Người Gieo Rắc Bất Hòa Đáng Bị Nhận Định Thế Nào (Châm Ngôn 6:14)
Trong hành trình đức tin, Hội Thánh Chúa luôn được kêu gọi sống trong sự hiệp một và yêu thương (Giăng 13:34-35). Tuy nhiên, một thực tế đau lòng là mầm mống của sự bất hòa, chia rẽ vẫn có thể nhen nhóm từ những cá nhân với lòng dạ gian tà. Sách Châm Ngôn, với sự khôn ngoan được linh cảm từ Đức Chúa Trời, đã cảnh báo rất rõ ràng và mạnh mẽ về hạng người này. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ tập trung phân tích Châm Ngôn 6:14, khám phá bản chất, động cơ, hậu quả của “người gieo rắc bất hòa” và đưa ra nhận định Kinh Thánh cùng những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc.
Phân Tích Nguyên Văn & Bối Cảnh Châm Ngôn 6:12-19
Để hiểu trọn vẹn câu 14, chúng ta cần đặt nó trong bối cảnh đoạn Kinh Thánh mô tả về “người gian ác” hoặc “kẻ vô lại” (Châm Ngôn 6:12-19). Đoạn này liệt kê bảy điều gớm ghiếc lòng Đức Giê-hô-va ghét, và tội gieo rắc bất hòa nằm ở vị trí cuối cùng, như một đỉnh điểm của sự đồi bại.
Châm Ngôn 6:14 (Bản Truyền Thống 1925) chép: “Lòng nó toan điều ác, lúc nào cũng gieo sự tranh cạnh.” Hai vế câu này bổ sung ý nghĩa cho nhau.
- “Lòng nó toan điều ác”: Từ “toan” trong tiếng Hê-bơ-rơ là חָרַשׁ (chārash), mang nghĩa “thai nghén, lập mưu, vẽ ra, trù tính”. Hành động này không bộc phát, mà là một quá trình suy tính có chủ ý, kỹ lưỡng từ bên trong. “Điều ác” (רָעָה, raʿah) bao hàm mọi điều xấu xa, tai hại, đau khổ.
- “Lúc nào cũng gieo sự tranh cạnh”: Cụm “lúc nào cũng” (תָּמִיד, tamid) cho thấy đây là bản chất, là thói quen không đổi. “Gieo” (זָרַע, zaraʿ) là hình ảnh ẩn dụ mạnh mẽ: họ như một nông dân gieo hạt giống, nhưng hạt giống ấy là “sự tranh cạnh”. Từ “tranh cạnh” (מָדוֹן, madôn) chỉ sự cãi lẫy, tranh cãi, xung đột, bất hòa. Hành động “gieo” này chủ động, có chiến lược, nhắm đến việc làm nảy mầm và phát triển sự xung đột trong cộng đồng.
Điều đáng chú ý là người này được mô tả ngay trước đó (câu 12-13) với những đặc điểm: “có lời hư ngu bay ra,” “hay nháy mắt, lấy chân nói, lấy ngón tay ra dấu.” Đây là những biểu hiện của sự dối trá, lừa lọc và thủ đoạn. Như vậy, người gieo rắc bất hòa không phải là người bộc trực, nóng nảy nhất thời, mà là kẻ có lòng dạ xảo quyệt, dùng mưu mô và ngôn ngữ cơ thể để thực hiện mưu đồ phá hoại sự hiệp một.
Nhận Định Của Kinh Thánh: Hậu Quả và Sự Ghét Bỏ Của Đức Chúa Trời
Kinh Thánh đưa ra nhận định rất rõ ràng và nghiêm khắc về hạng người này, không chỉ trong Châm Ngôn mà xuyên suốt Tân Ước.
1. Là Một Trong Bảy Điều Gớm Ghiếc Lòng Đức Chúa Trời Ghét: Châm Ngôn 6:16-19 liệt kê bảy điều, và điều thứ bảy là “kẻ gieo sự tranh cạnh giữa anh em.” Cấu trúc “có sáu… bảy…” nhấn mạnh sự đầy đủ và nghiêm trọng. Việc nằm trong danh sách này cho thấy tội gieo rắc bất hòa không phải là lỗi nhỏ hay sự khác biệt quan điểm thông thường. Nó là điều “lòng Đức Giê-hô-va ghét” và “lẽ công bình Ngài gớm ghiếc.” Động từ “ghét” (שָׂנֵא, sane) diễn tả thái độ phán xét mạnh mẽ và quyết liệt của Đức Chúa Trời thánh khiết đối với tội lỗi phá hủy mối quan hệ mà Ngài tạo dựng.
2. Dẫn Đến Sự Hủy Diệt và Sụp Đổ: Châm Ngôn nhiều lần cảnh báo hậu quả dành cho kẻ gây bất hòa: - Châm Ngôn 16:28: “Người gian tà gieo sự tranh cạnh; Kẻ thèo lẻo phân rẽ những bạn thiết cốt.” Họ phá vỡ những tình bạn bền chặt. - Châm Ngôn 26:20-21: “Củi hết, lửa tắt; Kẻ thèo lẻo diệt cơn tranh cạnh đi. Than để cho hồng, củi để cho lửa, Kẻ hay tranh cạnh để nhen chuyện cãi lẫy cũng vậy.” Họ được ví như chất đốt giữ cho ngọn lửa xung đột cháy mãi. Sự hủy diệt cuối cùng sẽ giáng trên chính họ. Châm Ngôn 6:15 cảnh báo về người vô lại: “Vì vậy, sự tai họa nó sẽ thình lình xảy đến; Trong giây phút nó sẽ bị bại hoại, không phương cứu chữa.” Sự phán xét của Đức Chúa Trời là chắc chắn.
