“Nhà các ngươi bị bỏ hoang” (Ma-thi-ơ 23:38)
Lời tuyên bố “Nầy, nhà các ngươi bỏ hoang” của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 23:38 là một trong những tuyên bố trang nghiêm và đầy tính phán xét nhất trong chức vụ Ngài trên đất. Nó không chỉ là một lời tiên tri về thảm họa quốc gia sắp xảy ra, mà còn là đỉnh điểm của một sự đoán xét thần học về tình trạng tâm linh của một dân tộc đã khước từ Đấng Mê-si của chính mình. Để hiểu thấu đáo ý nghĩa của câu Kinh Thánh này, chúng ta cần đặt nó vào trong bối cảnh trực tiếp, bối cảnh lịch sử rộng lớn hơn, và khảo sát ngôn ngữ gốc cùng với những hình bóng trong Cựu Ước.
I. Bối Cảnh Trực Tiếp: Bảy Mối Loạn Cho Các Thầy Thông Giáo Và Người Pha-ri-si
Câu 38 nằm ở phần kết của một bài giảng dài và đầy kịch tính – “bảy mối loạn” – mà Chúa Giê-xu công bố trực tiếp với các thầy thông giáo và người Pha-ri-si (Ma-thi-ơ 23:1-36). Chúa Giê-xu vạch trần sự giả hình trắng trợn của họ: họ đòi hỏi người khác nhưng chính mình không làm (câu 3-4), mọi việc họ làm cốt để người ta thấy (câu 5), họ ưa thích danh vọng (câu 6-7), họ ngăn trở người khác vào nước Đức Chúa Trời (câu 13), họ lợi dụng đạo để trục lợi (câu 14), họ khiến người cải đạo trở nên con người của địa ngục (câu 15), họ vặn vẹo luật pháp (câu 16-22), chú trọng hình thức mà bỏ qua điều quan trọng nhất là công bình, thương xót và đức tin (câu 23-24), chú trọng vẻ bên ngoài hơn là sự trong sạch bên trong (câu 25-28), và cuối cùng, họ tự nhận mình không liên can đến việc giết các tiên tri, nhưng thực chất họ là dòng dõi của những kẻ đã làm điều đó (câu 29-36).
Bài giảng này đạt đến cao trào với lời công bố đoán xét long trọng: “Hỡi Giê-ru-sa-lem, Giê-ru-sa-lem, ngươi giết các đấng tiên tri và ném đá những kẻ chịu sai đến cùng ngươi... kìa, nhà các ngươi bỏ hoang” (Ma-thi-ơ 23:37-38). Lời này vừa là một lời than khóc đầy thương xót, vừa là một lời tuyên bố phán quyết không thể đảo ngược.
II. Phân Tích Ngôn Ngữ Và Ý Nghĩa của “Nhà”
Từ “nhà” trong nguyên ngữ Hy Lạp là “οἶκος” (oikos). Từ này có một phạm trù nghĩa rộng, có thể chỉ:
1. Đền Thờ (Nhà của Đức Chúa Trời): Đây là cách hiểu trực tiếp và mạnh mẽ nhất trong ngữ cảnh. Chúa Giê-xu đang giảng dạy trong đền thờ (Ma-thi-ơ 24:1). Đền thờ là biểu tượng trung tâm của sự hiện diện và giao ước của Đức Chúa Trời với dân Y-sơ-ra-ên (1 Các Vua 8:10-13). Tuy nhiên, giờ đây, vì tội lỗi và sự khước từ Đấng Mê-si, sự hiện diện vinh hiển của Đức Chúa Trời sẽ rời khỏi nơi này, khiến nó trở nên “bỏ hoang” – một tòa nhà trống rỗng về mặt thuộc linh. Hình ảnh này nhắc chúng ta nhớ đến khải tượng của tiên tri Ê-xê-chi-ên, khi vinh quang Đức Giê-hô-va dần dần rời khỏi đền thờ vì cớ sự bội nghịch của dân sự (Ê-xê-chi-ên 10:18-19; 11:23).
2. Thành Giê-ru-sa-lem: “Nhà” cũng có thể ám chỉ thành phố như là nơi cư ngụ, là “nhà” của cả dân tộc. Sự hủy diệt sắp xảy ra của Giê-ru-sa-lem (được tiên tri chi tiết trong Ma-thi-ơ 24:2) sẽ khiến nó trở nên hoang tàn.
