Những câu Kinh Thánh nào nói về loài vật?

Trong suốt 66 sách của Kinh Thánh, từ Sáng-thế Ký đến Khải-huyền, loài vật hiện diện như một phần không thể tách rời của câu chuyện cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời. Chúng không chỉ là phông nền, mà thường là những nhân vật chủ động, những biểu tượng sống động và những bài học sâu sắc về bản tính của Đấng Tạo Hóa, mối quan hệ của con người với Ngài, và cả sự sáng tạo rên siết chờ đợi sự cứu chuộc cuối cùng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá những phân đoạn Kinh Thánh then chốt nói về loài vật, giải nghĩa văn cảnh, ngôn ngữ gốc và ý nghĩa thuộc linh để chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời thể hiện qua muôn loài thọ tạo.

Ngay từ những trang đầu tiên, Kinh Thánh đã định vị rõ ràng nguồn gốc và giá trị của muôn loài. Sáng-thế Ký 1:20-25 ghi lại: “Đức Chúa Trời lại phán rằng: Nước phải sanh các vật sống cho nhiều, và các loài chim phải bay trên mặt đất trong khoảng không trên trời. Đức Chúa Trời dựng nên các loài cá lớn, các vật sống hay động nhờ nước mà sanh nhiều ra, tùy theo loại, và các loài chim hay bay, tùy theo loại. Đức Chúa Trời thấy điều đó là tốt lành.”

Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng cho "vật sống" ở đây là “nephesh chay” (נֶפֶשׁ חַיָּה), thường được dịch là “sinh linh”. Điều thú vị là cụm từ này cũng được dùng để mô tả con người sau khi được Đức Chúa Trời hà hơi sống (Sáng 2:7). Điều này cho thấy loài vật có sự sống từ Đức Chúa Trời, dù khác biệt về bản chất và mục đích so với con người. Chúng được tạo dựng “tùy theo loại” (theo tiếng Hê-bơ-rơ là “lemino” - לְמִינֵהוּ), nhấn mạnh trật tự, sự đa dạng và ranh giới do Đấng Tạo Hóa thiết lập.

Trong vườn Ê-đen, Đức Chúa Trời đưa mọi loài thú và chim đến trước A-đam “để thử xem người đặt tên cho chúng nó thể nào… A-đam đặt tên cho các súc vật…” (Sáng-thế Ký 2:19-20). Hành động “đặt tên” (Hê-bơ-rơ: “qara” - קָרָא) trong văn hóa Kinh Thánh không chỉ là gán nhãn, mà là bày tỏ quyền quản trị, sự hiểu biết và trách nhiệm. Đây là phần đầu tiên trong chức vụ quản lý sáng tạo mà con người được giao.

Sau cơn Đại Hồng Thủy, giao ước của Đức Chúa Trời với Nô-ê không chỉ bao gồm loài người, mà rõ ràng bao gồm cả muôn loài: “Ta lập giao ước cùng các ngươi, cùng dòng dõi các ngươi, và cùng mọi vật sống ở với các ngươi, tức là các loài chim, súc vật, loài thú rừng… cùng các loài vật ở trên đất.” (Sáng-thế Ký 9:9-10). Điều này khẳng định giá trị nội tại của muôn loài thọ tạo trong mắt Đức Chúa Trời và sự quan phòng của Ngài trên chúng.

Trong luật pháp Môi-se, Đức Chúa Trời phân biệt rõ giữa loài vật “tinh sạch” (Hê-bơ-rơ: “tahor” - טָהוֹר) và “không tinh sạch” (“tame” - טָמֵא) (Lê-vi Ký 11). Sự phân biệt này mang nhiều ý nghĩa: về sức khỏe, về sự tách biệt dân Chúa khỏi các dân tộc ngoại giáo, và cũng là những hình bóng về sự thánh khiết. Các con vật tinh sạch trở thành của lễ chuộc tội, điểm báo trước về Chiên Con vô tội của Đức Chúa Trời là Chúa Giê-xu Christ (Giăng 1:29).

Sách Châm Ngôn tràn ngập những hình ảnh về loài vật để dạy sự khôn ngoan thực tiễn:

• Con kiến dạy về sự siêng năng và lo xa (Châm-ngôn 6:6-8).
• Con công khoe mẽ cảnh báo về sự kiêu ngạo (“Sự vinh-hiển của con công là lông nó” - Châm-ngôn 30:31 trong bản diễn ý).
• Con chó trở lại vũng nước mửa là hình ảnh sống động về kẻ ngu muội trở lại với tội lỗi (Châm-ngôn 26:11).

Các tiên tri thường dùng loài vật làm biểu tượng mạnh mẽ. Trong Ê-sai 1:3, Đức Chúa Trời quở trách dân Y-sơ-ra-ên: “Con bò biết chủ mình, con lừa biết máng của chủ; song Y-sơ-ra-ên chẳng hiểu biết, dân ta chẳng suy nghĩ.” Sự trung thành bản năng của loài vật bỗng trở thành lời cáo trách đanh thép cho dân được chọn mà phản bội. Trong sách Đa-ni-ên, các đế quốc thế giới được hình tượng hóa qua các con thú dữ (chương 7).

