Những Câu Kinh Thánh Nói Về Việc Kinh Doanh
Trong thế giới ngày nay, ranh giới giữa đời sống đức tin và công việc kinh doanh dường như thường bị phân chia. Tuy nhiên, Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – không hề tách biệt lĩnh vực này ra khỏi sự dẫn dắt của Ngài. Đức Chúa Trời quan tâm đến mọi mặt của đời sống chúng ta, bao gồm cả cách chúng ta kiếm sống, quản lý tài nguyên, và tương tác trong thế giới thương mại. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá các nguyên tắc Kinh Thánh nền tảng cho việc kinh doanh, được rút ra từ cả Cựu Ước lẫn Tân Ước, với mong muốn giúp tín hữu xây dựng một nền tảng vững chắc để “làm việc như làm cho Chúa” (Cô-lô-se 3:23).
Mọi nguyên tắc kinh doanh Cơ Đốc bắt nguồn từ chân lý nền tảng này. Chúng ta không sở hữu tuyệt đối bất cứ điều gì; chúng ta là những quản gia – những người quản lý tài sản thuộc về Đức Chúa Trời.
“Đất và muôn vật trên đất, Thế gian và những kẻ ở trong đó đều thuộc về Đức Giê-hô-va.” (Thi Thiên 24:1)
Câu này phá vỡ mọi quan niệm về quyền sở hữu tuyệt đối của con người. Trong kinh doanh, điều này có nghĩa vốn liếng, cơ sở vật chất, tài năng và cả cơ hội đều đến từ Chúa. Chữ “thuộc về” trong tiếng Hê-bơ-rơ (לַיהוָה, la-Yehovah) nhấn mạnh sự sở hữu trọn vẹn. Điều này dẫn đến thái độ quản trị thay vì chiếm hữu, trách nhiệm thay vì tùy tiện.
Chúa Giê-xu đã minh họa nguyên tắc quản gia qua nhiều ẩn dụ, như ẩn dụ về những nén bạc (Ma-thi-ơ 25:14-30). Ông chủ (Đức Chúa Trời) giao tài sản (nén bạc - tálanton trong tiếng Hy Lạp, một đơn vị tiền tệ và cũng ám chỉ năng lực) cho các đầy tớ (chúng ta) và mong đợi họ kinh doanh sinh lời. Sự sinh lời ở đây không chỉ là lợi nhuận tài chính, mà còn là việc mở rộng vương quốc Đức Chúa Trời qua những nguồn lực được giao. Tội của đầy tớ lười biếng không phải là tham nhũng hay phá hoại, mà là không hành động, không sử dụng những gì Chúa ban để làm lợi cho mục đích của Ngài.
Kinh Thánh đề cao giá trị của lao động chân chính ngay từ Sáng Thế Ký. Đức Chúa Trời đặt A-đam trong vườn Ê-đen “để trồng và giữ vườn” (Sáng Thế Ký 2:15). Lao động không phải là lời nguyền; lời nguyền nằm ở sự nhọc nhằn trong lao động (Sáng Thế Ký 3:17-19). Công việc là một phần trong ý định tốt lành ban đầu của Đức Chúa Trời dành cho con người.
“Hãy siêng năng mà chớ làm biếng; phải có lòng sốt sắng; phải hầu việc Chúa.” (Rô-ma 12:11)
Phao-lô khuyên “chớ làm biếng” (trong tiếng Hy Lạp là oknēroi, có nghĩa lười biếng, chậm chạp). Trong bối cảnh kinh doanh, điều này khuyến khích tinh thần làm việc hết mình, sáng tạo và tận tâm. Sách Châm Ngôn đầy rẫy những lời cảnh báo về sự lười biếng (Châm Ngôn 6:6-11, 24:30-34) và ca ngợi sự siêng năng (Châm Ngôn 22:29).
