Sự Khác Biệt Giữa Một Cơ Đốc Nhân Và Một Môn Đồ
Trong hành trình đức tin, nhiều tín hữu thường sử dụng hai thuật ngữ "Cơ đốc nhân" và "môn đồ" như những từ đồng nghĩa. Tuy nhiên, khi nghiên cứu sâu vào Kinh Thánh Tân Ước, đặc biệt trong ngữ cảnh nguyên bản, chúng ta khám phá ra những sắc thái ý nghĩa quan trọng và đầy thách thức. Bài viết này sẽ đi vào phân tích từ ngữ, bối cảnh Kinh Thánh, và ý nghĩa thực tiễn để làm sáng tỏ mối quan hệ giữa hai khái niệm này, từ đó giúp chúng ta đánh giá lại sự cam kết của chính mình đối với Chúa Cứu Thế Giê-xu.
1. "Môn Đồ" (Disciple - Μαθητής / Mathētēs):
Từ Hy Lạp "mathētēs" xuất phát từ động từ "manthanō" có nghĩa là "học hỏi, hiểu biết qua sự giảng dạy và thực hành". Vì vậy, mathētēs mang nghĩa cốt lõi là "người học trò, người theo để học và thực hành". Trong toàn bộ các sách Phúc Âm và Công Vụ, danh xưng phổ biến nhất để chỉ những người theo Chúa Giê-xu chính là "môn đồ". Đây là một thuật ngữ chủ động, nhấn mạnh đến quá trình, sự cam kết và lối sống bắt chước Thầy mình.
Chúa Giê-xu đã định nghĩa rõ ràng điều kiện để làm môn đồ Ngài: "Nếu ai theo ta mà không ghét cha mẹ, vợ con, anh em, chị em mình, và chính sự sống mình nữa, thì không được làm môn đồ ta. Còn ai không vác thập tự giá mình theo ta, cũng không được làm môn đồ ta." (Lu-ca 14:26-27).
Điều kiện này cho thấy môn đồ là một sự lựa chọn dứt khoát, đòi hỏi sự từ bỏ và vâng phục tuyệt đối.
2. "Cơ Đốc Nhân" (Christian - Χριστιανός / Christianos):
Thuật ngữ này chỉ xuất hiện ba lần trong toàn bộ Kinh Thánh Tân Ước (Công Vụ 11:26; 26:28; I Phi-e-rơ 4:16). Từ "Christianos" có hậu tố "-ianos" trong tiếng Hy Lạp, biểu thị sự thuộc về hoặc ủng hộ một nhân vật (tương tự như "Herodians" - thuộc về Hê-rốt). Ban đầu, đây có thể là một biệt danh, có tính mô tả từ bên ngoài, do người ở thành An-ti-ốt đặt cho những người theo Chúa Cứu Thế (Christos). Nghĩa đen là "người của Đấng Christ" hoặc "người thuộc phe Chúa Christ".
Lần đầu tiên danh xưng này xuất hiện: "Ấy là tại thành An-ti-ốt, người ta ban đầu được gọi là Cơ đốc nhân." (Công Vụ 11:26b).
Điều thú vị là câu trước đó mô tả: "Phao-lô và Ba-na-ba... cả năm trọn hội với Hội thánh và dạy dỗ nhiều người". Họ đang làm công việc của những môn đồ—dạy dỗ và học hỏi—và từ đó, thế giới bên ngoài nhìn vào và gán cho họ một danh xưng: Cơ đốc nhân.
Sự khác biệt có thể được tóm tắt như sau: "Môn đồ" nhấn mạnh đến bản chất bên trong, quá trình và cam kết. "Cơ đốc nhân" thường chỉ đến danh xưng bên ngoài, danh tính hoặc nhãn hiệu.
Một người có thể mang danh hiệu "Cơ đốc nhân" (Christianos) nhưng lại không sống đời sống của một "môn đồ" (mathētēs) thực thụ. Kinh Thánh cảnh báo rõ về điều này. Chúa Giê-xu phán: "Chẳng phải hễ những kẻ nói cùng ta rằng: Lạy Chúa, lạy Chúa, thì đều được vào nước thiên đàng đâu; nhưng chỉ kẻ làm theo ý muốn của Cha ta ở trên trời mà thôi." (Ma-thi-ơ 7:21).
Ở đây, việc gọi "Lạy Chúa" (một danh xưng) không đủ; điều quyết định là làm theo ý muốn Cha—đặc trưng của một môn đồ.
Sứ đồ Phao-lô cũng mô tả những người "có hình thức tin đạo" nhưng "chối quyền phép của nhịn ấy": "Hãy tránh những kẻ có hình thức tin đạo, nhưng chối quyền phép của nhịn ấy." (II Ti-mô-thê 3:5).
"Hình thức tin đạo" (godliness) ở đây có thể hiểu là vẻ bề ngoài của một "Cơ đốc nhân", nhưng lại thiếu đi quyền năng biến đổi thực sự của đời sống môn đồ.
Trong khi đó, tiêu chuẩn của một môn đồ thì rõ ràng và đòi hỏi cao:
- Từ bỏ chính mình: "Ai muốn theo ta, phải tự bỏ mình đi..." (Mác 8:34).
- Vác thập tự giá mình hằng ngày: "...mỗi ngày vác thập tự giá mình mà theo ta." (Lu-ca 9:23).
