Những câu Kinh Thánh nào nói về sự kế thừa?

Khái niệm "kế thừa" (inheritance) xuyên suốt Kinh Thánh, tạo nên một sợi chỉ đỏ nối liền lịch sử cứu rỗi từ Sáng-thế-ký đến Khải-huyền. Đây không chỉ là vấn đề pháp lý về tài sản vật chất, mà còn là một khái niệm thần học then chốt, hé mở tấm lòng và kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời dành cho dân sự Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát sự kế thừa dưới nhiều góc độ: luật pháp, lời hứa, và đặc biệt là sự ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, cùng những ứng dụng thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Hebrew), từ chính được dùng là "נַחֲלָה" (nachalah), mang nghĩa "sản nghiệp", "di sản", hoặc "cơ nghiệp". Từ này xuất phát từ gốc "נָחַל" (nachal) có nghĩa là nhận lấy, sở hữu bằng cách thừa kế. Trong tiếng Hy Lạp (Greek) của Tân Ước, từ then chốt là "κληρονομία" (klēronomia), chỉ về "tài sản thừa kế", "cơ nghiệp". Động từ "κληρονομέω" (klēronomeō) có nghĩa là "thừa hưởng", "nhận lấy cơ nghiệp". Cả hai ngôn ngữ đều nhấn mạnh khía cạnh: đây là điều được ban cho dựa trên mối quan hệ (cha-con, chủ-tớ trung tín) chứ không phải hoàn toàn do nỗ lực cá nhân.

Cựu Ước thiết lập các nguyên tắc rõ ràng về việc kế thừa tài sản, phản ánh văn hóa và sự quan phòng của Đức Chúa Trời cho trật tự xã hội.

1. Đất Hứa - Di Sản Tối Thượng của Dân Y-sơ-ra-ên:
Lời hứa về một vùng đất làm sản nghiệp là trung tâm của giao ước Đức Chúa Trời lập với Áp-ra-ham và dòng dõi ông. "Trong ngày đó, Đức Giê-hô-va lập giao ước cùng Áp-ram, mà phán rằng: Ta cho dòng dõi ngươi xứ nầy, từ sông Ê-díp-tô cho đến sông lớn kia, tức sông Ơ-phơ-rát." (Sáng-thế-ký 15:18). Từ "cho" ở đây hàm ý một sự ban cho có tính chất thừa kế. Lời hứa này được nhắc lại với Y-sác (Sáng-thế-ký 26:3) và Gia-cốp (Sáng-thế-ký 28:13), và được ứng nghiệm khi dân Y-sơ-ra-ên vào chiếm xứ Ca-na-an dưới thời Giô-suê: "Ấy vậy, Đức Giê-hô-va ban cho Y-sơ-ra-ên cả xứ mà Ngài đã thề ban cho tổ phụ họ... Đức Giê-hô-va ban sự bình yên cho Y-sơ-ra-ên tứ phía... Trong các lời lành mà Đức Giê-hô-va đã phán cho nhà Y-sơ-ra-ên, chẳng có một lời nào là không thành: thảy đều ứng nghiệm." (Giô-suê 21:43-45). Việc chia đất cho các chi phái (Giô-suê 13-19) chính là hành động phân chia di sản một cách cụ thể.

2. Luật Thừa Kế Gia Tài Cá Nhân:
Luật pháp Môi-se quy định chi tiết về việc thừa kế, nhằm bảo vệ sự ổn định của gia tộc và danh nghiệp trong xứ. "Hãy nói cùng dân Y-sơ-ra-ên rằng: Khi một người nào chết, không có con trai, thì các ngươi sẽ cho con gái người ấy nhận lấy sản nghiệp. Nếu người không có con gái, thì các ngươi sẽ cho anh em người nhận lấy. Nếu không có anh em, thì các ngươi sẽ cho chú bác người nhận lấy. Nếu người không có chú bác, thì hãy cho người bà con gần hơn hết trong họ hàng mình nhận lấy sản nghiệp của người. Ấy sẽ làm một lệ định trong xứ cho dân Y-sơ-ra-ên, như Đức Giê-hô-va đã phán dặn Môi-se." (Dân-số Ký 27:8-11). Trường hợp của các con gái Xê-lô-phát (Dân-số Ký 27:1-7) là một án lệ quan trọng, cho thấy luật pháp của Đức Chúa Trời công bằng và lắng nghe tiếng kêu của những người bị thiệt thòi.

