Thánh Thi Than Khóc
Trong kho tàng văn chương thánh của Kinh Thánh, sách Thi Thiên đứng như một trụ cột của sự thờ phượng, cầu nguyện và biểu lộ tâm tình con người trước mặt Đức Chúa Trời. Giữa những bài ca tụng hân hoan và những lời tuyên xưng tin cậy, có một thể loại độc đáo, chân thật và đầy sức mạnh: **Thánh thi than khóc** (Lament Psalms). Đây không chỉ là những lời than van suông, mà là một mẫu mực đức tin được Đức Chúa Trời ban cho, dạy chúng ta cách đem mọi nỗi đau, sự hoang mang và thất vọng của mình đến trước ngai ân điển.
Thánh thi than khóc là những bài thi thiên cá nhân hoặc cộng đồng, trong đó người cầu nguyện trải lòng mình ra với Đức Chúa Trời về một hoàn cảnh khủng hoảng, đau đớn, hoặc cảm xúc tiêu cực. Chúng chiếm một tỷ lệ đáng kể trong sách Thi Thiên (ước tính khoảng một phần ba, tức hơn 50 bài). Điều này cho thấy việc than khóc là một phần hợp pháp và thiết yếu trong mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa.
Một số Thánh thi than khós tiêu biểu bao gồm: **Thi Thiên 3, 6, 13, 22, 42, 43, 51, 88, 130**. Trong đó, Thi Thiên 22 nổi tiếng với lời mở đầu: **"Ê-li, Ê-li, la-ma-sa-bách-ta-ni?"** (Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?) – lời than mà chính Chúa Giê-xu đã thốt lên trên thập tự giá (Ma-thi-ơ 27:46), cho thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn và thẩm quyền của Thánh thi này nơi Đấng Christ.
Các học giả Kinh Thánh thường nhận diện một cấu trúc chung có thể uyển chuyển trong Thánh thi than khóc. Hiểu cấu trúc này giúp chúng ta không chỉ phân tích mà còn áp dụng vào đời sống cầu nguyện:
1. Lời Kêu Cầu/Kêu Gọi Đức Chúa Trời (Address/Invocation):
Bài thi thiên thường bắt đầu bằng việc trực tiếp kêu cầu danh Đức Chúa Trời. Ví dụ: **"Hỡi Đức Giê-hô-va..."** (Thi Thiên 3:1), **"Đức Chúa Trời tôi ôi!"** (Thi Thiên 22:1). Điều này thiết lập ngay mối quan hệ giao ước. Người than khóc không gào thét vào khoảng không, mà hướng về một Đấng có danh, có tư cách để lắng nghe.
2. Lời Phàn Nàn/Than Vãn (Complaint/Lament):
Đây là phần cốt lõi, nơi tác giả mô tả cách chân thật và sống động nỗi khổ của mình. Nỗi khổ có thể đến từ kẻ thù (Thi Thiên 13:2), bệnh tật (Thi Thiên 6:2), cảm giác bị Đức Chúa Trời bỏ rơi (Thi Thiên 22:1), hay tội lỗi của chính mình (Thi Thiên 51). Điều quan trọng là sự chân thật. Không có nỗi đau nào bị coi là quá nhỏ hay không xứng đáng để mang đến trước mặt Chúa.
3. Lời Cầu Xin/Kêu Nài (Petition/Request):
Sau khi trình bày nỗi đau, tác giả chuyển sang lời cầu xin cụ thể. **"Hãy nghe, hãy đáp lời tôi"** (Thi Thiên 13:3), **"Hãy rửa tôi sạch hơn tuyết"** (Thi Thiên 51:7). Lời cầu xin này dựa trên bản tính của Đức Chúa Trời: sự công bình, lòng thương xót, và sự thành tín của Ngài.
