Chúa ban cho, Chúa lại lấy đi" trong Gióp 1:21 có ý nghĩa gì?

Câu nói đầy xúc động và thuần phục của Gióp, "Chúa ban cho, Chúa lại lấy đi", được ghi lại trong Gióp 1:21, là một trong những lời tuyên xưng đức tin vĩ đại nhất và thách thức nhất trong toàn bộ Kinh Thánh. Nó được thốt lên không phải trong phòng học thần học, mà trong đống tro tàn của sự mất mát toàn diện – mất tài sản, người làm, và quan trọng nhất, mất mười người con. Việc thấu hiểu ý nghĩa đầy đủ của câu nói này đòi hỏi chúng ta phải đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ gốc, và đặc biệt là thần học về chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời mà nó thể hiện.

Sách Gióp mở ra bằng cảnh một người "toàn vẹn, ngay thẳng, kính sợ Đức Chúa Trời và lánh khỏi điều ác" (Gióp 1:1). Ông được ban phước dồi dào về vật chất và gia đình. Thế nhưng, trong cõi vô hình, một cuộc đối thoại giữa Đức Giê-hô-va và Sa-tan đã diễn ra (Gióp 1:6-12). Sa-tan chất vấn động cơ của sự kính sợ Đức Chúa Trời nơi Gióp, cho rằng nó chỉ dựa trên hàng rào phước hạnh mà Chúa dựng lên chung quanh ông. Đức Chúa Trời cho phép Sa-tan cất đi mọi phước hạnh đó, nhưng không được đụng đến thân Gióp.

Thảm kịch ập đến liên tiếp như những đợt sóng thần: quân cướp bóc lấy bò lừa; lửa từ trời thiêu rụi bầy chiên; quân Canh-đê cướp lạc đà; và một cơn gió lớn từ bên kia sa mạc thổi sập nhà, đè chết tất cả mười người con (Gióp 1:13-19). Phản ứng của Gióp được mô tả một cách mạnh mẽ: "Gióp bèn chổi dậy, xé áo mình, cạo đầu, đoạn sấp mình xuống đất mà thờ lạy" (Gióp 1:20). Hành động "thờ lạy" ngay trong nỗi đau tột cùng là điều then chốt. Sau đó, ông cất tiếng nói lời nổi tiếng:

"Tôi trần truồng lọt khỏi lòng mẹ,
Và tôi cũng sẽ trần truồng mà về;
Đức Giê-hô-va ban cho, Đức Giê-hô-va lại cất đi;
Đáng ngợi khen danh Đức Giê-hô-va!"
(Gióp 1:21)

Để hiểu sâu sắc, chúng ta cần xem xét từ ngữ trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ.

• "Ban cho" (נָתַן - nathan): Đây là động từ phổ biến có nghĩa là "đưa, trao, ban, đặt để." Nó thể hiện hành động chủ động, tự nguyện và đầy ân điển của Đức Chúa Trời. Mọi sự Gióp có – sức khỏe, của cải, con cái – đều không phải là thành quả tất yếu của sự chính trực hay nỗ lực của ông, mà trước hết là quà tặng (ân ban) đến từ Đấng Tạo Hóa. Phao-lô cũng đồng vọng điều này: "Vì có vật chi mà ngươi đã chẳng nhận lãnh?" (1 Cô-rinh-tô 4:7).
• "Lấy đi" (לָקַח - laqach): Động từ này có nghĩa là "lấy, nhận, cất đi, đem đi." Trong bối cảnh này, nó là hành động chủ quyền tương ứng của Đấng đã ban cho. Quan trọng là Gióp quy kết hành động "lấy đi" trực tiếp cho Đức Giê-hô-va, mặc dù qua tay các thế lực phá hoại (quân cướp, lửa, gió). Ông không nói "Sa-tan lấy đi" hay "hoàn cảnh lấy đi." Ông nhìn thấu qua những tác nhân thứ cấp và nhận biết bàn tay chủ quyền của Đấng ngự trị trên muôn sự. Điều này phản ánh một niềm tin vững chắc vào sự cai trị tối cao (sovereignty) của Đức Chúa Trời, rằng không có điều gì xảy ra ngoài phạm vi cho phép và kiểm soát tối hậu của Ngài (xem A-mốt 3:6; Ê-sai 45:7).

