Giao ước bằng máu là gì (Sáng Thế Ký 15:9-21)?

Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, hiểu biết về các giao ước (*covenants*) của Đức Chúa Trời là nền tảng cốt lõi. Trong số đó, Giao Ước Bằng Máu được thiết lập với Áp-ram trong Sáng Thế Ký 15:9-21 là một trong những khải thị quan trọng nhất, tiên tri về sự cứu chuộc sau này qua huyết của Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích phân đoạn Kinh Thánh này, khám phá ý nghĩa văn hóa, thần học và sự ứng nghiệm trọn vẹn của nó trong Tân Ước.

I. Bối Cảnh Lịch Sử & Thuật Ngữ: "Giao Ước" (Berith) Là Gì?

Trước khi đi vào phân đoạn chính, chúng ta cần hiểu từ ngữ. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ dùng cho "giao ước" là בְּרִית (berith). Khác với một thỏa thuận hay hợp đồng song phương thông thường, berith trong Kinh Thánh thường là một sự cam kết đơn phương hoặc có điều kiện từ phía Đức Chúa Trời, dựa trên thẩm quyền và ân điển của Ngài. Đó là một lời hứa long trọng, được đóng ấn bằng một dấu hiệu hay nghi lễ.

Trong văn hóa Cận Đông cổ đại, một giao ước long trọng thường được xác lập qua nghi thức cắt đôi thú vật và đi qua giữa chúng (Jeremiah 34:18-20). Hành động này mang ý nghĩa: "Hãy để cho tôi bị xé ra như những con vật này nếu tôi không giữ lời giao ước của mình." Nó nhấn mạnh tính nghiệm trọng và sự rủa sả nếu vi phạm.

II. Phân Tích Chi Tiết Sáng Thế Ký 15:9-21: Nghi Thức Và Khải Tượng

Phân đoạn Kinh Thánh: "Đức Giê-hô-va phán rằng: Ngươi hãy bắt đem cho ta một con bò cái ba tuổi, một con dê cái ba tuổi, một con chiên đực ba tuổi, một con cu đất và một con bò câu con. Áp-ram bắt đem cho Ngài hết thảy những con vật đó, phân xẻ đôi ra, để phân nửa nầy đối nhau cùng phân nửa kia; còn những chim không phân xẻ ra. Có những chim ăn mồi bay xà xuống trên các con thú chết, nhưng Áp-ram đuổi nó đi. Đương khi mặt trời vừa lặn, thì Áp-ram ngủ mê; nầy, một sự kinh khủng, tối tăm lớn phủ trên người. Đức Giê-hô-va phán cùng Áp-ram rằng: Ngươi phải biết rằng, dòng dõi ngươi sẽ ngụ trong một xứ chẳng phải của chúng nó, làm tôi mọi cho dân xứ đó và bị chúng nó hà hiếp bốn trăm năm... Đoạn, mặt trời vừa lặn, thấy một lò khói đang bốc lên và một ngọn đuốc bằng lửa đi ngang qua giữa những con thú đã xẻ đôi đó. Trong ngày đó, Đức Giê-hô-va lập giao ước cùng Áp-ram..." (Sáng Thế Ký 15:9-18, trích).

1. Các Con Vật Hiến Tế (Câu 9-11):
Đức Chúa Trời truyền lệnh cho Áp-ram đem năm loài: bò cái, dê cái, chiên đực (ba tuổi), cu đất và bồ câu con. Con số ba tuổi biểu thị sự trưởng thành, trọn vẹn, phù hợp cho một của lễ. Sự kết hợp này cũng gợi nhớ đến các của lễ sau này trong luật pháp Môi-se. Việc Áp-ram "phân xẻ đôi ra" nhưng "chim không phân xẻ" cho thấy sự tuân theo chính xác nghi thức giao ước thời đó. Hành động đuổi chim ăn mồi (tượng trưng cho sự phá hủy, ô uế) cho thấy giao ước thánh khiết này phải được bảo vệ khỏi bất cứ điều gì ô uế.

2. Trạng Thái Của Áp-ram Và Lời Tiên Tri (Câu 12-16):
Trước khi nghi thức hoàn tất, Áp-ram chìm vào "giấc ngủ mê" (תַּרְדֵּמָה - tardemah - một trạng thái ngủ siêu nhiên, sự kinh hãi, tối tăm). Điều này cho thấy Áp-ram ở trong vai trò của người nhận lãnh giao ước chứ không phải người thi hành. Chính Đức Chúa Trời là Đấng khởi xướng và đảm bảo. Trong trạng thái này, Đức Chúa Trời tiên báo về tương lai của dòng dõi Áp-ram: sự nô lệ ở Ai Cập và cuộc giải cứu sau đó. Điều này củng cố lời hứa và cho Áp-ram thấy rằng giao ước này vượt xa đời ông.

3. Điểm Trọng Tâm: Giao Ước Được Thiết Lập (Câu 17-18):
Đây là cao trào của khải tượng: "một lò khói đang bốc lên và một ngọn đuốc bằng lửa đi ngang qua giữa những con thú đã xẻ đôi đó." Trong nghi thức giao ước, cả hai bên sẽ cùng đi qua giữa các con vật đã xẻ đôi. Nhưng ở đây, chỉ có biểu tượng của Đức Chúa Trời (lò khói và ngọn đuốc lửa) đi qua một mình. Đây là một chi tiết thần học vô cùng quan trọng. Nó cho thấy Đức Chúa Trời tự nguyện ràng buộc chính mình bởi lời thề long trọng, và Ngài cũng là Đấng duy nhất gánh lấy hậu quả nếu giao ước bị phá vỡ. Áp-ram hoàn toàn thụ động. Điều này nói lên bản chất của giao ước ân điển: nó không dựa trên sự hoàn hảo hay công đức của con người, mà hoàn toàn dựa trên sự thành tín của Đức Chúa Trời.

