Trở thành Cơ Đốc nhân là trở thành người mới hoàn toàn như thế nào?

Trong thế giới ngày nay, khái niệm “thay đổi” hay “tái tạo bản thân” thường gắn liền với những khóa học tự lực, những lời hứa về thành công vật chất, hoặc đơn giản là một kiểu tân trang hình ảnh cá nhân. Tuy nhiên, Kinh Thánh trình bày một sự biến đổi triệt để và sâu sắc hơn nhiều – một sự sáng tạo mới đến từ quyền năng của Đức Chúa Trời. Câu hỏi “Trở thành Cơ Đốc nhân là trở thành người mới hoàn toàn như thế nào?” không chỉ là vấn đề của nghi lễ hay sự gia nhập một tổ chức tôn giáo, mà là câu hỏi về một thực tại thuộc linh làm thay đổi chính cốt lõi con người chúng ta. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh, khám phá ý nghĩa của từ “mới” trong nguyên ngữ, và trình bày những áp dụng thực tiễn cho đời sống đức tin mỗi ngày.

Trọng tâm của giáo lý về sự trở nên mới nằm ở phân đoạn then chốt: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (2 Cô-rinh-tô 5:17, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Để hiểu thấu đáo, chúng ta cần giải nghĩa từ ngữ và bối cảnh.

**1. Giải Nghĩa Từ “Người Dựng Nên Mới”:** Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản, cụm từ này là “kainē ktisis” (καινὴ κτίσις). - “Kainē” không chỉ có nghĩa là “mới” về thời gian (như neos), mà quan trọng hơn, nó mang nghĩa “mới về chất lượng, về bản chất, chưa từng có trước đây, tươi mới và ưu việt hơn.” Nó diễn tả một sự khác biệt về loại, không chỉ là sự nối tiếp về thời gian. - “Ktisis” có nghĩa là “tạo vật, vật được sáng tạo, công trình sáng tạo.” Như vậy, “kainē ktisis” có thể được hiểu là “một tạo vật mới về bản chất” hoặc “một công trình sáng tạo hoàn toàn mới mẻ.” Điều này nhấn mạnh rằng sự biến đổi khi tin nhận Chúa Giê-xu không phải là sự tu sửa, cải tạo con người cũ, mà là một hành động sáng tạo hoàn toàn mới từ Đức Chúa Trời. Nó có cùng một động lực và quyền năng như khi Ngài sáng tạo nên vũ trụ từ hỗn mang (Sáng Thế Ký 1).

**2. Điều Kiện và Phạm Vi của Sự Đổi Mới:** Câu Kinh Thánh xác định rõ điều kiện: “nếu ai ở trong Đấng Christ”. Cụm từ “ở trong Đấng Christ” (en Christō) là một thuật ngữ thần học quan trọng của Sứ đồ Phao-lô, diễn tả mối liên hệ sống động, hữu cơ và cứu rỗi giữa tín hữu với Chúa Giê-xu Christ. Đây không phải là mối quan hệ đạo đức hay tình cảm chung chung, mà là sự hiệp nhất về thuộc linh, nơi sự sống, sự chết và sự phục sinh của Chúa Christ trở nên kinh nghiệm của chính chúng ta. Chỉ trong mối liên hệ này, phép lạ của sự sáng tạo mới mới xảy ra. Phạm vi của sự đổi mới là toàn diện: “những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” “Những sự cũ” (ta archaia) chỉ toàn bộ hệ thống cũ của đời sống cũ: tội lỗi, sự hư mất, bản ngã cai trị, và mối quan hệ đổ vỡ với Đức Chúa Trời. “Mọi sự” (ta panta) bao hàm mọi khía cạnh của đời sống: nhân sinh quan, thế giới quan, giá trị, mối quan hệ, mục đích và hy vọng.

Để hiểu sự mới mẻ, chúng ta phải đối chiếu với tình trạng cũ. Sứ đồ Phao-lô mô tả chi tiết sự tương phản giữa “con người cũ” và “con người mới” trong thư Ê-phê-sô và Cô-lô-se.

