Rượu là kẻ nhạo báng có ý nghĩa gì (Châm Ngôn 20:1)?

Trong kho tàng khôn ngoan của Kinh Thánh, sách Châm Ngôn nổi bật như một cuốn cẩm nang thực tế cho đời sống khôn ngoan và kính sợ Đức Chúa Trời. Trong đó, Châm Ngôn 20:1 đưa ra một lời cảnh báo mạnh mẽ và hình tượng: “Rượu là kẻ nhạo báng, đồ uống say là kẻ làm ồn ào; phàm ai dùng nó quá độ, sẽ không khôn ngoan.” (Châm Ngôn 20:1, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu nói ngắn gọn này chứa đựng những lớp ý nghĩa thần học, tâm lý và thực tiễn sâu sắc, đòi hỏi chúng ta phải nghiên cứu kỹ lưỡng trong bối cảnh toàn bộ Lời Chúa.

Để hiểu thấu đáo, chúng ta cần đi vào nguyên ngữ Hê-bơ-rơ. Từ được dịch là “rượu” ở đây là **yayin** (יַיִן), một từ chung chỉ rượu nho lên men, loại đồ uống phổ biến trong xã hội Y-sơ-ra-ên. Từ “nhạo báng” là **lēṣ** (לֵץ), mô tả một kẻ kiêu ngạo, hay chế nhạo, khinh dể những điều thánh thiện và khôn ngoan (Châm Ngôn 1:22; 9:7-8; 13:1). “Đồ uống say” (**shēkār**, שֵׁכָר) thường chỉ đồ uống lên men mạnh hơn, và “kẻ làm ồn ào” (**hōmēh**, הֹמֶה) mô tả sự ồn ào, hỗn loạn, bạo động.

Cách diễn đạt của Sa-lô-môn rất sống động: ông **nhân cách hóa** rượu. Rượu không chỉ là một chất lỏng; nó được mô tả như một **nhân vật độc ác** – một “kẻ nhạo báng” và một “kẻ gây ồn ào/bạo động”. Hình ảnh này cho thấy rượu, khi bị lạm dụng, có một “tính cách” chủ động lừa dối, hạ thấp và phá hủy con người.

Sự “nhạo báng” của rượu thể hiện trên nhiều phương diện:

1. Nhạo Báng Sự Khôn Ngoan và Lý Trí: Rượu tấn công trực tiếp vào thứ quý giá nhất Chúa ban cho con người – khả năng suy xét và tự chủ. Nó hứa hẹn sự vui vẻ, thư giãn, can đảm (Châm Ngôn 31:6-7), nhưng thực tế lại cướp đi sự tỉnh táo. Sa-lô-môn cảnh báo: “Mắt người say sưa nhìn mọi vật đều dị kỳ, miệng nói điều đều trái ngược.” (Châm Ngôn 23:33). Nó khiến người khôn trở nên dại dột, người thận trọng thành liều lĩnh. Nó nhạo báng chính lời hứa hẹn của nó.

2. Nhạo Báng Nhân Cách và Phẩm Giá: Rượu có sức mạnh làm lộ ra những mặt tối mà con người thường kiểm soát. Nó khích động những lời nói hỗn xược, hành động ô nhục (Ê-sai 28:7; Sáng Thế Ký 9:21). Một người đáng kính có thể trở thành trò cười, một nhân cách được xây dựng bao năm có thể bị hạ thấp chỉ trong một đêm say. Nó nhạo báng phẩm giá con người được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời.

3. Nhạo Báng Các Mối Quan Hệ: Rượu gieo rắc sự bất hòa và gây tổn thương. Châm Ngôn 23:29-35 miêu tả sống động hậu quả: “Ai có sự tranh cạnh? Ai có sự than vãn?… Những mắt đỏ vì rượu…” Nó phá vỡ sự tin cậy trong gia đình (Ê-sai 5:11-12), gây xung đột và bạo lực (“bạo động là kẻ say sưa”).

Để tránh giải nghĩa cực đoan, chúng ta phải đặt Châm Ngôn 20:1 trong bối cảnh toàn bộ Kinh Thánh. Kinh Thánh không phủ nhận hoàn toàn việc sử dụng rượu.