3. Cả Dân Tộc/Quốc Gia Y-sơ-ra-ên: Rộng hơn nữa, “oikos” có thể chỉ toàn thể cộng đồng, dân tộc với tư cách là “nhà” của Đức Chúa Trời (Dân Số Ký 12:7; Giê-rê-mi 12:7). Vị thế đặc biệt của họ với tư cách là dân được chọn sẽ tạm thời bị “bỏ hoang”, tức là bị Đức Chúa Trời rời bỏ và đoán phạt.
III. Mối Liên Hệ Với Các Lời Tiên Tri Trong Cựu Ước
Lời của Chúa Giê-xu không phải là mới mẻ, nhưng là sự ứng nghiệm và tái khẳng định các lời tiên tri trong Cựu Ước. Cụm từ “bỏ hoang” (ἔρημος - erēmos) gợi nhớ mạnh mẽ đến những lời cảnh báo của Đức Giê-hô-va qua các tiên tri:
- Giê-rê-mi 12:7: “Ta đã lìa bỏ nhà ta, đã bỏ sản nghiệp ta.” Nguyên nhân là vì sự bội nghịch của dân sự.
- Giê-rê-mi 22:5: “Nếu các ngươi không nghe lời nầy, thì ta chỉ mình ta mà thề, nhà nầy sẽ trở nên hoang vu, Đức Giê-hô-va phán vậy.” (Nói về cung điện vua).
- Ê-xê-chi-ên 8:6: “Ngài bèn phán cùng ta rằng: Hỡi con người, ngươi thấy sự gian ác lớn mà nhà Y-sơ-ra-ên đang làm ở đây, đặng xa ta thêm ra sao?” Dẫn đến việc vinh quang Đức Chúa Trời rời bỏ.
Chúa Giê-xu, với tư cách là Đức Giê-hô-va nhập thể, đang đích thân tuyên bố sự đoán xét mà các tiên tri của Ngài đã loan báo. Ngài là chủ nhân của ngôi nhà đó, và Ngài tuyên bố rằng Ngài sẽ rời bỏ nó.
IV. Sự Ứng Nghiệm Lịch Sử: Sự Hủy Diệt Của Đền Thờ Năm 70 SCN
Lời tiên tri này đã được ứng nghiệm một cách kinh hoàng và chính xác vào năm 70 SCN, khi quân đội La Mã dưới quyền Tướng Titus bao vây, phá hủy thành Giê-ru-sa-lem và thiêu rụi đền thờ. Sử gia Do Thái Josephus ghi lại rằng cả thành phố và đền thờ đã bị phá hủy đến nỗi không còn dấu vết gì của nó. Sự “bỏ hoang” về mặt thuộc linh đã trở thành sự “bỏ hoang” về mặt vật lý. Điều này xác nhận Chúa Giê-xu là Đấng Tiên Tri chân thật và uy quyền lời phán của Ngài.
V. Ý Nghĩa Thần Học Sâu Sắc Hơn: Sự Chuyển Dịch Giao Ước
Tuy nhiên, ý nghĩa của câu Kinh Thánh này vượt xa một sự kiện lịch sử. Nó đánh dấu một bước ngoặt mang tính thần học trong chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời:
1. Sự Khước Đối Đấng Mê-si: Lý do cốt lõi khiến “nhà” bị bỏ hoang là vì họ đã khước từ và sắp giết chính Con Đức Chúa Trời, là Đấng đã đến thăm viếng họ (Ma-thi-ơ 23:37; Lu-ca 19:44). Họ đã đóng đinh Chúa của sự vinh hiển (1 Cô-rinh-tô 2:8).
2. Sự Kết Thúc Của Chế Độ Đền Tạm và Tế Lễ Cũ: Đền thờ là trung tâm của hệ thống tế lễ Cựu Ước. Sự hủy diệt của nó là dấu hiệu cuối cùng cho thấy giao ước cũ đã nhường chỗ cho giao ước mới. Chúa Giê-xu chính là Đền Thờ mới (Giăng 2:19-21), và Ngài là của lễ cuối cùng, trọn vẹn (Hê-bơ-rơ 9:11-12, 26). Khi Ngài phán “đã hoàn thành” (Giăng 19:30), thì hệ thống tế lễ cũ cũng đã hoàn thành nhiệm vụ và kết thúc.
