Học Thuyết Về Sự Soi Sáng Trong Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều kinh nghiệm những khoảnh khắc Kinh Thánh “bừng sáng” trong tâm trí, khiến Lời Chúa trở nên sống động, thực tế và biến đổi. Hiện tượng tâm linh sâu sắc này không đơn thuần là cảm xúc hay sự thông hiểu trí óc, mà là công việc của Đức Thánh Linh, được thần học hệ thống hóa dưới thuật ngữ “Sự Soi Sáng” (Illumination). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá học thuyết căn bản này, dựa trên nền tảng Kinh Thánh vững chắc, phân biệt nó với các khái niệm liên quan, và ứng dụng vào đời sống thuộc linh hằng ngày.
Sự soi sáng, trong thần học Kinh Thánh, là công tác đặc biệt của Đức Thánh Linh nhằm mở mắt thuộc linh của tín hữu để họ có thể thông hiểu, tiếp nhận và áp dụng một cách đúng đắn Lời Đức Chúa Trời đã được mặc khải và linh cảm (tức là Kinh Thánh). Nói cách khác, nếu Linh Cảm (Inspiration) là công việc của Thánh Linh trên các trước giả để họ ghi chép Lời Chúa một cách trung tín và không sai lầm (2 Ti-mô-thê 3:16), thì Soi Sáng là công việc của Thánh Linh trên độc giả để họ lĩnh hội và kinh nghiệm quyền năng của Lời ấy.
“Vả, lời loài người dầu khôn ngoan cách mấy, cũng không thể dùng mà biết được sự thuộc về Đức Chúa Trời; vì phải cần có Thánh Linh của Đức Chúa Trời soi sáng cho thì mới biết được.” (1 Cô-rinh-tô 2:14)
Câu Kinh Thánh then chốt này cho thấy giới hạn của tri thức thuần túy. Từ Hy Lạp được dùng cho “soi sáng” trong ngữ cảnh này liên quan đến việc chiếu sáng, làm sáng tỏ. Không có sự can thiệp siêu nhiên này, con người tự nhiên (psyxikós – người thuộc về tâm hồn, xác thịt) xem sự dạy dỗ của Đức Thánh Linh là sự dại dột (1 Cô-rinh-tô 2:14).
Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước đều làm chứng về sự cần thiết của ánh sáng thuộc linh từ Đức Chúa Trời.
1. Lời Cầu Nguyện Của Các Tác Giả: Các trước giả thường cầu xin sự soi dẫn từ Đức Chúa Trời để hiểu biết. Thi thiên gia bày tỏ: “Xin Chúa mở mắt tôi, để tôi thấy sự lạ lùng trong luật pháp của Chúa.” (Thi-thiên 119:18).
Từ “mở mắt” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ (galah) có nghĩa là bóc trần, tiết lộ, chỉ ra rằng sự hiểu biết thực sự là một sự mặc khải từ trên cao.
2. Chức Vụ Của Đức Thánh Linh – Đấng Dẫn Dẫn Vào Mọi Lẽ Thật: Chúa Giê-xu phán rõ ràng về chức vụ soi sáng của Thánh Linh: “Song khi nào Đức Thánh Linh sẽ đến, thì Ngài dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật... Ngài sẽ lấy điều thuộc về ta mà rao bảo cho các ngươi.” (Giăng 16:13-14).
Thánh Linh không mặc khải chân lý mới ngoài Kinh Thánh, nhưng Ngài “lấy điều thuộc về ta” (tức là chân lý về Đấng Christ đã được bày tỏ) mà bày tỏ, giải thích, và áp dụng vào lòng chúng ta.
3. Sự Biến Đổi Bởi Sự Đổi Mới Của Tâm Thần: Sứ đồ Phao-lô liên kết sự hiểu biết ý muốn Đức Chúa Trời với sự đổi mới tâm trí: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” (Rô-ma 12:2).
Sự “đổi mới” này (anakainōsis) là công việc liên tục của Thánh Linh, cho phép chúng ta “thử cho biết” (dokimazō – kiểm nghiệm, chấp thuận) ý muốn Ngài. Đây chính là quá trình soi sáng trong đời sống thực tiễn.
Để hiểu rõ, chúng ta cần phân biệt ba công tác liên quan mật thiết của Đức Chúa Trời:
- Mặc Khải (Revelation): Là hành động Đức Chúa Trời bày tỏ chính Ngài và ý chỉ Ngài cho loài người. Điều này đạt đến đỉnh điểm nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu (Hê-bơ-rơ 1:1-2). Kinh Thánh là sự mặc khải đã được ghi chép lại.
- Linh Cảm (Inspiration): Là công việc siêu nhiên của Đức Thánh Linh trên các trước giả Kinh Thánh, đảm bảo những điều họ viết là Lời của Đức Chúa Trời, chính xác và có thẩm quyền (2 Phi-e-rơ 1:21). Công tác này đã hoàn tất với sự kết thúc của bộ Kinh Thánh.
- Soi Sáng (Illumination): Là công việc liên tục của Đức Thánh Linh trên tâm trí và tấm lòng của người đọc Kinh Thánh, giúp họ hiểu, yêu mến và vâng theo Lời đã được linh cảm. Đây là công tác đang tiếp diễn trong mọi thế hệ tín hữu.