Luật về "người chuộc sản nghiệp" (goel) trong Lê-vi Ký 25:25-28 và được minh họa tuyệt vời trong sách Ru-tơ, cho thấy việc kế thừa đất đai gắn liền với trách nhiệm cứu chuộc và duy trì danh của người đã khuất. Bô-ô, với tư cách là goel, đã không chỉ chuộc đất mà còn cưới Ru-tơ để nối danh cho gia tộc (Ru-tơ 4:1-10).

Tuy nhiên, Cựu Ước cũng hé lộ rằng "đất" chỉ là hình bóng của một di sản thuộc linh lớn hơn, sâu sắc hơn.

1. Đức Chúa Trời Là Cơ Nghiệp của Con Dân Ngài:
Đối với chi phái Lê-vi, họ không được chia phần đất nào làm sản nghiệp. Thay vào đó, chính Đức Giê-hô-va là cơ nghiệp của họ. "Giữa dân Y-sơ-ra-ên, Lê-vi sẽ không có phần, không có sản nghiệp; những của lễ dùng lửa dâng cho Đức Giê-hô-va, và sản nghiệp của Ngài, ấy sẽ là phần của họ." (Phục-truyền Luật-lệ Ký 18:1-2). Điều này nâng cao khái niệm kế thừa từ vật chất sang thuộc linh. Đa-vít, dù là vua, cũng thừa nhận chân lý này: "Hỡi Đức Giê-hô-va, tôi có nói: Ngài là cơ nghiệp tôi, Và là chén phước phần tôi; Chính Ngài nắm giữ số phận tôi." (Thi-thiên 16:5). Thi-thiên 73:26 tuyên bố: "Dù thịt và lòng tôi hao mòn, Đức Chúa Trời hằng là sức của lòng tôi, và là cơ nghiệp tôi đời đời."

2. Lời Hứa về Một Di Sản Vĩnh Cửu:
Các tiên tri bắt đầu nói về một sự kế thừa vượt trên biên giới địa lý, hướng đến một vương quốc vĩnh cửu. Đa-vít được hứa về một dòng dõi (Đấng Mết-si-a) sẽ lập một vương quốc đời đời (2 Sa-mu-ên 7:12-16). Tiên tri Ê-sai loan báo về một "sản nghiệp đời đời" (Ê-sai 54:17) và về những người được Đức Chúa Trời "làm cơ nghiệp" (Ê-sai 19:25).

Tân Ước mặc khải trọn vẹn ý nghĩa thuộc linh của sự kế thừa, đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm và là Đấng bảo đảm cho di sản này.

1. Chúa Giê-xu - Đấng Kế Tự Đích Thực và Độc Nhất:
Thư Hê-bơ-rơ mở đầu bằng việc khẳng định Chúa Giê-xu là Đấng kế tự tối cao của muôn vật: "Đức Chúa Trời... đã đến những ngày sau rốt nầy phán dạy chúng ta bởi Con Ngài... là Con được lập lên kế tự muôn vật, lại bởi Con mà Ngài đã dựng nên thế gian." (Hê-bơ-rơ 1:1-2). Trong ẩn dụ những người làm vườn nho, Chúa Giê-xu chính là "người con trai yêu dấu" bị những tá điền giết hại vì muốn chiếm lấy sản nghiệp (Mác 12:1-12). Ngài là "Con Một" của Đức Chúa Trời, và do đó là Đấng Thừa Tự duy nhất.