3. Cánh Cửa Mở Ra Cho Muôn Dân: Sự cứng lòng của Y-sơ-ra-ên đã trở thành cơ hội cho các dân ngoại (Rô-ma 11:11-12). “Nhà” của Đức Chúa Trời không còn bị giới hạn trong một tòa nhà hay một dân tộc, mà trở thành Hội Thánh – gồm mọi người tin nhận Chúa Giê-xu, bất kể chủng tộc, làm nên đền thờ thuộc linh (1 Phi-e-rơ 2:5; Ê-phê-sô 2:19-22).
VI. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Lời cảnh báo “nhà bị bỏ hoang” vẫn còn nguyên giá trị cho Hội Thánh và mỗi cá nhân tín hữu chúng ta ngày nay:
1. Cảnh Giác Với Sự Giả Hình (Hình Thức Bề Ngoài): Bài học đầu tiên từ Ma-thi-ơ 23 là lời cảnh cáo nghiêm khắc về sự giả hình. Chúng ta được kêu gọi sống đức tin chân thật, nơi sự công bình, thương xót và trung tín được ưu tiên hơn những nghi lễ và hình thức bên ngoài (Mi-chê 6:8). Đức Chúa Trời nhìn thấy lòng (1 Sa-mu-ên 16:7). Một Hội Thánh chỉ chú trọng vẻ hào nhoáng bên ngoài nhưng thiếu quyền năng yêu thương và thánh khiết thật sự có nguy cơ trở nên một “nhà bỏ hoang” về mặt thuộc linh.
2. Đón Nhận Sự Hiện Diện của Chúa: Câu 39 cho thấy đường lối cứu chữa: “Vì ta rao cho các ngươi, các ngươi không còn thấy ta nữa cho đến khi các ngươi nói rằng: Phước cho Đấng nhân danh Chúa mà đến!” Phước hạnh duy nhất là đón nhận và tôn vinh Chúa Giê-xu. Đối với chúng ta, điều này có nghĩa là luôn giữ cho đời sống cá nhân và cộng đồng Hội Thánh luôn mở ra cho sự hiện diện, sự dạy dỗ và sự cai trị của Chúa Cứu Thế. Hãy để Ngài làm Chủ “ngôi nhà” đời sống chúng ta.
3. Xây Dựng Trên Nền Tảng Vững Chắc Là Đấng Christ: Đền thờ vật chất đã bị phá hủy, nhưng đền thờ thuộc linh là mỗi chúng ta và Hội Thánh phải được xây dựng trên chính Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 3:10-11). Mọi công việc, sự phục vụ và đời sống phải được kiểm tra xem có xuất phát từ đức tin nơi Ngài và vì vinh quang của Ngài không (1 Cô-rinh-tô 10:31).
4. Sống Với Lòng Khao Khát và Cầu Nguyện Cho Sự Phục Hưng: Lời than khóc của Chúa Giê-xu bày tỏ lòng khao khát được quy tụ dân sự Ngài. Chúng ta cần có cùng một tấm lòng đó – khao khát sự hiện diện đầy đủ của Chúa trong Hội Thánh, cầu nguyện cho sự thức tỉnh và phục hưng, để “ngôi nhà” của chúng ta không bao giờ trở nên trống rỗng về mặt thuộc linh, nhưng luôn đầy dẫy Thánh Linh và quyền năng.
Kết Luận
Lời tuyên bố “Nầy, nhà các ngươi bỏ hoang” là một lời phán xét đầy thương đau của Đấng Mê-si đối với một dân tộc đã từ chối tình yêu và sự cứu rỗi của Ngài. Nó ứng nghiệm trong lịch sử qua sự hủy diệt của đền thờ và đánh dấu sự chấm dứt của thời đại giao ước cũ dựa trên luật pháp và nghi lễ. Tuy nhiên, từ trong sự phán xét đó, một hy vọng mới được mở ra: Đấng Christ chính là Đền Thờ mới và của lễ cuối cùng. Ngài thiết lập một “nhà” mới, là Hội Thánh phổ thông của những người được cứu bởi ân điển qua đức tin nơi Ngài.
Đối với chúng ta ngày nay, lời cảnh báo này thôi thúc chúng ta xét lòng mình, tránh xa sự giả hình, sống một đức tin chân thật và khao khát sự hiện diện của Chúa. Hãy để cho “nhà” đời sống cá nhân và Hội Thánh chúng ta luôn được Ngài ngự trị, hầu cho chúng ta không bao giờ phải nghe lời phán đáng sợ: “Nhà ngươi bị bỏ hoang,” nhưng luôn vang vọng lời chào mừng phước hạnh: “Phước cho Đấng nhân danh Chúa mà đến!”