Hilkiah Là Ai Trong Kinh Thánh?

Trong lịch sử Y-sơ-ra-ên, có những nhân vật dường như lặng lẽ trong bóng tối cho đến khi họ được Đức Chúa Trời đưa lên sân khấu của lịch sử cứu chuộc để thực hiện một sứ mệnh trọng đại. Hilkiah (tiếng Hê-bơ-rơ: חִלְקִיָּה, "Chúa là phần của tôi") là một trong những nhân vật như vậy. Ông không chỉ là một cái tên trong danh sách gia phả, mà là nhân vật chủ chốt trong một trong những cuộc cải chánh vĩ đại nhất lịch sử Giao Ước Cũ. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá thân thế, chức vụ, hành động và di sản thuộc linh của Hilkiah, qua đó rút ra những bài học quý báu cho Hội Thánh ngày nay.

I. Thân Thế và Chức Vụ của Hilkiah: Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm

Theo Kinh Thánh, có ít nhất hai người quan trọng mang tên Hilkiah:

1. Hilkiah, thầy tế lễ thượng phẩm dưới thời vua Josiah: Đây là nhân vật chính chúng ta tập trung. Ông là con của Shallum (hoặc Meshullam) và là cha của Azariah (1 Sử Ký 6:13; 9:11). Ông giữ chức vụ thầy tế lễ thượng phẩm trong đền thờ tại Giê-ru-sa-lem vào khoảng năm 640-609 TCN. Chức vụ này đặt ông vào vị trí lãnh đạo tôn giáo cao nhất, chịu trách nhiệm về mọi nghi lễ, sự thờ phượng và cả… kho báu của đền thờ.

2. Hilkiah, cha của tiên tri Jeremiah: Trong Giê-rê-mi 1:1 chép: "Lời của Giê-rê-mi, con trai Hinh-kia, một trong các thầy tế lễ ở A-na-tốt, xứ Bên-gia-min." Từ ngữ Hê-bơ-rơ "Hinh-kia" ở đây chính là "Hilkiah". Tuy nhiên, đây có thể là một Hilkiah khác, một thầy tế lễ ở thành A-na-tốt (không phải là thầy tế lễ thượng phẩm tại Giê-ru-sa-lem), và là cha của tiên tri vĩ đại Giê-rê-mi.

Sự trùng hợp tên gọi nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của gia đình và dòng dõi thầy tế lễ trong việc gìn giữ và truyền đạt Lời Chúa.

II. Sứ Mệnh Lịch Sử: Việc Tìm Lại Sách Luật Pháp

Hilkiah được nhắc đến cách nổi bật nhất trong bối cảnh cuộc cải chánh của vua Josiah (Giô-si-a), được ghi chép song song trong 2 Các Vua 22-23 và 2 Sử Ký 34-35. Đây là một phân đoạn then chốt trong lịch sử thuộc linh của Y-sơ-ra-ên.

Bối cảnh: Vua Josiah lên ngôi lúc 8 tuổi, và đến năm thứ 18 đời trị vì của mình (khoảng 622 TCN), ông khởi sự tu bổ đền thờ của Đức Giê-hô-va, nơi đã bị bỏ bê và làm ô uế dưới thời vua cha Amôn và ông nội Ma-na-se (2 Sử Ký 34:8). Trong quá trình dọn dẹp, sửa chữa đền thờ, một sự kiện chấn động đã xảy ra.

Sự kiện trọng đại:

"Khi họ lấy bạc đã đem vào trong đền Đức Giê-hô-va ra, thì thầy tế lễ Hinh-kia tìm được quyển luật pháp của Đức Giê-hô-va truyền lại bởi Môi-se." (2 Sử Ký 34:14)

"Thầy tế lễ thượng phẩm Hinh-kia nói với thơ ký Sa-phan rằng: Ta có đã tìm được quyển luật pháp trong đền Đức Giê-hô-va. Rồi Hinh-kia trao sách ấy cho Sa-phan." (2 Các Vua 22:8)

Việc "tìm được" (tiếng Hê-bơ-rơ: מָצָא, *matsa*) không đơn thuần là tình cờ nhặt được một cuốn sách cũ. Trong bối cảnh đền thờ bị hoang phế, có lẽ sách luật pháp (được nhiều học giả tin là sách Phục Truyền Luật Lệ Ký hoặc một phần của Ngũ Kinh) đã bị cất giấu hoặc bỏ quên từ nhiều thế hệ trước để tránh bị các vua thờ hình tượng phá hủy. Hành động của Hilkiah mang tính chủ động – ông đã *tìm kiếm* và *phát hiện* ra kho báu thuộc linh vô giá này.