“Ấy vậy, tôi nói cùng anh em và đặng trong Chúa mà làm chứng rằng, từ rày về sau, chớ nên ăn ở như người ngoại đạo nữa, họ theo sự hư không của ý tưởng mình, bởi sự ngu muội ở trong họ, và vì lòng họ cứng cỏi, nên trí khôn tối tăm, xa cách sự sống của Đức Chúa Trời.” (Ê-phê-sô 4:17-18). Con người cũ sống dưới sự thống trị của tâm trí hư không, xa cách Đức Chúa Trời, dẫn đến sự bại hoại về luân lý: “Anh em đã học đạo Đấng Christ, chắc đã nghe Ngài và được dạy trong Ngài theo lẽ thật trong Đức Chúa Jêsus. Ấy là anh em phải bỏ cách ăn nết ở ngày trước, thoát lốt người cũ là người bị hư hỏng bởi tư dục dỗ dành, phải làm nên mới trong tâm chí mình, và mặc lấy người mới, tức là người đã được dựng nên giống như Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật.” (Ê-phê-sô 4:21-24).

**Giải Nghĩa “Mặc Lấy Người Mới”:** - “Bỏ... thoát lốt người cũ” (apothesthai): Hành động cởi bỏ, lột bỏ như cởi bỏ một bộ quần áo bẩn thỉu, cũ kỹ. Đây là một hành động dứt khoát, có ý thức. - “Làm nên mới trong tâm chí mình” (ananeousthai): Động từ ở thể thụ động, có nghĩa “được đổi mới”. Điều này nhấn mạnh công việc của Đức Thánh Linh trong việc biến đổi tâm trí (nous) – trung tâm của sự suy nghĩ, hiểu biết và phán đoán. - “Mặc lấy người mới” (endysasthai): Hành động mặc vào, khoác lấy như một bộ y phục mới. “Người mới” này “đã được dựng nên giống như Đức Chúa Trời” – tức là phản chiếu hình ảnh của Ngài trong sự công bình (dikaiosynē) và thánh sạch (hosiotēs) của lẽ thật. Đây là sự phục hồi hình ảnh Đức Chúa Trời đã bị méo mó bởi tội lỗi.

Sự trở nên người mới tác động đến toàn bộ con người:

**1. Tâm Linh Được Tái Sinh (Sự Sống Mới):** Đây là khởi điểm. Chúa Giê-xu phán với Ni-cô-đem: “Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời... Ngươi phải sanh lại.” (Giăng 3:5,7). Sự “sanh lại” (gennēthē anōthen) nghĩa là “được sinh ra từ trên cao”. Đây là công việc siêu nhiên của Đức Thánh Linh, ban cho chúng ta sự sống thuộc linh mới, khiến chúng ta trở nên con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12-13). Bản chất cũ đã chết về mặt thuộc linh được thay thế bằng một bản chất mới có sự sống của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:1-5).

**2. Tâm Trí Được Đổi Mới (Sự Hiểu Biết Mới):** Con người cũ có tâm trí tối tăm và hư hoại (Rô-ma 1:28). Người mới có tâm trí được Thánh Linh đổi mới. “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” (Rô-ma 12:2). Động từ “biến hóa” (metamorphoō) diễn tả một sự biến đổi từ bên trong ra bên ngoài, như con sâu hóa bướm. Quá trình này diễn ra thông qua việc tâm trí (nous) liên tục được đổi mới (anakainōsis) bởi Lời Chúa và Thánh Linh, dẫn đến khả năng nhận biết và vui lòng làm theo ý muốn Ngài.

**3. Tấm Lòng Được Cắt Bì (Tình Cảm và Ý Chí Mới):** Trong Cựu Ước, phép cắt bì là dấu hiệu của giao ước. Trong Tân Ước, Đức Chúa Trời hứa ban một phép cắt bì thuộc linh, không phải bởi tay người làm: “Chúa sẽ cắt bì lòng ngươi và lòng dòng dõi ngươi, để ngươi hết lòng hết ý kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, hầu cho ngươi được sống.” (Phục Truyền 30:6). Điều này được ứng nghiệm cho người tin Chúa: “Phép cắt bì thật là ở trong lòng, làm theo cách thiêng liêng, không theo chữ nghĩa.” (Rô-ma 2:29a). Đó là công việc của Thánh Linh cất bỏ lớp da cứng của tội lỗi, sự ngoan cố và ích kỷ khỏi tấm lòng, khiến lòng trở nên mềm mại, nhạy cảm với Chúa, kính mến Ngài và yêu thương người lân cận.