2. Tín Đồ Được Đồng Kế Thừa Với Đấng Christ:
Đây là mặc khải vĩ đại: Nhờ đức tin nơi Chúa Giê-xu, chúng ta được nhận làm con nuôi ("υἱοθεσία" - huiothesia - Rô-ma 8:15) và trở nên người đồng kế thừa với Đấng Christ. "Vả, hễ ai được Thánh Linh của Đức Chúa Trời dắt dẫn, thì đều là con của Đức Chúa Trời... Lại nếu chúng ta là con, thì cũng là kẻ kế tự: kẻ kế tự Đức Chúa Trời và là kẻ đồng kế tự với Đấng Christ, miễn chúng ta đều chịu đau đớn với Ngài, hầu cho cũng được vinh hiển với Ngài." (Rô-ma 8:14, 17). Thánh Linh Đức Chúa Trời chính là "ấn chứng" và "của cầm" cho cơ nghiệp của chúng ta cho đến ngày chuộc lấy (Ê-phê-sô 1:13-14).

3. Bản Chất của Cơ Nghiệp Thuộc Linh:
Tân Ước mô tả di sản này cách phong phú:

• Là Sự Cứu Rỗi: "...đặng nhận sự cứu chuộc kế nghiệp." (Ê-phê-sô 1:14).
• Là Nước Đức Chúa Trời/Vương Quốc Đời Đời: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, anh em hãy vui mừng, vì có phần trong nước đời đời Chúa đã hứa cho chúng ta." (Gia-cơ 2:5). Ma-thi-ơ 25:34: "Hãy đến, hỡi các ngươi được Cha ta ban phước, hãy nhận lấy nước thiên đàng đã sắm sẵn cho các ngươi từ khi dựng nên trời đất."
• Là Sự Sống Đời Đời: "Ngài sẽ sai thiên sứ mình... sẽ nhóm những kẻ được chọn... đến nơi đồng vắng, là nơi có sự sống đời đời." (Mác 10:30, Lu-ca 18:30).
• Là Một Cơ Nghiệp Không Hư Mất, Không Ô Uế, Không Suy Tàn: "nguyện Đức Chúa Trời của Đức Chúa Giê-xu Christ chúng ta, là Cha vinh hiển, ban thần trí của sự khôn sáng và của sự tỏ ra cho anh em, để nhận biết Ngài... và biết cơ nghiệp của các thánh là sang trọng dường bao." (Ê-phê-sô 1:17-18). "Chúc tạ Đức Chúa Trời, là Cha Đức Chúa Giê-xu Christ chúng ta, Ngài theo lòng thương xót cả thể khiến chúng ta lại sanh, đặng chúng ta nhờ sự sống lại của Đức Chúa Giê-xu Christ mà được sự trông cậy sống, là cơ nghiệp không hư đi, không ô uế, không suy tàn, để dành trong các từng trời cho anh em." (1 Phi-e-rơ 1:3-4).

Kinh Thánh cũng nêu rõ ai là người thừa kế và họ phải sống thế nào.

1. Thừa Kế Bởi Ân Điển Qua Đức Tin, Không Bởi Luật Pháp:
Sứ đồ Phao-lô làm sáng tỏ rằng lời hứa và cơ nghiệp đến bởi đức tin, không bởi việc làm theo luật pháp. "Vả, ấy là cốt để cho lời hứa được bởi đức tin mà ban cho mọi dòng dõi của Áp-ra-ham, chẳng những cho dòng dõi dưới quyền luật pháp, mà cũng cho dòng dõi có đức tin của Áp-ra-ham nữa... Vậy nên, cơ nghiệp được ban cho bởi đức tin, hầu cho được chắc chắn bởi ân điển..." (Rô-ma 4:16, Galati 3:18). Luật pháp chỉ là "giám đốc" dẫn chúng ta đến với Đấng Christ (Galati 3:24).

