu-đe 1:20). Điều này bao gồm việc để Thánh Linh hướng dẫn nội dung lời cầu nguyện, và cả sự cầu nguyện bằng tiếng lạ (nếu có ân tứ này) như một phương thức để tâm linh thông công với Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 14:2, 15).
5. Để Cho Bông Trái Thánh Linh Tăng Trưởng: Đời sống Cơ Đốc không phải là một danh sách những điều cấm kỵ, mà là sự bày tỏ các phẩm chất của Christ. Chúng ta không thể tự mình tạo ra “yêu thương, vui mừng, bình an…” nhưng phải “bước đi trong Thánh Linh” (Ga-la-ti 5:16, 22-25). Bằng cách đầu phục đời sống mình cho sự kiểm soát của Thánh Linh mỗi ngày, bông trái sẽ tự nhiên lớn lên.
Thần kinh thần học dẫn chúng ta vào một sự hiểu biết sâu sắc và cân bằng về Đức Thánh Linh – Đấng không phải là một quyền năng vô danh, mà là Thân Vị thần thượng trong Ba Ngôi Đức Chúa Trời. Ngài đã hành động trong công cuộc sáng tạo, cảm động các tiên tri, chuẩn bị và xức dầu cho Chúa Cứu Thế Giê-xu, và giờ đây Ngài ngự trị trong Hội Thánh và mỗi tín hữu như là của cầm về sự cứu rỗi trọn vẹn trong tương lai.
Công việc của Thánh Linh luôn quy về Chúa Giê-xu Christ. Cho nên, một đời sống đầy dẫy Thánh Linh thật sự là một đời sống tôn cao Chúa Giê-xu, vâng theo Lời Ngài, và sống trong sự hiệp một với thân thể Hội Thánh. Ước mong mỗi chúng ta, qua sự nghiên cứu nghiêm túc Lời Chúa, không chỉ gia tăng kiến thức về Thánh Linh, mà còn kinh nghiệm quyền năng biến đổi và sự dẫn dắt đời đời của Ngài trong từng bước đi thuộc linh.
“Nguyền xin ân điển của Đức Chúa Jêsus Christ, sự yêu thương của Đức Chúa Trời, và sự giao thông của Đức Thánh Linh ở với anh em hết thảy!” (2 Cô-rinh-tô 13:13).