III. Sự Ứng Nghiệm Trong Chúa Giê-xu Christ: Từ Hình Bóng Đến Thực Tế

Giao ước với Áp-ram là một hình bóng (τυπος - typos) tuyệt vời về Giao Ước Mới sẽ đến trong Chúa Giê-xu Christ.

• Con Vật Bị Xẻ Đôi: Hình ảnh các con vật bị xẻ đôi, máu đổ ra, báo trước về sự chết và đổ huyết của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Sứ đồ Phao-lô gọi Chúa Giê-xu là "Chiên Con lễ Vượt Qua của chúng ta" (1 Cô-rinh-tô 5:7).
• Nghi Thức Một Bên Đi Qua: Việc chỉ có Đức Chúa Trời đi qua giữa các con vật tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn nơi thập tự giá. Chúa Giê-xu, là Đức Chúa Trời nhập thể, một mình gánh lấy sự rủa sả và hình phạt của giao ước bị phá vỡ vì tội lỗi chúng ta. Ngài nói: "Việc nầy đã được rồi!" (Giăng 19:30), báo hiệu giao ước mới đã được hoàn tất trọn vẹn.
• Lời Hứa Đất Đai & Sự Sống Đời Đời: Lời hứa ban đất cho dòng dõi Áp-ram trong Cựu Ước trở thành hình bóng cho lời hứa cõi đời đời, Nước Trời cho mọi tín đồ trong Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 11:8-10, 13-16).
• Lời Xác Nhận Tân Ước: Chính Chúa Giê-xu đã thiết lập Giao Ước Mới bằng huyết Ngài trong Bữa Tiệc Ly: "Đây là chén giao ước mới trong huyết Ta; hễ khi nào các ngươi uống, hãy làm điều nầy để nhớ Ta." (1 Cô-rinh-tô 11:25). Tác giả Hê-bơ-rơ khẳng định: "Nếu không đổ huyết thì không có sự tha thứ." (Hê-bơ-rơ 9:22).

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Hiểu về Giao Ước Bằng Máu không chỉ là kiến thức lịch sử, mà phải biến đổi đời sống chúng ta hôm nay.

1. Sự An Toàn Trong Lời Hứa Của Đức Chúa Trời:
Giao ước với Áp-ram cho thấy sự cứu rỗi của chúng ta được bảo đảm bởi sự thành tín của Đức Chúa Trời, không phải bởi sự bất nhất của chúng ta. Giống như Áp-ram đang ngủ, chúng ta nhận lãnh sự sống đời đời bởi đức tin nơi công việc đã hoàn tất của Đấng Christ, không bởi việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Chúng ta có thể hoàn toàn yên nghỉ trong sự bảo đảm đó.

2. Hiểu Biết Sâu Sắc Về Sự Hi Sinh Của Chúa Giê-xu:
Mỗi khi tham dự Tiệc Thánh, chúng ta không chỉ nhớ một sự kiện lịch sử, mà còn nhìn thấy bức tranh đầy đủ về Giao Ước Bằng Máu từ Sáng Thế Ký 15. Chén nho tượng trưng cho huyết của Giao Ước Mới (Ma-thi-ơ 26:28), là giá chuộc cao cả đã được báo trước qua các con vật hi sinh. Điều này làm sâu sắc thêm lòng biết ơn và sự thờ phượng của chúng ta.

3. Sống Với Tư Cách Là Dân Thuộc Về Giao Ước:
Giao ước đem đến cả đặc ân lẫn trách nhiệm. Chúng ta được kêu gọi sống một đời sống xứng đáng với Chúa (Cô-lô-se 1:10), không để "chim ăn mồi" của tội lỗi, sự nghi ngờ và thế gian làm ô uế mối quan hệ giao ước của chúng ta với Đức Chúa Trời. Đức tin của Áp-ram "được kể cho ông là sự công bình" (Sáng Thế Ký 15:6) là mẫu mực cho chúng ta.

4. Nền Tảng Cho Sự Cầu Nguyện Và Tiếp Cận Đức Chúa Trời:
Chúng ta có thể đến gần Chúa với sự bạo dạn (Hê-bơ-rơ 4:16) vì chúng ta biết rằng sự tiếp cận của mình không dựa trên sự công bình của bản thân, mà dựa trên huyết của Chúa Giê-xu, máu của giao ước đời đời (Hê-bơ-rơ 13:20). Đây là niềm tin quý báu cho những lúc yếu đuối, thất bại.

Kết Luận

Giao Ước Bằng Máu trong Sáng Thế Ký 15:9-21 không phải là một câu chuyện tôn giáo cổ xưa, mà là mạc khải nền tảng về cách Đức Chúa Trời liên hệ với con người. Nó vẽ nên một bức tranh hùng hồn về ân điển: chính Đức Chúa Trời, trong Chúa Giê-xu Christ, đã một mình đi qua con đường của sự phán xét và chết chóc, để những ai tin nhận Ngài có thể bước vào mối tương giao được phục hòa và đời đời với Ngài. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta đang sống dưới Giao Ước Mới bằng huyết quý báu này. Mỗi ngày, hãy sống, thờ phượng và phục vụ với lòng biết ơn sâu xa vì huyết của Giao Ước đã đổ ra cho chúng ta.