Phản ứng của Hilkiah: Ông không giữ sách cho riêng mình hay chỉ báo cáo với giới lãnh đạo tôn giáo. Ông ngay lập tức trao sách cho thơ ký Sa-phan, người đang giám sát công việc đền thờ, để sách được trình lên vua. Hành động này cho thấy:

1. Sự trung tín với chức vụ: Ông nhận biết đây là vật thuộc về đền thờ và thuộc về cả dân sự.
2. Sự thuận phục quyền bính: Ông tôn trọng chuỗi báo cáo, đưa sách đến với người có thẩm quyền chính trị (vua Josiah) để hành động.
3. Ước muốn phục hưng: Ông hiểu rằng cuốn sách này có sức mạnh biến đổi.

III. Hậu Quả và Di Sản: Từ Sách Luật Đến Sự Cải Chánh

Việc tìm thấy sách luật pháp trở thành ngòi nổ cho một cuộc đại phục hưng toàn quốc. Khi vua Josiah nghe đọc những lời trong sách, ông xé áo mình và sai các đầy tớ của mình, kể cả Hilkiah, đi cầu vấn Đức Giê-hô-va (2 Các Vua 22:13). Điều đáng chú ý là nhóm này không đi tìm các thầy bói hay thầy tế lễ thỏa hiệp, mà họ tìm đến Nữ tiên tri Huldah – một phụ nữ của Đức Chúa Trời (2 Các Vua 22:14). Hilkiah, thầy tế lễ thượng phẩm, đã cùng đi với họ, thể hiện sự khiêm nhường và tôn trọng tiếng nói tiên tri thật của Đức Chúa Trời, bất kể người phán ra là ai.

Lời tiên tri của Huldah xác nhận sự phán xét sẽ giáng trên Giu-đa vì tội lỗi của họ, nhưng cũng hứa rằng vì lòng ăn năn của vua Josiah, tai họa sẽ không xảy ra trong đời ông (2 Các Vua 22:15-20). Được khích lệ bởi lời tiên tri này, vua Josiah đã triệu tập toàn dân, đọc sách giao ước cho họ nghe, và lập giao ước trước mặt Đức Giê-hô-va (2 Các Vua 23:1-3).

Vai trò của Hilkiah trong cuộc cải chánh: Là thầy tế lễ thượng phẩm, Hilkiah đóng vai trò trung tâm trong việc thực thi các cải cách:

- Thanh tẩy đền thờ: Các vật dụng thờ thần tượng bị đem ra khỏi đền thờ và đốt đi (2 Các Vua 23:4).
- Phá hủy các nơi thờ phượng sai lầm: Các nơi cao, các bàn thờ cho thần Ba-anh và Ashera bị phá dỡ (2 Các Vua 23:5-14).
- Khôi phục lễ Vượt Qua: Đây là đỉnh cao của cuộc cải chánh. 2 Sử Ký 35:1 ghi: "Giô-si-a giữ lễ Vượt qua cho Đức Giê-hô-va tại Giê-ru-sa-lem; ngày mười bốn tháng giêng, họ giết con sinh về lễ Vượt qua." Hilkiah và các thầy tế lễ khác đã chuẩn bị sinh tế và tham gia tích cực vào lễ này (2 Sử Ký 35:8, 10-11). Kinh Thánh chép rằng chưa hề có một lễ Vượt Qua nào như vậy kể từ thời tiên tri Sa-mu-ên (2 Sử Ký 35:18).