- Kết quả: "Nầy, ta là gốc nho, các ngươi là nhánh. Ai cứ ở trong ta và ta trong họ thì sinh ra lắm trái..." (Giăng 15:5). Một môn đồ thực sự được nhận biết bởi bông trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23).
Sau khi phân tích, chúng ta thấy rằng Kinh Thánh không phân chia con cái Chúa thành hai hạng người: "Cơ đốc nhân bình thường" và "môn đồ cao cấp". Thay vào đó, danh xưng "Cơ đốc nhân" phải luôn đi kèm với thực chất của một "môn đồ". Mọi người tin nhận Chúa Giê-xu đều được kêu gọi để trở thành môn đồ Ngài. Mệnh lệnh cuối cùng của Chúa Giê-xu (Đại Mạng Lệnh) không phải là "hãy đi khiến muôn dân trở thành Cơ đốc nhân" mà là:
"Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ, và dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi." (Ma-thi-ơ 28:19-20).
Động từ "dạy dỗ" trong câu 19 (trong tiếng Hy Lạp là mathēteuō) có nghĩa đen là "làm cho người ta trở thành môn đồ". Vậy then chốt của Đại Mạng Lệnh là tạo ra những môn đồ. Báp-têm và dạy dỗ là những phương tiện để đạt đến mục tiêu đó. Khi một người thực sự trở thành môn đồ, họ xứng đáng với danh xưng "Cơ đốc nhân"—người thuộc về Đấng Christ.
Sự phân biệt này không chỉ mang tính học thuật, mà còn có ý nghĩa sống còn cho đời sống đức tin của chúng ta. Dưới đây là một số ứng dụng thực tế:
1. Chuyển Trọng Tâm Từ "Danh Hiệu" Sang "Đời Sống":
Thay vì chỉ an tâm vì mình mang danh là "Cơ đốc nhân", chúng ta cần tự hỏi mỗi ngày: "Hôm nay tôi có đang học theo Chúa Giê-xu và vâng lời Ngài không?" Sự nhận biết Chúa phải dẫn đến sự biến đổi (II Cô-rinh-tô 3:18).
2. Cam Kết Với Sự Dạy Dỗ và Học Hỏi Liên Tục:
Bản chất của môn đồ là học trò. Điều này đòi hỏi:
- Học Lời Chúa cách có hệ thống: Không chỉ đọc cho có, mà nghiền ngẫm, tra khảo và tìm hiểu ý nghĩa (II Ti-mô-thê 2:15).
- Để cho Lời Chúa sửa dạy: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình" (II Ti-mô-thê 3:16).
3. Sẵn Sàng Từ Bỏ và Vác Thập Tự Giá:
"Vác thập tự giá" không chỉ là chịu đựng khó khăn chung chung, mà cụ thể là vâng theo ý muốn Đức Chúa Trời ngay cả khi nó đối nghịch với ý muốn, sự thoải mái, danh tiếng hay lợi ích trần thế của chính mình. Đó có thể là từ bỏ một mối quan hệ tội lỗi, một công việc không đẹp ý Chúa, hay một thói quen xấu.
4. Sống Kết Quả Trong Sự Kết Hiệp:
Môn đồ không phải là siêu nhân, mà là nhánh nho gắn liền với gốc nơi Chúa Giê-xu (Giăng 15:1-8). Đời sống kết quả—yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục...—là hệ quả tất yếu của sự ở trong Ngài. Hãy thường xuyên kiểm tra "bông trái" trong đời sống mình.
5. Đầu Tư Vào Mối Quan Hệ Với Các Môn Đồ Khác:
Không ai trở thành môn đồ một mình. Hội Thánh ban đầu "chuyên cần... sự thông công" (Công Vụ 2:42). Sự thông công (koinōnia) thực sự giữa các môn đồ giúp khích lệ, sửa dạy và cùng nhau lớn lên.
Vậy, sự khác biệt giữa Cơ đốc nhân và môn đồ không phải là sự phân loại để chúng ta phán xét người khác, mà là một tấm gương soi để mỗi chúng ta tự xét lấy mình (II Cô-rinh-tô 13:5). Có phải đức tin của tôi chỉ dừng lại ở một danh xưng, một nhãn dán tôn giáo, một việc đi nhà thờ đều đặn? Hay tôi đang thực sự bước đi trong hành trình làm môn đồ—học hỏi từ Chúa Giê-xu, vâng lời Ngài trong mọi sự, và từ bỏ chính mình mỗi ngày?
Danh xưng "Cơ đốc nhân" là một đặc ân cao quý. Nhưng đặc ân đó đi kèm với trách nhiệm nặng nề và vinh dự lớn lao là sống xứng đáng với Danh mà chúng ta mang (Ê-phê-sô 4:1). Ước mong mỗi chúng ta, những người được gọi bằng danh hiệu "Cơ đốc nhân", sẽ ngày càng phản ánh rõ ràng hơn hình ảnh của Đấng Christ—không chỉ bằng lời nói, mà bằng chính đời sống của một môn đồ trung tín. Hãy để thế giới thấy rằng chúng ta không chỉ "thuộc về Đấng Christ" trong danh nghĩa, mà còn "bước theo Đấng Christ" trong thực tế của cuộc sống hằng ngày.
"Hãy làm theo đạo Đấng Christ, thì sẽ được phước trong sự làm theo đạo ấy." (Gia-cơ 1:25).