Bách quân trưởng La Mã là gì?

Trong các trang Kinh Thánh Tân Ước, hình ảnh những viên sĩ quan La Mã, đặc biệt là các Bách Quân Trưởng, hiện lên không phải như những kẻ đối nghịch thuần túy, mà đôi khi là những hình mẫu đức tin đáng kinh ngạc, khiến chính Chúa Giê-xu cũng phải thán phục. Họ là những người ngoại bang, nắm giữ quyền lực của đế chế chiếm đóng, nhưng lại có cái nhìn thuộc linh sâu sắc. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá thân phận, chức vụ, và đặc biệt là bài học đức tin quý giá từ những "Bách Quân Trưởng" (Centurion) được Kinh Thánh nhắc đến.

I. Giải Nghĩa "Bách Quân Trưởng": Vị Trí và Quyền Lực Trong Quân Đội La Mã

Danh xưng "Bách Quân Trưởng" xuất phát từ từ ngữ Hy Lạp ἑκατοντάρχης (hekatontarchēs) hoặc κεντυρίων (kentyriōn), được phiên âm từ Latin centurio. Từ này cấu tạo từ hekaton (một trăm) và archō (cai trị, lãnh đạo), nghĩa đen là "người cai trị một trăm". Đây là chức sĩ quan chuyên nghiệp nòng cốt trong quân đoàn La Mã, chỉ huy một đơn vị cơ bản gọi là "centuria" (trăm quân), với quân số thực tế khoảng 80-100 binh sĩ.

Bách Quân Trưởng không phải là chức vụ do bổ nhiệm chính trị mà được thăng tiến từ những binh sĩ dày dạn kinh nghiệm, can đảm, và có kỷ luật cao. Họ là trụ cột về kỷ luật và tinh thần chiến đấu của quân đoàn. Trong cấp bậc, họ đứng trên các "thập nhân trưởng" (decimus) và dưới các tướng lĩnh cao cấp hơn. Quyền uy của họ là tuyệt đối trong đơn vị, biểu tượng là cây gậy gỗ vitis dùng để trừng phạt. Khi đọc đến cụm từ "Bách Quân Trưởng" trong Kinh Thánh, độc giả cần hiểu đây là một sĩ quan có thực quyền, kỷ luật, hiểu rõ về cấp bậc và thẩm quyền – một điểm then chốt để thấu hiểu đức tin của họ.

II. Bách Quân Trưởng Tại Ca-bê-na-um: Bài Học Về Thẩm Quyền Thuộc Linh (Ma-thi-ơ 8:5-13, Lu-ca 7:1-10)

Phân đoạn kinh điển này được hai sách Phúc Âm ghi lại. Sự kiện xảy ra tại Ca-bê-na-um, một thành có đồn binh La Mã.

1. Hoàn Cảnh và Thái Độ Khiêm Nhường (Ma-thi-ơ 8:5-6): "Khi Đức Chúa Jêsus vào thành Ca-bê-na-um, có một thầy đội đến cùng Ngài, xin Ngài rằng: Lạy Chúa, đứa đầy tớ tôi bị đau bại, nằm ở nhà tôi, đau đớn lắm." (Ma-thi-ơ 8:5-6). Trong bản Hy Lạp, từ "thầy đội" chính là ἑκατοντάρχης. Ông là người có quyền, nhưng lại chủ động tìm đến Chúa Giê-xu – một người thợ mộc ở vùng Ga-li-lê. Ông không yêu cầu Chúa đến tận nhà, cũng không dựa vào vị thế xã hội của mình.

2. Sự Hiểu Biết Về Thẩm Quyền (Ma-thi-ơ 8:8-9): Lời tuyên xưng của ông là then chốt: "Lạy Chúa, tôi chẳng đáng rước Chúa vào nhà; nhưng xin Chúa chỉ phán một lời, thì đầy tớ tôi sẽ được lành. Vì tôi ở dưới quyền người ta, tôi cũng có quân lính dưới quyền tôi; tôi biểu tên nầy rằng: Hãy đi! thì nó đi; biểu tên kia rằng: Hãy đến! thì nó đến; và dạy đầy tớ tôi rằng: Hãy làm việc nầy! thì nó làm." (Ma-thi-ơ 8:8-9).

• Hiểu biết thuộc linh: Ông nhìn thấy nơi Chúa Giê-xu một thẩm quyền cao hơn thẩm quyền quân sự ông đang có. Ông hiểu rằng thẩm quyền thực sự không cần có mặt trực tiếp; chỉ cần một lời phán ra là đủ. Điều này phản ánh sự hiểu biết về logos (Lời) có quyền năng sáng tạo và chữa lành.
• Đức tin không thấy mà tin: Ông tin rằng khoảng cách địa lý không thể giới hạn quyền năng của Đức Chúa Trời. Đây là đức tin vào thần tính và quyền năng phổ quát của Chúa Giê-xu.