4. Lời Tuyên Xưng Tin Cậy (Expression of Trust):
Đây là điểm ngoặt đức tin kỳ diệu. Giữa cơn bão tố, tác giả tuyên bố lại sự tin cậy nơi Đức Chúa Trời. **"Nhưng tôi tin cậy nơi ân điển Ngài"** (Thi Thiên 13:5), **"Còn tôi đã tin cậy nơi sự nhơn từ Chúa"** (Thi Thiên 13:5). Từ trong tiếng Hê-bơ-rơ cho "tin cậy" (***בָּטַח***, *batach*) mang nghĩa nương dựa, phó thác một cách an toàn. Sự tin cậy này không dựa trên hoàn cảnh thay đổi, mà dựa trên chính con người của Đức Chúa Trời.
5. Lời Hứa Ngợi Khen hoặc Sự Tạ Ơn (Vow of Praise/Thanksgiving):
Thánh thi than khóc thường kết thúc không phải trong sự tuyệt vọng, mà trong lời hứa ngợi khen hoặc một bài tạ ơn. **"Tôi sẽ hát ngợi khen Đức Giê-hô-va"** (Thi Thiên 13:6). Thậm chí Thi Thiên 88 – bài thi thiên ảm đạm nhất, kết thúc trong bóng tối – vẫn là một lời cầu nguyện hướng về Chúa. Lời hứa này là một hành động đức tin, bày tỏ niềm tin rằng Đức Chúa Trời sẽ đáp lời và đáng được ngợi khen.
Sự hiện diện của Thánh thi than khóc trong Kinh Thánh dạy chúng ta những bài học thần học sâu sắc:
1. Sự Chân Thật trong Mối Quan hệ Giao Ước: Đức Chúa Trời không muốn những lời cầu nguyện giả tạo hay vờ vịt. Ngài khao khát sự thật trong nơi thầm kín (Thi Thiên 51:6). Than khóc là hành động của đức tin, vì nó chọn cách quay về với Đức Chúa Trời thay vì quay lưng lại trong cay đắng.
2. Sự Nhân Từ của Đức Chúa Trời: Từ Hê-bơ-rơ ***חֶסֶד*** (*chesed* - ân điển, lòng thương xót thành tín) thường xuất hiện trong các Thánh thi than khóc (Thi Thiên 6:4, 13:5). Lời than khóc bám víu vào đặc tính này. Nó tuyên bố rằng dù hoàn cảnh có thế nào, bản tính của Đức Chúa Trời không thay đổi.
3. Sự Đồng Cảm của Đấng Christ: Như đã nói, Chúa Giê-xu đã trích dẫn Thi Thiên 22:1 trên thập tự giá. Sứ đồ Hê-bơ-rơ viết về Ngài: **"Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm không có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn là một thầy tế lễ bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song không phạm tội"** (Hê-bơ-rơ 4:15). Chúa Giê-xu không chỉ đọc Thánh thi than khóc; Ngài đã sống trọn vẹn nó. Ngài là Đấng hoàn toàn hiểu nỗi đau của chúng ta.
4. Con Đường Dẫn Đến Sự Vui Mừng: Thánh thi than khóc cho thấy sự trưởng thành thuộc linh. Nó thừa nhận rằng sự vui mừng thật không phủ nhận nỗi đau, nhưng thường đi xuyên qua nó. **"Người nào gieo giống mà giọt lệ, sẽ gặt hái cách vui mừng"** (Thi Thiên 126:5).
Làm thế nào để chúng ta, những Cơ Đốc nhân sống trong thế kỷ 21, có thể áp dụng sự khôn ngoan của Thánh thi than khóc?
1. Học Cách Cầu Nguyện Chân Thật:
Hãy để Thi Thiên làm từ vựng cho những lời cầu nguyện của bạn. Khi đau lòng, hãy mở Thi Thiên 13, 42, hoặc 130 và dùng chính lời đó làm lời cầu nguyện của bạn. Bắt đầu bằng việc kêu cầu Chúa, sau đó trình bày với Ngài chính xác những gì bạn cảm thấy – sự sợ hãi, giận dữ, bối rối, thất vọng. Đừng vội vàng chuyển sang lời cầu xin; hãy ở lại trong sự chân thật với Chúa.