**4. Hành Vi và Nhân Cách Được Biến Đổi (Đời Sống Mới):** Sự đổi mới bên trong nhất định bộc lộ ra bên ngoài. “Vì ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình; vì chúng ta là việc Ngài làm ra, được dựng nên trong Đức Chúa Jêsus Christ để làm việc lành mà Đức Chúa Trời đã sắm sẵn trước cho chúng ta làm theo.” (Ê-phê-sô 2:8-10). “Việc lành” ở đây (ergois agathois) là kết quả tự nhiên của một đời sống mới, là sự thể hiện ra ngoài của bản chất mới bên trong, chứ không phải phương tiện để được cứu. Trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23) dần dần trở thành tính cách của người mới.

Sự trở nên mới là một thực tại đã hoàn thành (một tạo vật mới), đồng thời là một tiến trình tiếp diễn (được đổi mới). Dưới đây là những bước thực hành:

**1. Nhận Biết và Tuyên Xưng Thực Tại Mới của Bạn:** Hãy tin cậy Lời Chúa hơn cảm xúc hay hoàn cảnh của bạn. Khi cám dỗ nói “Tôi vẫn là người cũ”, hãy công bố Lời Chúa: “Tôi là tạo vật mới trong Đấng Christ, những điều cũ đã qua, mọi sự đã trở nên mới” (2 Cô-rinh-tô 5:17). Sống phù hợp với danh tính mới của mình.

**2. Nuôi Dưỡng Tâm Trí Bằng Lời Chúa Mỗi Ngày:** Tâm trí được đổi mới thông qua sự tiếp xúc liên tục với Lẽ Thật. Hãy đọc, suy ngẫm, học thuộc và cầu nguyện dựa trên Kinh Thánh. “Xin Chúa lấy lẽ thật khiến họ nên thánh; lời Chúa tức là lẽ thật.” (Giăng 17:17).

**3. Tập Luyện Buông Bỏ và Mặc Lấy:** Dựa trên Ê-phê-sô 4:22-24, hãy thực hành cách có ý thức: - Nhận diện và “cởi bỏ” (bỏ, thoát lốt): Khi nhận thấy thái độ giận dữ, nói dối, cay đắng, tham lam (xem Ê-phê-sô 4:25-31) nổi lên, hãy nhận diện đó là “người cũ” và cầu nguyện từ bỏ, xưng tội với Chúa. - “Mặc lấy” ngay lập tức: Thay thế thái độ cũ bằng điều mới. Thay giận dữ bằng sự nhân từ và tha thứ (Ê-phê-sô 4:32). Thay lời độc ác bằng lời lành giúp ơn (Ê-phê-sô 4:29).

**4. Bước Đi Theo Thánh Linh:** Sự đổi mới là công việc của Thánh Linh. “Vì nếu anh em sống theo xác thịt thì phải chết; nhưng nếu nhờ Thánh Linh, làm cho chết các việc của thân thể, thì anh em sẽ sống.” (Rô-ma 8:13). Hãy đầu phục, lắng nghe và vâng theo sự hướng dẫn của Ngài mỗi ngày qua lương tâm được Lời Chúa soi sáng.

**5. Sống Trong Cộng Đồng Hội Thánh:** Chúng ta không trở nên mới một mình. Hội Thánh là cộng đồng của những “người mới”. Chúng ta cần sự khích lệ, sửa dạy, gương mẫu và cầu thay của nhau để lớn lên trong sự mới mẻ (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

Trở thành Cơ Đốc nhân không phải là việc thêm một nhãn hiệu tôn giáo vào cuộc đời cũ, hay cố gắng sống tốt hơn theo sức riêng. Đó là một cuộc cách mạng từ cốt lõi – một sự sáng tạo mới (kainē ktisis) bởi quyền năng của Đức Chúa Trời, được khởi đầu qua sự tái sinh bởi Thánh Linh, được thể hiện qua sự đổi mới tâm trí, và được bày tỏ qua một đời sống mang hình ảnh của Đấng Christ. Sự “mới” này là món quà của ân điển, nhưng cũng đòi hỏi sự hợp tác của chúng ta trong tiến trình “cởi bỏ” và “mặc lấy” suốt cả cuộc đời.

Hãy an nghỉ trong sự thật rằng bạn thật sự là một người mới trong Đấng Christ. Đồng thời, hãy bền đỗ trong hành trình đức tin, để sự mới mẻ của Thánh Linh mỗi ngày một hơn cai trị mọi phương diện đời sống chúng ta, cho đến ngày chúng ta được biến hóa trọn vẹn trong sự hiện đến của Ngài.

“Tôi tin chắc rằng Đấng đã khởi làm việc lành trong anh em, sẽ làm trọn hết cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ.” (Phi-líp 1:6).