Kinh Thánh nói gì về một người đàn ông đạo đức?

Trong một thế giới với vô vàn định nghĩa về sự nam tính—từ sức mạnh thể chất, thành đạt vật chất, đến quyền lực và ảnh hưởng—Kinh Thánh đưa ra một tiêu chuẩn vượt thời gian, thách thức mọi quan niệm thế tục. Hình ảnh người đàn ông đạo đức (a man of godliness) không phải là một bức chân dung mơ hồ về “người tốt”, mà là một bức tranh sống động, cụ thể, được Đức Chúa Trời phác họa từ Sáng-thế-ký đến Khải-huyền. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá các phẩm chất, trách nhiệm và sự kêu gọi thiêng liêng dành cho người nam theo tiêu chuẩn tuyệt đối của Lời Chúa.

Trước khi xét đến các phẩm chất cụ thể, chúng ta phải hiểu “đạo đức” (godliness) trong ngữ cảnh Kinh Thánh. Từ Hy Lạp eusebeia (εὐσέβεια) được dùng trong Tân Ước, mang nghĩa “lòng kính sợ Chúa cách đúng đắn”, “sự tin kính”, hay “một đời sống phản chiếu sự thánh khiết của Chúa”. Nó không phải là một bộ quy tắc ứng xử xã hội, mà là mối quan hệ sống động với Đức Chúa Trời được thể hiện ra trong mọi phương diện đời sống. Người đàn ông đạo đức, do đó, trước hết là một người “hướng thượng”—có mối tương ghiệp cá nhân với Chúa và để mối tương giao đó định hình nên con người mình. Sứ đồ Phi-e-rơ tóm lược: “Ngài đã ban lời hứa rất quí rất lớn cho chúng ta, hầu cho nhờ đó anh em được lánh khỏi sự hư nát của thế gian bởi tư dục mà trở nên người dự phần bổn tánh Đức Chúa Trời” (II Phi-e-rơ 1:4).

Kinh Thánh không liệt kê một cách máy móc, nhưng qua các gương mẫu và những lời giáo huấn trực tiếp, chúng ta có thể tổng hợp những phẩm chất không thể thiếu:

1. Có Lòng Kính Sợ Chúa Làm Nền Tảng: “Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự khôn ngoan” (Châm-ngôn 9:10). Đây không phải là nỗi sợ hãi run rẩy, mà là sự tôn kính, thần phục, và ý thức sâu sắc về sự hiện diện, uy quyền và thánh khiết của Đấng Tạo Hóa. Người đàn ông đạo đức bước đi trong ý thức rằng mình luôn sống trước mặt Chúa. Từ tiếng Hê-bơ-rơ yir’ah (יִרְאָה) diễn tả sự tôn kính này là nền tảng cho mọi quyết định đạo đức (Sáng-thế-ký 22:12 – Áp-ra-ham sợ Chúa).

2. Sự Chính Trực và Trọn Vẹn (Integrity): Đây là phẩm chất nổi bật của các trưởng phụ như Gióp. Dù bị Sa-tan cáo buộc và vợ khuyên từ bỏ Chúa, Gióp vẫn tuyên bố: “Cho đến chết tôi cũng không cất sự trọn vẹn mình đi!” (Gióp 27:5). Từ Hê-bơ-rơ tummah (תֻּמָּה) chỉ sự trọn vẹn, hoàn hảo về đạo đức, không hai lòng. Người đàn ông có integrity sống thống nhất, lời nói và việc làm đi đôi, dù không ai nhìn thấy.

3. Tự Chủ và Kỷ Luật Thuộc Linh: Sứ đồ Phao-lô ví đời sống Cơ Đốc nhân như một vận động viên: “Hết thảy những người tranh giải trong cuộc chạy đền chạy, nhưng chỉ một người được thưởng mà thôi. Vậy, anh em hãy chạy cách thế nào cho được thưởng. Hết thảy những người đua tranh tự mình chịu lấy sự khắc khổ về mọi đường” (I Cô-rinh-tô 9:24-25). Người đàn ông đạo đức làm chủ các dục vọng, cảm xúc, và tư tưởng của mình, đưa chúng vào kỷ luật của Đấng Christ (Ga-la-ti 5:22-23).

4. Yêu Thương và Phục Vụ: Khác hẳn với hình ảnh nam tính độc đoán, Chúa Giê-xu—mẫu mực tuyệt đối—đã định nghĩa sự vĩ đại qua việc phục vụ: “Ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ” (Mác 10:43). Tình yêu thương agapē (ἀγάπη)—tình yêu hy sinh, có chủ đích—phải là động cơ cho mọi hành động (I Cô-rinh-tô 13:1-7).

Đạo đức không tồn tại trong chân không. Kinh Thánh mô tả cụ thể trách nhiệm của người đàn ông trong các mối quan hệ Chúa giao phó:

1. Trong Gia Đình: Người Chồng, Người Cha Theo Gương Đấng Christ
Ê-phê-sô 5:25-33 đưa ra tiêu chuẩn tối thượng: “Hỡi người làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình vì Hội thánh.” Tình yêu này (agapaō) mang tính hy sinh, thánh hóa, và chăm sóc như chính thân thể mình. Đây là sự lãnh đạo bằng phục vụ và yêu thương, không phải bằng sự độc tài.
Về vai trò người cha, Kinh Thánh dạy: “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó” (Ê-phê-sô 6:4). Trách nhiệm là nuôi dưỡng (vật chất, tình cảm) và giáo dục (thuộc linh, đạo đức) con cái trong đường lối Chúa (Phục-truyền 6:6-7).