Nói đơn giản: Mặc Khải là “Đức Chúa Trời nói gì”; Linh Cảm là “Lời ấy được ghi lại cách trung tín ra sao”; Soi Sáng là “Tôi hiểu và đáp ứng với Lời ấy như thế nào”.
Đức Thánh Linh là Đấng Soi Sáng duy nhất (1 Cô-rinh-tô 2:10-13). Tuy nhiên, Ngài không làm việc trong chân không. Sự soi sáng thường đi cùng với:
- Sự Học Hỏi Nghiêm Túc: Phao-lô khuyên Ti-mô-thê “hãy chuyên tâm... để cho kẻ người của Đức Chúa Trời được trọn vẹn” (2 Ti-mô-thê 2:15). Thánh Linh soi sáng cho tâm trí đang chủ động tìm kiếm.
- Sự Vâng Phục: Chúa Giê-xu dạy: “Nếu ai khứng làm theo ý muốn của Đức Chúa Trời, thì sẽ biết...” (Giăng 7:17). Sự vâng theo lẽ thật đã biết mở đường cho sự hiểu biết sâu nhiệm hơn.
- Sự Cầu Nguyện: Như đã thấy trong Thi-thiên 119:18, thái độ cầu xin sự mở mắt là then chốt.
Một câu hỏi quan trọng: Làm sao phân biệt sự soi sáng thật của Thánh Linh với cảm xúc chủ quan hay tư tưởng riêng? Tiêu chuẩn tối cao là chính Kinh Thánh (sola Scriptura). Mọi “sự soi sáng” phải phù hợp, không mâu thuẫn với toàn bộ lẽ thật đã được mặc khải trong Kinh Thánh. Thánh Linh không bao giờ tự mâu thuẫn với chính Ngài. Sự soi sáng thật sẽ tôn cao Chúa Giê-xu Christ (Giăng 16:14), đem lại sự bình an và kết quả là sự thánh hóa (Ga-la-ti 5:22-23).
Học thuyết về sự soi sáng không phải là lý thuyết khô khan, mà là nền tảng cho đời sống thuộc linh năng động.
1. Trong Sự Học Kinh Thánh Cá Nhân:
- Hãy Bắt Đầu Bằng Lời Cầu Nguyện: Trước khi mở Kinh Thánh, hãy kêu cầu Đức Thánh Linh, Đấng Soi Sáng, mở mắt thuộc linh bạn. Thưa với Ngài như tác giả Thi Thiên.
- Đọc Với Thái Đức Vâng Phục: Tiếp cận Kinh Thánh với quyết tâm làm theo điều bạn khám phá, dù có phải trả giá. Đây là chìa khóa để “biết” lẽ thật (Giăng 7:17).
- Suy Gẫm Và Áp Dụng: Đừng chỉ đọc cho xong. Hãy dừng lại, suy ngẫm, và hỏi: “Điều này nói gì về Đức Chúa Trời? Về tôi? Tôi cần tin, ăn năn, hay làm điều gì?”
2. Trong Sự Lãnh Đạo Và Dạy Dỗ:
- Người lãnh đạo, giảng sư phải dựa vào sự soi sáng của Thánh Linh trong quá trình soạn bài, chứ không chỉ dựa vào tài hùng biện hay kiến thức. Phao-lô nhấn mạnh đến “lời nói và sự giảng dạy... có thần linh và năng lực” (1 Cô-rinh-tô 2:4).
- Khuyến khích Hội Thánh không chỉ nghe đạo mà còn tìm kiếm sự gặp gỡ cá nhân với Chúa qua Lời Ngài.
3. Trong Việc Ra Quyết Định Và Phân Biệt Ý Muốn Chúa:
- Khi đối diện với lựa chọn, hãy tìm kiếm sự soi dẫn của Thánh Linh qua Kinh Thánh. Ngài sẽ dùng những câu Kinh Thánh bạn đã biết hoặc đang học để hướng dẫn, cáo trách, hay xác nhận.
- Sự soi sáng luôn dẫn đến sự vâng lời và bước đi trong ánh sáng (1 Giăng 1:7).
Học thuyết về sự soi sáng dạy chúng ta rằng Kinh Thánh không chỉ là một quyển sách lịch sử hay đạo đức, mà là Lời sống và linh nghiệm của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 4:12). Sự sống và quyền năng ấy được khai mở và truyền đạt đến chúng ta qua Đức Thánh Linh. Sự hiểu biết thực sự về ý muốn Đức Chúa Trời không phải là đặc quyền của một số ít học giả, mà là kinh nghiệm có sẵn cho mọi con cái Ngài, những người khiêm nhường tìm kiếm Ngài qua Lời Ngài.
Ước mong mỗi chúng ta, với lòng khao khát, sẽ luôn thưa với Chúa: “Lạy Đức Thánh Linh, Đấng Soi Sáng, xin hãy đến! Xin mở mắt con để con thấy sự kỳ diệu trong Lời Chúa. Xin biến sự hiểu biết thành sự vâng phục, và lẽ thật thành sự sống.” Khi đó, chúng ta sẽ không chỉ nghiên cứu về sự soi sáng, mà còn sống mỗi ngày trong ánh sáng quý báu đó.
“Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi-thiên 119:105)
Ngọn đèn ấy được Thánh Linh thắp sáng trong lòng chúng ta mỗi ngày.