Nam Tính Độc Hại
Trong bối cảnh xã hội đương đại, cụm từ "nam tính độc hại" (toxic masculinity) thường được sử dụng để chỉ một tập hợp những hành vi, thái độ và kỳ vọng văn hóa có hại gắn liền với quan niệm về đàn ông. Những biểu hiện này có thể bao gồm: sự đàn áp cảm xúc, nhu cầu thể hiện quyền lực và sự thống trị, tính hung hăng, coi thường những đặc điểm được xem là "nữ tính", và thái độ tình dục xâm phạm. Là những Cơ Đốc nhân, chúng ta cần xem xét hiện tượng này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời. Kinh Thánh không sử dụng thuật ngữ này, nhưng nó vẽ nên một bức tranh rõ ràng về thế nào là một người nam theo ý muốn của Đấng Tạo Hóa—một hình mẫu hoàn toàn đối lập với những gì thế gian cho là "nam tính" độc hại. Hình mẫu tối thượng chính là Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Chúng ta có thể đối chiếu các đặc điểm của "nam tính độc hại" với những lời dạy trong Kinh Thánh để thấy rõ sự đối nghịch:
1. Sự Kiêu Ngạo và Thái Độ Thống Trị: Văn hóa thế gian thường tán dương người đàn ông "alpha", người thống trị và đặt bản thân lên trên người khác. Tuy nhiên, Kinh Thánh dạy rõ về sự khiêm nhường. Chúa Giê-xu phán: "Ai muốn làm đầu, thì phải làm tôi tớ mọi người" (Mác 10:44). Ngài cũng dạy: "Hãy mang lấy ách của ta, và học theo ta; vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường" (Ma-thi-ơ 11:29). Từ Hy Lạp được dùng cho "khiêm nhường" ở đây là tapeinos, mang nghĩa thấp, hạ mình, không tự tôn. Sứ đồ Phi-e-rơ khuyên các trưởng lão: "Đừng lấy quyền mà trị người... nhưng hãy làm gương tốt cho bầy" (I Phi-e-rơ 5:3).
2. Sự Đàn Áp Cảm Xúc và Cứng Cỏi: "Đàn ông thật sự không khóc" là một định kiến độc hại. Kinh Thánh ghi lại Chúa Giê-xu đã khóc trước mộ La-xa-rơ (Giăng 11:35). Ngài bày tỏ nỗi buồn sâu sắc (Ma-thi-ơ 26:38) và cả sự giận dự thánh khi thấy đền thờ bị làm ô uế (Giăng 2:15-17). Đa-vít, một chiến sĩ dũng mãnh, đã bày tỏ mọi cung bậc cảm xúc qua các Thi Thiên. Ê-phê-sô 4:26 dạy: "Dù có giận, cũng đừng phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn", thừa nhận cảm xúc giận dữ nhưng chỉ dẫn cách xử lý đúng đắn.
3. Tính Hung Hăng và Bạo Lực: Sự thô bạo và dùng vũ lực để giải quyết vấn đề trái ngược hoàn toàn với bông trái của Thánh Linh. "Nhưng trái của Thánh Linh, ấy là lòng yêu thương, sự vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ" (Ga-la-ti 5:22-23). Chúa Giê-xu dạy trong Bài Giảng Trên Núi: "Phước cho những kẻ nhu mì, vì sẽ hưởng được đất!" (Ma-thi-ơ 5:5). Từ "nhu mì" (praus trong tiếng Hy Lạp) không có nghĩa là yếu đuối, mà là sức mạnh được kiểm soát, sự dịu dàng của người có quyền năng nhưng chọn không dùng để hại kẻ khác.