Cụm "Chúa ban cho, Chúa lại lấy đi" vì thế không phải là một lời oán trách số phận hay một thái độ buông xuôi tiêu cực. Nó là một lời tuyên xưng thần học sâu sắc về bản tính của Đức Chúa Trời và thân phận của con người. Nó khẳng định:
1. Quyền Sở Hữu Tối Thượng: Mọi sự đều thuộc về Chúa. "Nầy, muôn linh hồn đều thuộc về ta" (Ê-xê-chi-ên 18:4). Chúng ta chỉ là người quản gia, tạm giữ và quản lý những gì thuộc về Ngài.
2. Tính Chất Tạm Bợ của Vật Chất: Con người sinh ra và chết đi trong sự trần truồng, không đem theo được gì (Truyền Đạo 5:15; 1 Ti-mô-thê 6:7). Phước hạnh vật chất là ân huệ tạm thời, không phải quyền sở hữu vĩnh viễn.
3. Sự Thiện Hảo và Khôn Ngoan Không Thể Dò của Chúa: Bằng việc ngợi khen danh Chúa ngay sau câu nói đó, Gióp công nhận rằng Đấng ban cho và lấy đi vẫn xứng đáng được tôn thờ, ngay cả khi hành động của Ngài vượt quá sự hiểu biết của con người.

Câu nói này thường bị hiểu sai theo hai hướng:

• Định Mệnh Thụ Động (Fatalism): Coi Chúa như một Đấng độc đoán, thích ban rồi lại thích cất, khiến con người trở nên thụ động, không dám gắn bó hay đầu tư vì sợ "Ngài lại lấy đi." Đây là cách hiểu sai lầm. Gióp không hề thụ động; ông đau đớn tột cùng, than khóc, chất vấn (một cách tôn kính), và cuối cùng vẫn tiếp tục sống trong sự kính sợ Chúa. Hành động "lấy đi" của Đức Chúa Trời trong sách Gióp có một mục đích thiêng liêng cao cả – để bày tỏ và tinh luyện đức tin thật, để đánh bại những cáo buộc của Sa-tan, và cuối cùng để bày tỏ vinh quang của Ngài (xem Gióp 42:5, 12).
• Giao Ước Dựa Trên Công Đức: Nghĩ rằng Chúa ban phước vì chúng ta ngoan, và Ngài lấy đi để phạt khi chúng ta hư. Các bạn của Gióp đã mắc kẹt trong thần học sai lầm này (ví dụ: Gióp 4:7-8). Nhưng chính Đức Chúa Trời đã phán rằng họ nói không đúng về Ngài (Gióp 42:7). Gióp là người "toàn vẹn, ngay thẳng," nhưng thảm kịch vẫn xảy ra. Điều này phá vỡ công thức đơn giản "làm lành được phước, làm ác bị họa."

Hiểu đúng, đây là lời tuyên xưng về ân điển chủ quyền. Ngay cả sự hiện diện tạm thời của phước hạnh cũng là ân điển. Và ngay cả trong sự cất đi, ân điển của Chúa vẫn hoạt động để thanh tẩy, trưởng thành và phục hồi đức tin cho chúng ta (Rô-ma 8:28).

Lời của Gióp không chỉ là một bài học lịch sử, mà là nguyên tắc sống cho mọi tín hữu.