Đồng thời, Kinh Thánh cũng bảo vệ người lao động. Sách Lê-vi Ký và Phục Truyền Luật Lệ Ký nhấn mạnh việc trả công đúng hạn và công bằng:
“Chớ ức hiếp kẻ lân cận mình, cũng đừng cướp giựt của người. Tiền công của người làm thuê ở nhà ngươi, chớ nên để lại trong nhà ngươi cho đến mai.” (Lê-vi Ký 19:13)
Đây là nguyên tắc đạo đức kinh doanh tối thượng. Người chủ Cơ Đốc phải xem nhân viên không phải là công cụ để khai thác, mà là những cộng sự, những người cũng có gia đình và nhu cầu cần được đáp ứng kịp thời. Sự chậm trễ trong trả lương bị xem là một tội lỗi nghiêm trọng trước mặt Đức Chúa Trời.
Đây có lẽ là nguyên tắc được nhấn mạnh nhiều nhất trong Kinh Thánh về các giao dịch thương mại. Sự thịnh vượng dựa trên sự lừa dối là phù vân và tạm bợ.
“Cây cân đúng và trái cân thật đáng Đức Giê-hô-va vui lòng; Hai trái cân khác nhau lấy làm gớm ghiếc cho Ngài.” (Châm Ngôn 20:10)
Thời xưa, việc buôn bán thường dùng cân và quả cân. Việc sử dụng “hai trái cân khác nhau” ('even və'even trong tiếng Hê-bơ-rơ) – một nặng để mua vào, một nhẹ để bán ra – là hình thức gian lận phổ biến. Đức Chúa Trời ghê tởm điều này. Nguyên tắc này áp dụng cho mọi hình thức gian lận ngày nay: quảng cáo sai sự thật, hợp đồng mập mờ, chất lượng sản phẩm không đúng như cam kết.
Chúa Giê-xu dạy: “Đồng cân, đồng đo, đồng tiền” (Lu-ca 6:38). Sự chính trực phải thấm nhuần trong mọi khía cạnh: từ khâu sản xuất, tiếp thị, đến bán hàng và hậu mãi. Sách Châm Ngôn khẳng định: “Người nào theo sự công bình và nhơn từ sẽ tìm được sự sống, công bình, và tôn trọng.” (Châm Ngôn 21:21). Danh tiếng về sự chính trực là tài sản vô giá trong kinh doanh.
Kinh Thánh không lên án việc tạo ra lợi nhuận, nhưng đặt câu hỏi lớn về động cơ và mục đích đằng sau việc kinh doanh.
“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31)
Công việc kinh doanh cuối cùng không phải để tôn vinh bản thân, thương hiệu cá nhân, hay tích lũy của cải, mà là để làm sáng danh Đức Chúa Trời. Điều này được thể hiện qua chất lượng sản phẩm, sự tử tế với khách hàng, đối xử công bằng với nhân viên, và sử dụng lợi nhuận cách khôn ngoan.
Kinh Thánh cảnh báo nghiêm khắc về lòng tham lam và sự đặt để tiền bạc lên hàng đầu:
“Người nào tham tiền bạc là một sự căn đắng, và kẻ nào đeo đuổi nó sẽ phạm tội.” (1 Ti-mô-thê 6:10)
Cần lưu ý: câu Kinh Thánh không nói “tiền bạc là căn nguyên”, mà “sự tham tiền bạc” (trong tiếng Hy Lạp: philargyria – tình yêu với bạc) mới là căn nguyên. Kinh doanh với động cơ tham lam sẽ dễ dẫn đến việc bẻ cong các nguyên tắc đạo đức. Thay vào đó, chúng ta được kêu gọi tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài trước nhất (Ma-thi-ơ 6:33).
Sách Châm Ngôn là một kho tàng về quản lý tài chính khôn ngoan cho cá nhân lẫn doanh nghiệp.