4. Thái Độ Tình Dục Sai Lầm và Sự Coi Thường Phụ Nữ: Văn hóa "nam nhi" độc hại thường đối xử với phụ nữ như những vật thể. Kinh Thánh nâng cao vị thế của người nữ. Sáng Thế Ký 1:27 chép cả nam lẫn nữ đều được dựng nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu đối xử với phụ nữ một cách tôn trọng và đầy yêu thương, đi ngược lại văn hóa thời đó (xem câu chuyện người đàn bà Sa-ma-ri ở Giăng 4, hay người đàn bà bị bắt quả tang phạm tội tà dâm trong Giăng 8). Ê-phê-sô 5:25 truyền dạy: "Hỡi người làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình Ngài cho Hội thánh". Tình yêu hy sinh (agapao), không vị kỷ này là nền tảng cho mối quan hệ.
Kinh Thánh giới thiệu cho chúng ta một hình mẫu nam tính đích thực, được bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ.
Chúa Giê-xu - Sự Cân Bằng Hoàn Hảo: Ngài là người thợ mộc mạnh mẽ, nhưng cũng bồng ẵm trẻ nhỏ (Mác 10:16). Ngài có thể đuổi những kẻ buôn bán ra khỏi đền thờ với uy quyền, nhưng cũng rửa chân cho môn đồ với sự khiêm nhường tột bậc (Giăng 13:1-17). Ngài là người lãnh đạo đầy quyền năng nhưng tuyên bố: "Con người đã đến, không phải để được hầu hạ, nhưng để hầu hạ và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người" (Mác 10:45). Đây là mẫu mực của quyền lực được sử dụng để phục vụ và yêu thương, chứ không phải để thống trị.
Người Nam Theo Lời Chúa Dạy:
- Người chồng, người cha yêu thương: "Hỡi kẻ làm cha, chớ hề chọc giận con cái mình, hầu cho chúng nó không ngã lòng" (Cô-lô-se 3:21). Trách nhiệm là yêu thương, dạy dỗ (Ê-phê-sô 6:4), chứ không phải độc tài.
- Người lãnh đạo tôi tớ: Như đã nói, mẫu mực là Chúa Giê-xu. Người nam trong Hội Thánh được kêu gọi để "chăn bầy của Đức Chúa Trời... chẳng phải bởi ép buộc, bèn là tự ý; chẳng phải vì lợi dơ bẩn, bèn là hết lòng mà làm" (I Phi-e-rơ 5:2).
- Người có đức tin mạnh mẽ và dịu dàng: Giô-sép, cha nuôi của Chúa Giê-xu, là một người "công bình" (Ma-thi-ơ 1:19), vâng lời Chúa cách nhanh chóng, âm thầm bảo vệ gia đình. Bô-ô là một người nam "có quyền thế và giàu có" (Ru-tơ 2:1) nhưng nổi tiếng về lòng nhân từ và sự chính trực.
"Nam tính độc hại" không gì khác hơn là một biểu hiện của tội lỗi đã làm méo mó hình ảnh Đức Chúa Trời trong con người. Sau khi A-đam phạm tội, lời tiên tri về hậu quả cho thấy sự đổ vỡ trong các mối quan hệ: "Ngươi sẽ muốn cai trị chồng ngươi, nhưng nó sẽ quản trị ngươi" (Sáng Thế Ký 3:16b). Sự "quản trị" này (mashal trong tiếng Hê-bơ-rơ) mang sắc thái của sự thống trị cứng rắn, khác với trách nhiệm quản lý, chăm sóc mà Đức Chúa Trời giao phó ban đầu. Tội lỗi đã biến sự lãnh đạo thành sự áp chế, biến sức mạnh thành bạo lực, biến trách nhiệm thành quyền lợi.
Sứ đồ Phao-lô liệt kê "công việc của xác thịt" trong Ga-la-ti 5:19-21, bao gồm nhiều yếu tố cấu thành "nam tính độc hại": "sự thờ hình tượng, thuật phù phép, sự thù oán, sự tranh đấu, sự ghen ghét, sự nóng giận, sự cãi lẫy, sự bất bình, sự bè đảng, sự ganh gổ, sự say sưa, sự chè chén...". Đây là kết quả của đời sống không được Thánh Linh điều khiển.