1. Thái Độ Của Người Quản Gia Trung Tín: Chúng ta được kêu gọi quản lý mọi thứ Chúa giao – tài chính, con cái, sức khỏe, cơ hội – với thái độ biết ơn và trách nhiệm, nhưng luôn nhớ rằng chúng ta chỉ "tạm giữ." Điều này giải phóng chúng ta khỏi sự tham lam, lo lắng và sợ hãi mất mát.
2. Nuôi Dưỡng Lòng Biết Ơn Trong Mọi Hoàn Cảnh: Thay vì xem của cải và mối quan hệ là điều đươnng nhiên, hãy hằng ngày cảm tạ Chúa vì những ân ban tạm thời. Và khi đối diện mất mát, hãy tập trung vào những gì chưa bị cất đi – sự cứu rỗi, lời hứa, sự hiện diện của Chúa, và sự sống đời đời.
3. Tín Thác Vào Sự Khôn Ngoan Chủ Quyền Của Chúa: Khi Chúa "lấy đi" – dù là công việc, sức khỏe, hay một người thân – thay vì oán trách hay tuyệt vọng, chúng ta có thể chọn lựa tin cậy rằng Đấng đã ban Con Ngài vì chúng ta (Rô-ma 8:32), đang làm việc trong sự khôn ngoan không thể dò để đem lại điều tốt nhất và vinh quang nhất cuối cùng cho chúng ta. Sự tín thác này cho phép chúng ta than khóc trong thực tế, nhưng không rơi vào tuyệt vọng.
4. Ngợi Khen Danh Chúa Trong Mọi Sự: Bài học lớn nhất từ Gióp là ông vẫn ngợi khen. Đây không phải là sự giả hình, mà là sự quy phục của một tấm lòng bị phá vỡ trước sự cao cả của Đức Chúa Trời. Chúng ta được kêu gọi "hãy cảm tạ trong mọi hoàn cảnh" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:18), bởi vì danh Ngài vẫn xứng đáng được ngợi khen, dù hoàn cảnh của chúng ta thế nào.

Câu chuyện Gióp không dừng lại ở lời tuyên xưng đức tin trong chương 1. Suốt những chương sau, ông vật lộn với nỗi đau, chất vấn Chúa, và khao khát được biện minh. Cuối cùng, Đức Chúa Trời không giải thích lý do "tại sao," nhưng Ngài tỏ chính mình Ngài cho Gióp (Gióp 38-41). Sau khi gặp gỡ Đức Chúa Trời trong sự cao cả, quyền năng và khôn ngoan của Ngài, Gióp đã thốt lên: "Tôi lấy làm gớm ghê tôi, và ăn năn trong tro bụi" (Gióp 42:6). Ông nhận ra rằng sự hiểu biết và gặp gỡ Đức Chúa Trời còn quý giá hơn mọi câu trả lời cho thảm kịch.

"Chúa ban cho, Chúa lại lấy đi" vì thế là cánh cửa dẫn đến một sự nhận biết sâu xa hơn: Chính Chúa là phần của cải tối hậu và vĩnh cửu của chúng ta. Phao-lô đã diễn đạt chân lý này: "Tôi coi hết thảy mọi sự như là sự lỗ, vì sự nhìn biết Đức Chúa Jêsus Christ là quý hơn hết" (Phi-líp 3:8). Mọi ân ban đều tốt, nhưng không thể so sánh với Đấng Ban Ân. Mọi mất mát đều đau, nhưng không thể cướp đi Đấng Christ và sự cứu rỗi trong Ngài.

Lời của Gióp dạy chúng ta sống với bàn tay mở ra: biết ơn đón nhận những gì Chúa ban, và buông xả khi Ngài lấy đi, với niềm tin chắc chắn rằng Đấng đã không tiếc chính Con Ngài, sẽ ban mọi sự cần dùng cho chúng ta (Rô-ma 8:32), và cuối cùng, sẽ đưa chúng ta vào sự phục hồi trọn vẹn trong Ngài – như cách Ngài đã làm cho Gióp (Gióp 42:10-17).