3. Sự Khen Ngợi Từ Chính Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 8:10): Phản ứng của Chúa Giê-xu là vô cùng đáng chú ý: "Nghe lời đó rồi, Đức Chúa Jêsus lấy làm lạ mà phán cùng những kẻ đi theo rằng: Quả thật, ta nói cùng các ngươi, ta chưa hề thấy ai trong dân Y-sơ-ra-ên có đức tin lớn dường ấy." (Ma-thi-ơ 8:10). Chúa dùng từ πίστις (pistis) – đức tin – và Ngài "lấy làm lạ" (ἐθαύμασεν - ethaumasen). Sự ngợi khen này được đặt trong sự tương phản với "dân Y-sơ-ra-ên" – những người được ban cho lời hứa và giao ước, nhưng lại thiếu đức tin. Chúa tuyên bố nhiều người từ phương đông phương tây (dân ngoại) sẽ vào nước thiên đàng, trong khi con cái nước (người Do Thái vô tín) sẽ bị quăng ra ngoài (câu 11-12). Qua đó, Bách Quân Trưởng này trở thành hình bóng đầu tiên về sự cứu rỗi sẽ tràn đến dân ngoại.

III. Bách Quân Trưởng Tại Sườn Núi Sọ: Sự Tuyên Xưng Dưới Chân Thập Tự (Mác 15:39, Ma-thi-ơ 27:54, Lu-ca 23:47)

Trong giây phút tối tăm nhất của lịch sử – sự chết của Con Đức Chúa Trời – lại xuất hiện một Bách Quân Trưởng La Mã với lời tuyên xưng vinh hiển.

"Bách quân đứng đối ngang Ngài, thấy Ngài trút linh hồn như vậy, thì nói rằng: Người nầy quả thật là Con Đức Chúa Trời." (Mác 15:39).

Trong Ma-thi-ơ 27:54 ghi: "Thầy đội và quân lính với người canh giữ Đức Chúa Jêsus... sợ hãi lắm mà nói rằng: Thật người nầy là Con Đức Chúa Trời." Còn Lu-ca 23:47 chép: "Thầy đội thấy sự đã xảy ra, thì ngợi khen Đức Chúa Trời mà rằng: Thật người nầy là người công bình."

Phân tích và Hòa Giải Các Thuật Sự: Có thể thấy các sách Phúc Âm ghi lại những góc nhìn bổ sung cho nhau. Mác và Ma-thi-ơ nhấn mạnh đến lời tuyên xưng về thần tính của Chúa Giê-xu ("Con Đức Chúa Trời"), trong khi Lu-ca nhấn mạnh đến nhân tính công bình của Ngài. Viên Bách Quân Trưởng này, người đã trực tiếp chỉ huy việc hành hình, chứng kiến tất cả: bóng tối bao phủ, trận động đất, và cách Chúa Giê-xu giao phó linh hồn. Ông nhận ra đây không phải là một tội phạm thông thường. Lời tuyên xưng "Con Đức Chúa Trời" (Θεοῦ Υἱὸς - Theou Huios) là một sự mặc khải đặc biệt. Dưới thời La Mã, hoàng đế cũng được gọi là "con của thần" (divi filius). Nhưng ở đây, viên sĩ quan này tuyên bố một người Do Thái bị đóng đinh mới thực sự là Con Đức Chúa Trời hằng sống. Đây là đức tin nảy sinh từ sự kinh khiếp và kinh ngạc trước cái chết của Đấng Christ.

IV. Bách Quân Trưởng Cọt-nây: Cánh Cửa Phúc Âm Mở Ra Cho Dân Ngoại (Công-vụ 10)

Cọt-nây là nhân vật được mô tả kỹ lưỡng nhất trong vai trò một Bách Quân Trưởng. Ông thuộc "cơ binh Y-ta-li" đóng tại Sê-sa-rê.

1. Đức Tin và Đời Sống Đạo Đức Trước Khi Gặp Phúc Âm Trọn Vẹn (Công-vụ 10:1-2): "Trong thành Sê-sa-rê, có một người tên là Cọt-nây, làm đội trưởng của cơ binh Y-ta-li. Người vẫn là đạo đức, cùng cả nhà mình kính sợ Đức Chúa Trời, người hay bố thí cho dân, và cầu nguyện Đức Chúa Trời luôn." (Công-vụ 10:1-2). Ông được mô tả là "đạo đức" (εὐσεβὴς - eusebēs, chỉ sự sùng kính) và "kính sợ Đức Chúa Trời" – một thuật ngữ chỉ những dân ngoại theo Do Thái giáo, tin nhận Đức Chúa Trời chân thần nhưng chưa chịu cắt bì. Đời sống cầu nguyện và bố thí của ông là bằng chứng của một lòng khao khát thuộc linh chân thật.