Hilkiah không chỉ là người tìm thấy sách luật; ông là người thi hành và đứng giữa dân chúng và Đức Chúa Trời trong việc khôi phục sự thờ phượng chân thật.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Cuộc đời và chức vụ của Hilkiah để lại nhiều bài học sâu sắc cho mỗi chúng ta:

1. Trách Nhiệm Giữ Gìn và Truyền Đạt Lời Chúa: Hilkiah là thầy tế lễ – hình bóng về chức vụ của mọi tín đồ Tân Ước (Khải Huyền 1:6). Chúng ta được giao phó "kho báu" Lời Đức Chúa Trời. Bài học là phải biết rõ, trân trọng, và truyền đạt trung thực Lời Chúa cho thế hệ tiếp theo. Đôi khi Lời Chúa có thể bị "lạc" trong chính nhà thờ, bị che khuất bởi những truyền thống, triết lý con người hay sự bận rộn. Chúng ta cần chủ động "tìm lại" và đặt Lời Chúa vào đúng vị trí tối cao.

2. Chức Vụ Trong Sự Khiêm Nhường và Vâng Phục: Hilkiah không dùng phát hiện của mình để tạo ảnh hưởng cá nhân. Ông trao sách cho Sa-phan, cùng đi cầu vấn nữ tiên tri Huldah, và vâng theo sự lãnh đạo của vua Josiah. Trong Hội Thánh, ân tứ và khải tượng được ban cho là để xây dựng Thân Thể Chúa, chứ không phải để xây dựng vương quốc cá nhân. Sự vâng phục các trật tự mà Đức Chúa Trời lập ra là rất quan trọng.

3. Mối Liên Hệ Giữa Lời Chúa và Sự Cải Chánh: Không có sự phục hưng thật nếu không có Lời Chúa làm nền tảng. Sách Luật Pháp đã làm thức tỉnh lương tâm của vua và dân sự. Ngày nay, mọi sự phục hưng cá nhân hay Hội Thánh đều phải bắt đầu từ việc quay trở lại với Lời Chúa được rao giảng cách trung thực, được đọc, được suy ngẫm và được vâng theo. Như Phao-lô nói: "Đạo của Đức Chúa Trời là lời sống và linh nghiệm…" (Hê-bơ-rơ 4:12).

4. Sự Cần Thiết Của Hành Động Sau Sự Mặc Khải: Hilkiah và Josiah không dừng lại ở chỗ xúc động hay sợ hãi. Họ hành động. Tìm thấy Lời Chúa phải dẫn đến sự ăn năn, thanh tẩy (khỏi tội lỗi, thói quen xấu, thần tượng), và khôi phục sự thờ phượng chân thật (như Lễ Vượt Qua hình bóng về Christ). Đời sống Cơ đốc là đời sống của sự biến đổi liên tục.

5. Niềm Hy Vọng Trong Sự Phán Xét: Câu chuyện nhắc nhở chúng ta về lòng thương xót của Đức Chúa Trời. Dù lời tiên tri về sự phán xét là chắc chắn, nhưng sự ăn năn thật vẫn làm chậm lại cơn thạnh nộ và đem đến phước hạnh cho cá nhân và cộng đồng. Điều này hướng chúng ta đến Chúa Giê-xu Christ, Đấng mà nhờ sự chết và sống lại của Ngài, sự phán xét dành cho chúng ta đã được Ngài gánh chịu, và ân điển được ban cho mọi kẻ tin ăn năn.

Kết Luận

Hilkiah, "Chúa là phần của tôi", thật xứng đáng với tên gọi của mình. Ông là một thầy tế lễ trung tín, một người quản lý tốt kho báu thuộc linh, và một công cụ khiêm nhường trong tay Đức Chúa Trời để khởi xướng một cuộc đại phục hưng. Ông nhắc nhở Hội Thánh ngày nay rằng, giữa sự suy đồi và lãng quên, vẫn luôn có những người trung tín đang gìn giữ Lời Chúa. Và khi Lời Chúa được tìm lại, được đọc lên, và được vâng theo, thì quyền năng biến đổi của nó vẫn nguyên vẹn như xưa.

Ước gì mỗi chúng ta, với chức vụ vua và thầy tế lễ trong Chúa Giê-xu Christ, cũng trở nên những "Hilkiah" của thời đại mình – những người tìm kiếm, trân quý, công bố và sống theo Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời, hầu cho sự cải chánh và phục hưng tiếp tục xảy ra trong lòng chúng ta, trong gia đình chúng ta và trong Hội Thánh của Đấng Christ.