Là những người nam Cơ Đốc, chúng ta được kêu gọi để từ bỏ hình mẫu của thế gian và mặc lấy hình ảnh của Đấng Christ (Rô-ma 12:2; Cô-lô-se 3:10). Dưới đây là một số bước thực tế:
1. Xét Lòng và Ăn Năn: Hãy thành thật trước mặt Chúa. Có thái độ, lời nói hay hành vi nào trong đời sống tôi phản ánh sự kiêu ngạo, thống trị, đàn áp cảm xúc, hoặc coi thường người khác (đặc biệt là phụ nữ) không? Hãy xưng nhận những điều đó với Chúa. "Vì nếu chúng ta tự xét mình, thì khỏi bị đoán xét" (I Cô-rinh-tô 11:31).
2. Học Tập Nơi Gương Mẫu Chúa Giê-xu: Dành thời gian nghiên cứu các sách Phúc Âm, đặc biệt chú ý đến cách Chúa Giê-xu đối xử với người yếu đuối, tội nhân, phụ nữ, trẻ em và cả kẻ thù của Ngài. Cầu nguyện xin Chúa ban cho tấm lòng và tâm trí của Ngài (Phi-líp 2:5).
3. Nuôi Dưỡng Bông Trái Thánh Linh: Đặc biệt là sự nhịn nhục, nhân từ, hiền lành và mềm mại (Ga-la-ti 5:22-23). Hãy tập bày tỏ cảm xúc một cách lành mạnh và thánh khiết—chia sẻ gánh nặng với anh em trong đức tin (Ga-la-ti 6:2), biết khóc với người khóc (Rô-ma 12:15).
4. Thực Hành Sự Lãnh Đạo Phục Vụ: Trong gia đình, tại nơi làm việc và trong Hội Thánh, hãy tìm cách phục vụ hơn là được phục vụ. Hỏi: "Mình có thể giúp gì?" thay vì ra lệnh. Yêu vợ mình bằng tình yêu hy sinh, dành thời gian chất lượng để dạy dỗ và yêu thương con cái.
5. Xây Dựng Tình Bạn Chân Thật Với Những Người Nam Cơ Đốc Khác: Hãy tìm kiếm và xây dựng mối thông công với những người nam có thể nhắc nhở, sửa dạy và khích lệ bạn sống theo tiêu chuẩn của Chúa (Châm Ngôn 27:17). Một cộng đồng lành mạnh sẽ giúp chúng ta thoát khỏi những định kiến độc hại của thế gian.
"Nam tính độc hại" là sản phẩm của một tấm lòng hư hoại và một thế gian lầm lạc. Nhưng trong Chúa Giê-xu Christ, chúng ta tìm thấy sự tự do khỏi những khuôn mẫu đó. Ngài kêu gọi chúng ta trở nên người nam mới—mạnh mẽ trong đức tin, can đảm trong sự công bình, dịu dàng trong tình yêu thương, và khiêm nhường trong sự phục vụ. Sự nam nhi đích thực không nằm ở việc chứng tỏ bản thân trước mặt người khác, mà nằm ở việc trung tín giống như hình ảnh của Chúa Cứu Thế mỗi ngày. Hãy để Lời Chúa trong I Cô-rinh-tô 16:13-14 là phương châm: "Hãy tỉnh thức, hãy vững vàng trong đức tin, hãy cư xử cách đàn ông, hãy làm cho nên mạnh mẽ. Mọi sự khá làm bởi tình yêu thương mà làm". "Cư xử cách đàn ông" (andrizomai) ở đây không phải là sự hung hăng, mà là sự can đảm, trưởng thành và kiên định trong đức tin—và tất cả đều được thực hiện trong tình yêu thương.
Ước mong mỗi chúng ta, nhờ ân điển và quyền năng của Thánh Linh, ngày càng được biến đổi để phản chiếu vẻ đẹp của Đấng Christ, trở nên những người nam gây dựng, chữa lành và dẫn dắt người khác đến với tình yêu của Cha Thiên Thượng.