Tại Sao Chúa Giê-su Giao Phó Mẹ Ma-ri-a Cho Sứ Đồ Gio-an?
Sự kiện Chúa Giê-su, trong những giây phút cuối cùng đau đớn tột cùng trên thập tự giá, giao phó người mẹ yêu dấu của Ngài cho sứ đồ Gio-an là một trong những hành động đầy ý nghĩa nhân văn và thuộc linh sâu sắc nhất được ghi lại trong Kinh Thánh. Sự lựa chọn này, thoạt nhìn có vẻ đơn giản, lại ẩn chứa những bài học thâm thúy về gia đình thuộc linh, sự vâng phục, tình yêu thương, và cấu trúc của Hội Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, nguyên văn, và ý nghĩa thần học của phân đoạn then chốt này, đồng thời khám phá những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Mọi sự phân tích phải bắt đầu từ Lời Chúa. Sự kiện này chỉ được thuật lại chi tiết trong sách Phúc Âm Giăng, sách Phúc Âm nhấn mạnh đến thần tính và tình yêu thương của Đấng Christ:
"**25** Bên thập tự giá của Đức Chúa Jêsus, có mẹ Ngài đứng đó, với mẹ người là Ma-ri, vợ Cơ-lê-ô-ba, và Ma-ri Ma-đơ-len.
**26** Đức Chúa Jêsus thấy mẹ mình và một môn đồ Ngài yêu đứng gần người, thì nói cùng mẹ rằng: Hỡi đàn bà kia, đó là con của ngươi!
**27** Đoạn, Ngài lại phán cùng môn đồ rằng: Đó là mẹ ngươi! Bắt đầu từ giờ đó, môn đồ nầy rước người về nhà mình."
(Giăng 19:25-27, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Trong văn hóa Do Thái thế kỷ thứ nhất, trách nhiệm chăm sóc cha mẹ già, đặc biệt là người mẹ góa, thuộc về người con trai. Đây không chỉ là truyền thống mà còn là mạng lệnh thiêng liêng từ Điều Răn thứ Năm: "Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12). Khi người con cả qua đời, trách nhiệm này chuyển giao cho người con trai kế tiếp. Vậy, câu hỏi đặt ra là: Chúa Giê-su có những người "anh em" (adelphoi - ἀδελφοί trong tiếng Hy Lạp) được nhắc đến trong Ma-thi-ơ 13:55-56 và Mác 6:3. Tại sao Ngài không giao phó mẹ mình cho họ?
Kinh Thánh cho biết rõ ràng rằng, vào thời điểm Chúa chịu khổ hình, các anh em của Ngài vẫn chưa tin Ngài là Đấng Christ, là Con Đức Chúa Trời.
"Vì các anh em Ngài chẳng tin Ngài."
(Giăng 7:5)
Sự vô tín này tạo nên một sự chia rẽ thuộc linh sâu sắc. Giao phó Ma-ri-a, một người đã tin và đi theo Chúa (Công vụ 1:14), vào sự chăm sóc của những người chưa tin sẽ đặt bà vào một hoàn cảnh khó khăn về mặt thuộc linh và có thể cả tình cảm. Họ chưa hiểu được sứ mệnh của Ngài, chưa nhận biết thân phận thật của Ngài, và do đó, không thể chăm sóc đầy đủ cho một người mẹ có đức tin mãnh liệt như Ma-ri-a.
Hành động của Chúa Giê-su là một minh họa sống động cho lời dạy của Ngài về gia đình thuộc linh. Trước đó, Ngài đã phán:
"Ngài đáp rằng: Ai là mẹ ta, ai là anh em ta? 49 Ngài giơ tay chỉ các môn đồ mà phán rằng: Nầy là mẹ ta cùng anh em ta! 50 Vì hễ ai làm theo ý muốn của Cha ta ở trên trời, thì người đó là anh em, chị em, và mẹ ta vậy."
(Ma-thi-ơ 12:48-50)
Trên thập tự giá, Chúa Giê-su đang thực hiện điều Ngài đã dạy. Gio-an, "môn đồ Ngài yêu" (ὁ μαθητὴς ὃν ἠγάπα - *ho mathētēs hon ēgapa*), đại diện cho những người tin và theo Ngài. Bằng việc nói "Hỡi đàn bà kia, đó là con của ngươi!" và "Đó là mẹ ngươi!", Chúa Giê-su đã thiết lập một mối quan hệ gia đình mới dựa trên đức tin và sự vâng lời, thay thế (hoặc mở rộng vượt trên) mối quan hệ huyết thống tự nhiên. Gio-an trở thành "con" của Ma-ri-a trong gia đình của Đức Chúa Trời, và Ma-ri-a trở thành "mẹ" của Gio-an trong cùng mối tương giao đó.
Danh hiệu "môn đồ được Chúa yêu" (Giăng 13:23; 19:26; 20:2; 21:7, 20) không có nghĩa Chúa Giê-su yêu các môn đồ khác ít hơn, nhưng cho thấy một sự gần gũi đặc biệt, tính tình nhạy cảm thuộc linh, và lòng trung tín của Gio-an. Ông là môn đồ duy nhất đứng vững bên thập tự giá. Những môn đồ khác đã chạy trốn (Ma-thi-ơ 26:56). Sự hiện diện của Gio-an trong giờ phút đen tối nhất chứng tỏ lòng can đảm, tình yêu thương và sự trung tín sâu sắc của ông đối với Thầy mình.