2. Lấy Lại Cấu Trúc Cho Sự Đau Đớn:
Khi gặp khủng hoảng, cảm xúc có thể hỗn loạn. Cấu trúc của Thánh thi than khóc cung cấp một "đường ray" cho tâm trí và tâm linh hỗn loạn của chúng ta. Nó giúp chúng ta diễn đạt nỗi đau mà không bị chìm đắm trong đó, và luôn hướng về sự giải cứu và ngợi khen.
3. Kết Hợp Sự Than Khóc Với Sự Tin Cậy:
Thực hành việc "nhưng" của đức tin như trong Thi Thiên 13:5. **"Còn tôi đã tin cậy nơi sự nhơn từ Chúa."** Hãy viết ra hoặc cầu nguyện: "Lạy Chúa, con cảm thấy [mô tả nỗi đau], NHƯNG con biết rằng Ngài là [tuyên bố về bản tính Chúa, ví dụ: Đấng thành tín, Đấng yêu thương con]." Điều này không phủ nhận nỗi đau, nhưng đặt nỗi đau trong khuôn khổ lớn hơn của chính Đức Chúa Trời.
4. Nuôi Dưỡng Cộng Đồng Biết Than Khóc Cùng Nhau:
Hội Thánh phải là nơi an toàn để than khóc. Chúng ta cần phá vỡ văn hóa "mọi thứ đều tốt đẹp" giả tạo. Hãy học cách lắng nghe và chấp nhận những lời than khóc của anh chị em mình mà không vội đưa ra giải pháp hay lời khuyên rẻ tiền. Đôi khi, sự hiện diện thinh lặng và cùng cầu nguyện một Thánh thi than khóc là sự yên ủi lớn nhất (Rô-ma 12:15).
5. Hướng Về Sự Hy Vọng Cánh Chung:
Các Thánh thi than khóc dạy chúng ta trông đợi sự giải cứu cuối cùng từ Đức Chúa Trời. Sứ đồ Giăng được cho thấy một khải tượng tuyệt vời: **"Đức Chúa Trời sẽ lau hết nước mắt khỏi mắt chúng"** (Khải Huyền 21:4). Mọi lời than khóc của chúng ta hôm nay được đặt trong lời hứa về một ngày không còn đau đớn, khóc lóc hay sự chết. Sự cứu rỗi trọn vẹn trong Đấng Christ là điểm đến cuối cùng của mọi lời than khóc.
Thánh thi than khóc không phải là dấu hiệu của đức tin yếu đuối, mà là biểu hiện của một đức tin dạn dĩ, dám đối diện với thực tế tối tăm nhất của cuộc sống dưới ánh sáng của Đức Chúa Trời thành tín. Nó mời gọi chúng ta từ bỏ sự độc lập kiêu ngạo và quay về với Đấng Tạo Hóa trong sự lệ thuộc hoàn toàn. Trong một thế giới đầy đau khổ, Đức Chúa Trời đã ban cho chúng ta không phải những câu thần chú để xóa sạch nỗi đau ngay lập tức, mà là một ngôn ngữ – một ngôn ngữ của đức tin – để chúng ta có thể sống, thở và cầu nguyện ngay trong lòng của nỗi đau đó, với niềm tin chắc chắn rằng Ngài đang nghe, Ngài hiểu, và Ngài sẽ hành động.
Như Chúa Giê-xu đã phán: **"Phước cho những kẻ than khóc, vì sẽ được yên ủi!"** (Ma-thi-ơ 5:4). Thánh thi than khóc là con đường Kinh Thánh dẫn chúng ta từ sự than khóc đến sự yên ủi thật, một sự yên ủi đã được bảo đảm bởi thập tự giá và sự phục sinh của Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã biến sự than khóc cuối cùng thành lời chiến thắng.