- Lập kế hoạch: “Hãy đi đến loài kiến, hỡi kẻ biếng nhác… Nó sắm sẵn lương phạn mình trong mùa hạ, và thâu trữ đồ ăn trong mùa gặt.” (Châm Ngôn 6:6-8). Kinh doanh khôn ngoan đòi hỏi sự chuẩn bị, ngân sách và dự phòng cho tương lai.
- Cẩn trọng với nợ nần: “Kẻ giàu quản hạt kẻ nghèo; Kẻ mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.” (Châm Ngôn 22:7). Vay nợ không phải luôn là xấu, nhưng nó đi kèm với sự ràng buộc và rủi ro lớn. Kinh Thánh khuyên nên thận trọng và tránh để nợ nần chi phối.
- Đa dạng hóa rủi ro: “Hãy chia phần cho bảy, hoặc cho tám, vì con chẳng biết tai họa nào sẽ xảy ra trên đất.” (Truyền Đạo 11:2). Đây là nguyên tắc quản lý rủi ro rất thực tế.
Làm thế nào để áp dụng những nguyên tắc này vào thực tiễn kinh doanh hằng ngày?
- Kiểm Tra Động Cơ: Thường xuyên tự hỏi: “Công việc kinh doanh của tôi đang phục vụ ai? Có phải đang tìm kiếm sự vinh hiển của Chúa hay sự giàu có và an toàn cho bản thân?”.
- Thiết Lập Nền Văn Hóa Chính Trực: Từ chối tham gia vào các hành vi hối lộ, gian lận thuế, hoặc cạnh tranh không lành mạnh. Hãy minh bạch và trung thực, dù có phải chịu thiệt thòi trước mắt.
- Đối Xử Công Bằng Với Nhân Viên: Trả lương xứng đáng, kịp thời. Tạo môi trường làm việc tôn trọng nhân phẩm, quan tâm đến phúc lợi và sự phát triển của họ. Xem họ như những con người toàn diện, không chỉ là nguồn lao động.
- Xem Khách Hàng Là Người Cần Phục Vụ: Cung cấp sản phẩm/dịch vụ chất lượng như một hình thức phục vụ và yêu thương người lân cận (Mác 12:31). Giải quyết khiếu nại cách nhã nhặn và công bằng.
- Sử Dụng Lợi Nhuận Cách Có Trách Nhiệm: Dành phần để dâng hiến cho Chúa, hỗ trợ Hội Thánh và các hoạt động truyền giáo. Sử dụng để chăm lo cho gia đình, tiết kiệm và tái đầu tư có trách nhiệm. Sẵn sàng giúp đỡ người có nhu cầu (Ê-phê-sô 4:28).
- Giữ Ngày Sa-bát và Cân Bằng Cuộc Sống: Đừng để công việc kinh doanh chiếm hết thời gian, năng lượng và sự thờ phượng dành cho Chúa. Hãy nghỉ ngơi, dành thời gian cho gia đình và Hội Thánh.
Kinh doanh theo nguyên tắc Kinh Thánh không phải là một công thức bảo đảm thành công về tài chính theo cách thế gian định nghĩa. Đó là một hành trình đức tin, nơi chúng ta được kêu gọi thể hiện đặc tính của Đấng Christ – sự chính trực, yêu thương, công bình và khôn ngoan – trong lĩnh vực thương trường đầy thách thức. Đó là việc quản lý những gì Chúa giao để sinh lợi cho vương quốc Ngài, phục vụ cộng đồng và chu cấp cho gia đình. Khi đặt Chúa làm chủ, làm việc với sự siêng năng như làm cho Chúa, kinh doanh với sự chính trực tuyệt đối, và sử dụng của cải với tấm lòng rộng rãi, chúng ta không chỉ xây dựng một sự nghiệp, mà còn đang xây dựng một di sản thuộc linh có giá trị đời đời. Hãy can đảm bước vào thế giới kinh doanh với Lời Chúa làm đèn cho chân và ánh sáng cho đường lối mình (Thi Thiên 119:105).