• Sử Dụng Tích Cực (Trong Chừng Mực): Rượu được xem như một món quà từ Chúa để “làm lòng người hân hoan” (Thi Thiên 104:14-15). Chúa Giê-xu đã hóa nước thành rượu ngon trong tiệc cưới Ca-na (Giăng 2:1-11). Phao-lô khuyên Ti-mô-thê “hãy dùng một ít rượu… vì cớ tì vị con và sự đau yếu con” (1 Ti-mô-thê 5:23).
• Cảnh Báo Mạnh Mẽ và Cấm Đoán Tuyệt Đối Trong Một Số Trường Hợp: Trong khi chấp nhận việc dùng rượu cách chừng mực, Kinh Thánh lên án mạnh mẽ sự say sưa (quá độ). Say sưa bị liệt kê cùng các tội nghiêm trọng khác, khiến người ta không được hưởng nước Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 6:10; Ga-la-ti 5:21). Các trưởng lão, chấp sự phải “chẳng say rượu” (1 Ti-mô-thê 3:3, 8). Người khấn na-xi-rê phải kiêng rượu hoàn toàn (Dân Số Ký 6:3).

Điểm then chốt là **sự tự chủ (temperance)**. Ân điển của Chúa dạy chúng ta “từ chối những sự không tin kính và tình dục thế gian, phải sống ở đời nầy theo tiết độ, công bình, nhân đức” (Tít 2:12). Rượu trở thành “kẻ nhạo báng” khi nó **cai trị** con người thay vì bị **cai trị**.

1. Nguyên Tắc Yêu Thương và Gương Mẫu (Rô-ma 14:21): Dù bản thân có thể có “mạnh mẽ” trong đức tin để uống chừng mực, chúng ta phải xem xét đến anh em mình. Nếu việc uống rượu, dù ít, làm vấp phạm cho một tín hữu khác hoặc làm tổn hại đến chứng nhận của mình với thế gian, thì khôn ngoan nhất là kiêng cữ. “Thà đừng uống rượu… hoặc làm điều gì khác mà anh em mình vấp phạm.”

2. Nguyên Tắc Chủ Tể (1 Cô-rinh-tô 6:12): Phao-lô tuyên bố: “Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích…” Chúng ta phải tự hỏi: Việc này có thực sự làm ích cho thuộc linh, thể chất, tâm lý của tôi không? Nó có đưa tôi vào sự nô lệ không? Nếu một ly rượu có nguy cơ mở cửa cho sự thèm muốn quá độ, tốt hơn hết là từ chối.

3. Nguyên Tắc Khôn Ngoan và Phòng Ngừa: Hãy thành thật với bản thân và lịch sử gia đình. Nếu có khuynh hướng nghiện ngập hoặc gia đình có tiền sử, sự khôn ngoan tuyệt đối là tránh xa. Châm Ngôn 22:3 khuyên: “Người khôn ngoan thấy điều tai họa, và ẩn mình; nhưng kẻ ngu muội cứ đi luôn, và mạng phải vạ.”

4. Tìm Kiếm Sự Vui Mừng Thật Sự: Rượu hứa hẹn sự vui mừng giả tạo, tạm bợ. Cơ đốc nhân được kêu gọi tìm kiếm sự vui mừng đầy trọn trong Đức Thánh Linh (Rô-ma 14:17; Ê-phê-sô 5:18). Sự tương phản rõ ràng trong Ê-phê-sô 5:18: “Đừng say rượu, vì rượu xui cho luông tuồng; nhưng phải đầy dẫy Đức Thánh Linh.” Sự đầy dẫy Thánh Linh mới mang lại bình an, vui mừng và tự chủ thật sự.

Châm Ngôn 20:1 không nhất thiết là một sắc lệnh cấm tuyệt đối mọi hình thức uống rượu, nhưng nó là **một hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ nhất về sự lừa dối và hủy diệt của việc lạm dụng rượu**. Nó mô tả rượu như một kẻ thù xảo quyệt, đeo mặt nạ bạn hữu nhưng mang trái tim của kẻ nhạo báng. Lời cảnh báo này đặc biệt quý giá trong xã hội ngày nay, nơi văn hóa rượu bia thường được cổ vũ và xem nhẹ hậu quả.

Sự khôn ngoan thật, bắt đầu từ kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm Ngôn 9:10), sẽ dạy chúng ta biết phân biệt. Nó dạy chúng ta biết hưởng thụ những món quà của Chúa trong sự biết ơn và tự chủ, đồng thời run sợ trước những cạm bẫy có thể cướp đi lý trí, phá hủy nhân cách và làm tổn thương người khác. Hãy sống là người cai trị mọi thói quen và dục vọng của mình, dưới sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh, để không điều gì – dù là rượu hay bất cứ thứ gì – có cơ hội trở thành “kẻ nhạo báng” đối với đời sống chúng ta trong Chúa Cứu Thế Giê-xu.

“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31)