2. Trong Hội Thánh: Người Lãnh Đạo và Tôi Tớ
Các tiêu chuẩn cho chức trưởng lão, chấp sự trong I Ti-mô-thê 3:1-13 và Tít 1:5-9 chính là bản mô tả chi tiết về người đàn ông đạo đức trong cộng đồng đức tin: “Chẳng chỗ trách được, chồng chỉ một vợ, có tiết độ, có tài trí, xứng đáng, hay tiếp khách, khéo dạy dỗ… làm chủ gia mình tốt” (I Ti-mô-thê 3:2-4). Dù không phải ai cũng giữ chức vụ, những phẩm chất này là mục tiêu cho mọi người nam trưởng thành trong Chúa.

3. Trong Xã Hội và Công Việc: Người Quản Gia Trung Tín
Người đàn ông đạo đức nhìn công việc của mình như sự kêu gọi từ Chúa và cơ hội để làm chứng. “Hễ làm việc gì, hãy hết lòng mà làm, như làm cho Chúa, chớ không phải làm cho người ta” (Cô-lô-se 3:23). Sự trung tín, siêng năng, và liêm chính trong công việc là một phần của đời sống thờ phượng. Họ cũng là “muối của đất” và “sự sáng của thế gian” (Ma-thi-ơ 5:13-16), ảnh hưởng tích cực đến xã hội bằng đạo đức và việc lành.

Kinh Thánh cho chúng ta những hình mẫu sống động:

• Giô-sép: Giữ vững sự thanh sạch và chính trực (Sáng-thế-ký 39:9) dù bị cám dỗ và bất công, cuối cùng ông trở thành người quản lý trung tín và người chữa lành cho gia đình.
• Đa-ni-ên: Kiên định trong đức tin và thói quen cầu nguyện (Đa-ni-ên 6:10) ngay giữa một nền văn hóa thù nghịch, biểu lộ sự khôn ngoan và lòng can đảm phi thường.
• Bô-ô: Là gương mẫu về một người đàn ông giàu có, quyền thế nhưng nhân từ, công bình, và chu toàn bổn phận của người chuộc sản nghiệp (Ru-tơ).
• Trên hết: Chúa Giê-xu Christ: Ngài là hiện thân hoàn hảo của mọi phẩm chất đạo đức: “Ngài đã không phạm tội, chẳng ai thấy sự dối trá trong miệng Ngài” (I Phi-e-rơ 2:22). Sự khiêm nhường, yêu thương, công bình, thánh khiết và hy sinh của Ngài là khuôn mẫu tối cao.

Làm thế nào để xây dựng và nuôi dưỡng phẩm chất của một người đàn ông đạo đức?

1. Thiết Lập Đời Sống Cầu Nguyện và Suy Gẫm Lời Chúa: Đây là “phòng thí nghiệm” nơi mối quan hệ với Chúa được vun đắp. Hãy có thì giờ tĩnh nguyện riêng tư mỗi ngày (Mác 1:35). Đừng chỉ đọc Lời Chúa, mà hãy nghiền ngẫm (Giô-suê 1:8) và để Lời đó biến đổi tư duy (Rô-ma 12:2).

2. Sống Trách Nhiệm Trong Gia Đình: Hãy chủ động yêu thương vợ bằng lời nói và hành động cụ thể. Dành thời gian chất lượng để dạy dỗ, lắng nghe và cầu nguyện cùng con cái. Là người chủ gia đình thuộc linh, dẫn dắt gia đình vào sự thờ phượng chung.

3. Tìm Kiếm Sự Gắn Kết và Chịu Trách Nhiệm: “Sắt mài nhọn sắt” (Châm-ngôn 27:17). Người đàn ông đạo đức cần những người bạn tâm giao có thể nhắc nhở, sửa dạy và khích lệ mình trong đức tin. Hãy tham gia hoặc thành lập một nhóm nhỏ nam giới để cùng nhau tăng trưởng.

4. Sống Liêm Chính Nơi Làm Việc: Quyết tâm trung thực trong mọi giao dịch, hoàn thành công việc với sự xuất sắc như làm cho Chúa, và đối xử với đồng nghiệp, nhân viên bằng sự tôn trọng và công bằng.

5. Phục Vụ và Cho Đi Cách Rộng Rãi: Tìm kiếm cơ hội để phục vụ trong Hội thánh và cộng đồng. Thể hiện lòng rộng rãi với những người có nhu cầu, xem tài chính và năng lực của mình là các nguồn lực Chúa giao để quản lý.

Hình ảnh người đàn ông đạo đức theo Kinh Thánh là một lời mời gọi cao cả và thiết thực. Đó không phải là sự hoàn hảo không tì vết bởi sức riêng, nhưng là một hành trình liên tục được biến đổi bởi ân điển, sống dưới thẩm quyền của Lời Chúa, và được Thánh Linh dẫn dắt. Mẫu mực cuối cùng là chính Chúa Cứu Thế Giê-xu. Sứ đồ Phao-lô khích lệ: “Hãy bắt chước tôi, cũng như tôi bắt chước Đấng Christ vậy” (I Cô-rinh-tô 11:1). Ước mong mỗi người nam Cơ Đốc sẽ can đảm đón nhận lời kêu gọi này, không phải để được người đời tán tụng, nhưng để sống đẹp ý Chúa, trở nên trụ cột vững vàng cho gia đình, góp sức xây dựng Hội Thánh, và rạng danh Cha trên trời trong mọi nẻo đường đời.

“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (I Cô-rinh-tô 10:31).