Chúa Giê-xu Christ, Đấng tạo dựng muôn vật (Giăng 1:3), đã sử dụng hình ảnh loài vật cách phong phú trong chức vụ của Ngài:

• Ngài tự ví mình như “con chiên hiền lành” để bị dắt đến hàng làm thịt (Ê-sai 53:7), và là “Chiên Con của Đức Chúa Trời” (Giăng 1:29).
• Ngài cũng ví mình như “con gà mái” tập hợp gà con lại (Ma-thi-ơ 23:37), thể hiện lòng yêu thương, sự bảo vệ.
• Các phép lạ của Ngài đôi khi liên quan đến loài vật: hai ngàn con heo trong phép lạ chữa người bị quỷ ám (Mác 5:11-13), hay việc Ngài phán khiến con lừa con cho Ngài cưỡi vào thành Giê-ru-sa-lem (Mác 11:1-7).

Quan trọng hơn, Chúa Giê-xu tuyên bố sự quan phòng của Đức Chúa Trời trên muôn loài như một nền tảng để chúng ta tin cậy Ngài: “Hãy xem loài chim trời: không gieo, không gặt, không thâu trữ vào kho tàng, mà Cha các ngươi trên trời nuôi nấng nó. Các ngươi há chẳng phải quý trọng hơn loài chim sao?” (Ma-thi-ơ 6:26). Từ ngữ Hy Lạp được dùng ở đây cho “quý trọng hơn” là “diaphero” (διαφέρω), có nghĩa là “khác biệt về giá trị một cách đáng kể”. Sự sống con người có giá trị vô song vì được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời và được cứu chuộc bằng huyết Chúa Christ.

Sứ đồ Phao-lô trong Rô-ma 8:19-22 đã cho chúng ta một viễn cảnh thần học sâu sắc về muôn loài: “Thật thế, muôn vật (tiếng Hy Lạp: “ktisis” - κτίσις, chỉ toàn bộ sự sáng tạo) hằng mong đợi sự tỏ ra của con cái Đức Chúa Trời… chúng ta biết rằng cho đến bây giờ, muôn vật đều than thở và chịu đau đớn của sự sanh đẻ.” Loài vật, như một phần của sự sáng tạo, cũng bị ảnh hưởng bởi tội lỗi của con người và đang rên siết trong hy vọng được giải cứu khỏi sự hư nát. Điều này nâng tầm mối quan hệ của chúng ta với thiên nhiên từ khía cạnh môi trường đơn thuần lên thành một khía cạnh thuộc linh và cánh chung.

Từ những phân tích trên, chúng ta có thể rút ra những bài học thực tiễn sâu sắc:

1. Thực Thi Sự Quản Trị Có Trách Nhiệm: Chúng ta được Đức Chúa Trời giao “cai trị” (Sáng 1:28 - Hê-bơ-rơ: “radah” - רָדָה), nhưng sự cai trị này phải theo mẫu mực của Đấng Christ – là phục vụ, chăm sóc và gìn giữ (Sáng 2:15). Điều này áp dụng vào việc bảo vệ môi trường, đối xử nhân đạo với vật nuôi, và phản đối sự tàn ác vô cớ với loài vật (Châm-ngôn 12:10: “Người công bình coi sóc sự sống của súc vật mình…”).

2. Học Tập Sự Khôn Ngoan Từ Tạo Vật: Thay vì xem thường, chúng ta có thể khiêm nhường quan sát và học hỏi từ trật tự, bản năng và sự phụ thuộc của muôn loài vào Đấng Tạo Hóa. Mỗi loài vật phản chiếu một khía cạnh về sự khôn ngoan vô hạn của Đức Chúa Trời.

3. Tìm Kiếm Sự Bình An Và Tin Cậy: Hình ảnh Chúa Giê-xu là Đấng chăn hiền lành (Giăng 10) và lời hứa về thời đại mới khi “muông sói sẽ ở với chiên con… bò con và sư tử con ăn cỏ chung nhau” (Ê-sai 11:6-9) cho chúng ta niềm hy vọng về sự hòa thuận sau cùng. Ngay bây giờ, sự quan phòng của Chúa trên loài chim trời là nền tảng vững chắc để chúng ta tin cậy Ngài trong mọi nhu cầu.

4. Nhìn Thấy Hình Bóng Của Đấng Christ: Khi thấy hình ảnh con chiên hiền lành, chúng ta nhớ đến sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu. Khi thấy con chim bồ câu, chúng ta nhớ đến Thánh Linh (Ma-thi-ơ 3:16). Toàn bộ sự sáng tạo, kể cả muôn loài, đều rao truyền vinh hiển của Đức Chúa Trời (Thi-thiên 19:1) và chỉ về Ngài.

Loài vật trong Kinh Thánh không phải là những sinh mạng thấp kém hay vô giá trị. Chúng là tác phẩm của Đấng Tạo Hóa yêu thương, được Ngài duy trì sự sống và bao bọc trong giao ước. Chúng là những giáo sư dạy về sự khôn ngoan, là những biểu tượng về Đấng Christ và tiên tri về sự phục hồi sau cùng. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để nhìn muôn loài bằng ánh mắt của Đức Chúa Trời: với sự tôn trọng, trách nhiệm quản trị, và lòng biết ơn vì qua chúng, chúng ta thấy được sự sáng tạo đa dạng, sự quan phòng chu đáo và cả lời hứa về một trời mới đất mới, nơi sự hòa thuận trọn vẹn sẽ được phục hồi. Khi chúng ta đối xử tử tế với muôn loài thọ tạo, chúng ta đang sống phản chiếu tấm lòng của Đấng Tạo Hóa và làm chứng cho niềm hy vọng cứu chuộc trọn vẹn cho mọi sự trong Đấng Christ.