2. Cảnh Báo: Những Hành Động Khiến Mất Kế Tự:
Kinh Thánh nghiêm túc cảnh báo rằng lối sống tội lỗi, không ăn năn sẽ khiến người ta bị truất quyền kế tự trong nước Đấng Christ. "Vì anh em biết rõ rằng kẻ gian dâm, kẻ ô uế, kẻ tham lam, tức là kẻ thờ hình tượng, không một kẻ nào được hưởng cơ nghiệp của nước Đấng Christ và Đức Chúa Trời." (Ê-phê-sô 5:5). 1 Cô-rinh-tô 6:9-10 liệt kê những người sẽ không thừa hưởng nước Đức Chúa Trời. Đây không phải là mất sự cứu rỗi bởi việc làm, mà là bằng chứng cho thấy đức tin thật sẽ sinh ra đời sống biến đổi (Gia-cơ 2:17-26).

1. Sống Với Tư Cách Của Một Người Thừa Kế: Nhận biết mình là con cái và người thừa kả của Vua cả vũ trụ sẽ thay đổi hoàn toàn nhận thức về bản thân. Chúng ta không còn là nô lệ của tội lỗi hay thế gian, mà là những đại sứ của Nước Trời (2 Cô-rinh-tô 5:20). Điều này mang lại sự tự do, phẩm giá và hy vọng vững chắc.

2. Quản Lý Di Sản Thuộc Linh và Vật Chất: Là người quản gia của những gì Đức Chúa Trời giao (1 Phi-e-rơ 4:10). Điều này bao gồm thời gian, tài năng, tài chính, và cả đức tin. Chúng ta được giao "các nén bạc" để sinh lợi cho Chủ (Ma-thi-ơ 25:14-30).

3. Hướng Lòng Về Di Sản Đời Đời: Thay vì chú tâm tích trữ của cải dưới đất, hãy tích trữ của cải trên trời (Ma-thi-ơ 6:19-21). Mọi quyết định, ưu tiên nên được soi xét dưới ánh sáng của cơ nghiệp vĩnh cửu. Điều này giúp chúng ta nhẹ nhàng bước qua những thử thách đau đớn tạm thời (2 Cô-rinh-tô 4:17-18).

4. Truyền Lại Di Sản Đức Tin: Cũng như Đức Chúa Trời giao lời hứa cho các thế hệ, chúng ta có trách nhiệm truyền lại di sản đức tin cho con cháu và thế hệ sau (Thi-thiên 78:4-7, 2 Ti-mô-thê 2:2). Đây là di sản quý giá nhất chúng ta để lại.

5. Sống Thánh Khiết Xứng Danh Gọi: Biết mình sẽ thừa kế một cơ nghiệp thánh khiết, chúng ta được thúc giục sống thánh sạch trong mọi cách ăn nết ở (1 Phi-e-rơ 1:15-16), từ bỏ những ham muốn thuộc về xác thịt và thế gian.

Sự kế thừa trong Kinh Thánh là một hành trình mặc khải tuyệt vời: từ một mảnh đất vật chất cho một dân tộc, tiến đến chính Đức Chúa Trời là cơ nghiệp, và cuối cùng được bày tỏ trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ - Đấng Thừa Tự duy nhất, Đấng chia sẻ di sản vinh hiển của Ngài cho tất cả những ai tin nhận. Cơ nghiệp của chúng ta ngày nay là một "sự trông cậy sống" được bảo đảm bởi Thánh Linh, hướng đến sự sống lại của thân thể, sự sống đời đời, và vinh quang trong Nước Ngài. Hiểu được điều này, chúng ta hãy bước đi trong thế gian này không như những kẻ mồ côi nghèo khó, nhưng như những hoàng tử và công chúa của Vua trên muôn vua, sống xứng đáng với ơn gọi cao quý ấy, và trung tín quản lý mọi sự cho đến ngày được vào hưởng trọn vẹn cơ nghiệp không hư mất đã dành sẵn cho chúng ta trên trời.