2. Sự Sẵn Sàng Vâng Phục và Phá Vỡ Định Kiến: Thiên sứ hiện đến bảo ông mời Phi-e-rơ. Ông lập tức vâng lời. Song song, Chúa cũng chuẩn bị tấm lòng của Phi-e-rơ, là người Do Thái, qua sự hiện thấy về các loài vật không thanh sạch, dạy ông rằng "vật chi Đức Chúa Trời đã làm cho sạch, thì chớ cầm bằng dơ dáy" (Công-vụ 10:15). Cuộc gặp gỡ giữa Phi-e-rơ và Cọt-nây là một cột mốc lịch sử: Phúc Âm chính thức được rao giảng cho dân ngoại một cách trọn vẹn.

3. Được Đầy Dẫy Đức Thánh Linh và Phép Báp-tem (Công-vụ 10:44-48): Trong khi Phi-e-rơ đang giảng, Đức Thánh Linh giáng trên mọi người nghe đạo. Điều này xác nhận rõ ràng rằng sự cứu rỗi bởi đức tin trong Chúa Giê-xu Christ là dành cho mọi dân tộc, không phân biệt Do Thái hay dân ngoại. Cọt-nây và cả nhà ông được báp-tem, trở thành những trái đầu mùa từ dân ngoại cho Hội Thánh. Qua ông, "cánh cửa đức tin" (Công-vụ 14:27) đã mở toang.

V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Ngày Nay

Từ các hình mẫu Bách Quân Trưởng, chúng ta rút ra được những bài học sâu sắc:

1. Đức Tin Dựa Trên Thẩm Quyền Lời Chúa: Như viên Bách Quân Trưởng tại Ca-bê-na-um, chúng ta cần tin vào thẩm quyền và hiệu lực của Lời Chúa. Chúng ta không cần phải "thấy" mới tin, nhưng tin rằng Lời Ngài (Rhema) phán ra có quyền năng biến đổi hoàn cảnh, chữa lành thân thể, và giải phóng tâm linh. Hãy học cách tuyên bố Lời Chúa với đức tin vào thẩm quyền tuyệt đối của Ngài.

2. Sự Khiêm Nhường Vượt Trên Địa Vị Xã Hội: Dù ở địa vị cao, họ vẫn đến với Chúa trong sự khiêm nhường. Trong Hội Thánh và đời sống thuộc linh, địa vị, học vấn, hay sự giàu có không mang lại đặc quyền trước mặt Chúa. "Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường." (Gia-cơ 4:6).

3. Sự Sẵn Sàng Vâng Lời Tức Thì: Cọt-nây vâng lời ngay lập tức khi nhận được chỉ dẫn từ Thiên sứ. Đời sống Cơ Đốc cần sự vâng phục mau mắn với sự dạy dỗ của Kinh Thánh và sự cảm động của Đức Thánh Linh, ngay cả khi điều đó đòi hỏi phá vỡ định kiến cá nhân hoặc văn hóa.

4. Sống Đạo Đức và Kính Sợ Chúa Trong Môi Trường Không Tin Kính: Cọt-nây sống đạo đức giữa một đế chế đa thần và sa đọa. Điều này khích lệ các tín hữu sống giữa đời, phải giữ gìn đời sống công bình, nhân đức, và "kính sợ Đức Chúa Trời" như một chứng nhân sống động, dù môi trường xung quanh có thế nào đi nữa.

5. Nhận Biết Chúa Giê-xu Trong Mọi Hoàn Cảnh: Viên Bách Quân Trưởng dưới chân thập tự giá đã nhìn thấy Chúa trong hình hài một tù nhân chịu chết. Chúng ta cần cầu xin Chúa mở mắt thuộc linh để nhận biết sự hiện diện, quyền năng và bản tính của Ngài ngay cả trong những nghịch cảnh, khó khăn và nỗi đau của cuộc đời.

Kết Luận

Các Bách Quân Trưởng La Mã trong Kinh Thánh không phải là những nhân vật phụ tình cờ. Họ là những dấu chỉ tiên tri về sự phổ quát của Phúc Âm, về một đức tin vượt lên trên mọi rào cản chủng tộc, văn hóa và tôn giáo. Họ dạy chúng ta rằng đức tin chân chính được bày tỏ qua sự khiêm nhường, sự hiểu biết về thẩm quyền thuộc linh, sự vâng phục và một đời sống kính sợ Chúa. Từ sự ngạc nhiên của Chúa Giê-xu trước đức tin của họ, chúng ta được nhắc nhở: đừng bao giờ xem thường một tấm lòng khao khát tìm kiếm Chúa, dù họ xuất thân từ bất kỳ nơi đâu. Ước mong mỗi chúng ta cũng có được một đức tin "lớn" như thế – một đức tin đặt trọn vẹn vào thẩm quyền của Lời Chúa và Con Đức Chúa Trời, Chúa chúng ta là Giê-xu Christ.