Trong tiếng Hy Lạp, từ "giao phó" trong câu 27 là paratithēmi (παρατίθημι), mang nghĩa "đặt bên cạnh", "ủy thác", "giao phó một cách long trọng". Đây là một sự ủy thác có tính trang trọng và thiêng liêng. Chúa Giê-su chọn một người có tâm linh tương hợp với Ma-ri-a – cả hai đều yêu Chúa sâu đậm và đứng vững trong đức tin khi mọi sự dường như sụp đổ.
Dù là Con Đức Chúa Trời, Chúa Giê-su đã sống trọn vẹn dưới luật pháp (Ga-la-ti 4:4). Hành động cuối cùng này là sự chu toàn trọn vẹn Điều Răn thứ Năm. Ngài đảm bảo rằng mẹ Ngài sẽ được chăm sóc chu đáo về vật chất và thuộc linh. Điều này cho thấy lòng hiếu thảo hoàn hảo của Đấng Christ, ngay cả trong giây phút Ngài gánh tội lỗi của cả nhân loại. Ngài không quên bổn phận làm con trần thế của mình.
Sự kiện này không chỉ là một chi tiết lịch sử cảm động, mà còn là một giáo lý sống động cho Hội Thánh mọi thời đại.
1. Trách Nhiệm Trong Gia Đình Thuộc Linh: Hội Thánh là nhà, là gia đình của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:19). Chúng ta được kêu gọi để yêu thương, chăm sóc và gánh vác gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2). Điều này đặc biệt quan trọng với những người cô đơn, góa bụa, già yếu, hoặc thiếu sự nâng đỡ của gia đình huyết thống. Câu chuyện thúc giục chúng ta nhận biết và đảm nhận trách nhiệm như Gio-an.
2. Lòng Hiếu Kính Cha Mẹ Theo Cách Thuộc Linh: Dù mối liên hệ thuộc linh là quan trọng, Kinh Thánh không hủy bỏ bổn phận hiếu kính cha mẹ tự nhiên. Nếu gia đình huyết thống có chung đức tin, đó là phước hạnh. Nếu không, Cơ Đốc nhân vẫn phải tìm cách bày tỏ lòng hiếu thảo và yêu thương trong sự khôn ngoan và tôn kính Chúa (Cô-lô-se 3:20; I Ti-mô-thê 5:8).
3. Sự Trung Tín Trong Những Điều Nhỏ: Gio-an được giao một trách nhiệm cá nhân, cụ thể, không phô trương. Sự trung tín của ông trong việc "rước người về nhà mình" ngay lập tức là một bài học về sự vâng lời nhanh chóng và chu đáo. Chúa thường giao phó cho chúng ta những "Ma-ri-a" - những con người, những nhiệm vụ nhỏ bé, cụ thể - để thử nghiệm và phát triển lòng trung tín của chúng ta.
4. Tình Yêu Vượt Trên Mọi Sự Đổ Vỡ: Trong cơn đau đớn thể xác và thuộc linh tột cùng (bị Đức Chúa Trời lìa bỏ), tấm lòng của Chúa Giê-su vẫn hướng về nhu cầu của người khác. Điều này dạy chúng ta rằng ngay trong những nghịch cảnh, khổ đau lớn nhất của đời mình, chúng ta vẫn có thể và nên tìm cách an ủi, giúp đỡ người khác. Đây là bản chất của tình yêu Christ (agapē - ἀγάπη).
Việc Chúa Giê-su giao phó Mẹ Ma-ri-a cho Gio-an là một hành động đầy chủ ý, thấm đẫm tình yêu thương, sự khôn ngoan thuộc linh và lòng hiếu thảo trọn vẹn. Nó nhấn mạnh đến thực tại của gia đình thuộc linh được thiết lập qua đức tin nơi Đấng Christ, nơi các mối quan hệ trong Chúa trở nên sâu sắc và bền vững hơn cả quan hệ huyết thống. Sự lựa chọn Gio-an, thay vì các anh em ruột còn vô tín, khẳng định rằng tiêu chuẩn để thuộc về gia đình Đức Chúa Trời là lòng tin và sự vâng phục ý muốn Ngài.
Ngày nay, mỗi chúng ta đều được mời gọi vào trong gia đình đặc biệt này. Chúng ta vừa là "Gio-an", được kêu gọi đón nhận và chăm sóc lẫn nhau với tấm lòng trung tín; vừa là "Ma-ri-a", cần được nâng đỡ và yêu thương trong cộng đồng đức tin. Hãy sống và yêu thương như Chúa đã bày tỏ trên thập tự giá, nơi tình yêu thương hoàn hảo đã hoàn thành mọi bổn phận và mở ra một gia đình mới cho tất cả những ai tin cậy Ngài.
"Phàm ai làm theo ý muốn của Đức Chúa Trời ta, thì người đó là anh em, chị em, và mẹ ta." (Mác 3:35)