3. Bị Liệt Kê Cùng Với Những Tội Trọng Đại Trong Tân Ước: Sứ đồ Phao-lô, khi liệt kê những “công việc của xác thịt”, đã đặt tội “sự tranh cạnh” (ἔρις, eris trong Hy Lạp) chung với các tội như thờ hình tượng, phù phép, thù oán, giết người (Ga-la-ti 5:19-21). Ông khẳng định những kẻ làm such việc sẽ “không được hưởng nước Đức Chúa Trời.” Trong Rô-ma 1:29, “tranh cạnh” cũng xuất hiện trong danh sách những điều đáng khiến con người bị phó cho sự hư nát.
Động Cơ và Thủ Đoạn Của Người Gieo Rắc Bất Hòa
Để nhận diện và đối phó hiệu quả, chúng ta cần hiểu động cơ bên trong và những thủ đoạn họ sử dụng:
- Lòng Kiêu Ngạo và Ganh Tị: Thường thì gốc rễ là lòng kiêu ngạo (גַּאֲוָה, ga’avah). Họ muốn được chú ý, có địa vị, hoặc không chịu được khi người khác được tôn trọng. Sự ganh tị với ân tứ, vị trí hay thành công của người khác thúc đẩy họ tìm cách hạ bệ đối tượng (Gia-cơ 3:14-16).
- Lòng Đầy Cay Đắng và Không Tha Thứ: Một tấm lòng chưa được chữa lành, chứa đầy sự cay đắng có thể trở thành nguồn phát tán độc tố cho cả tập thể (Hê-bơ-rơ 12:15).
- Thủ Đoạn: Họ thường dùng lời nói hai lưỡi (nói xấu sau lưng), bẻ cong sự thật, thổi phồng vấn đề, đặt nghi vấn về động cơ của người khác (“Có lẽ anh ấy không thật lòng…”), hoặc xúi giục một bên chống lại bên kia. Họ hoạt động trong bóng tối hơn là đối diện trực tiếp.
Nguyên Tắc Ứng Xử Của Cơ Đốc Nhân: Khôn Ngoan và Yêu Thương
Làm thế nào để áp dụng sự dạy dỗ này một cách khôn ngoan và đúng tinh thần của Chúa Cứu Thế?
1. Nhận Diện và Cảnh Giác, Nhưng Không Vội Xét Đoán Lòng Người: Chúng ta được kêu gọi phải “khôn như serpents, đơn hiền như chim bồ câu” (Ma-thi-ơ 10:16). Cần nhận biết những hành vi gây rối, phá hoại sự hiệp một. Hãy đề phòng những lời đồn thổi, những cuộc nói chuyện riêng tư nhằm chia rẽ. Tuy nhiên, chỉ Đức Chúa Trời mới thấy rõ lòng người. Trách nhiệm của chúng ta là đánh giá hành vi dựa trên Lời Chúa, chứ không phán xét động cơ thầm kín.
2. Theo Đuổi Sự Hòa Thuận và Gây Dựng: Mệnh lệnh dành cho chúng ta là tích cực theo đuổi sự hòa thuận. Rô-ma 12:18 dạy: “Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người.” Rô-ma 14:19 nhấn mạnh: “Vậy chúng ta hãy tìm cách làm nên hiệp một và gây dựng lẫn nhau.” Thay vì tập trung vào người gây rối, hãy tập trung vào việc gây dựng tình yêu thương và lẽ thật.
3. Áp Dụng Nguyên Tắc Sửa Phạt Của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 18:15-17): Nếu chính chúng ta là nạn nhân trực tiếp của sự gieo rắc bất hòa (bị nói xấu, bị xuyên tạc), hãy áp dụng các bước: (1) Đi gặp riêng người đó để nói rõ sự việc với tinh thần khiêm nhường, mục đích hàn gắn (Ga-la-ti 6:1). (2) Nếu không nghe, hãy đem một hoặc hai người đi cùng. (3) Nếu vẫn không nghe, hãy trình với Hội Thánh. Quy trình này nhằm phục hồi, nhưng cũng bảo vệ sự trong sạch cho Hội Thánh.
4. Giữ Tấm Lòng Mình Trong Sạch: Bài học lớn nhất là xét lại chính mình. Châm Ngôn 4:23 cảnh cáo: “Khá cẩn thận giữ tấm lòng của con hơn hết, Vì các nguồn sự sống do nơi nó mà ra.” Chúng ta có đang để sự cay đắng, ganh tị, hoặc tinh thần phe phái len vào lòng mình không? Hãy để Đức Thánh Linh thanh tẩy và đổ đầy lòng chúng ta bằng tình yêu thương (ἀγάπη, agape), là thứ “không ghen tương, không khoe mình, không kiêu ngạo, không làm điều trái phép, không tìm tư lợi, không dễ giận, không nghiền sự dữ” (I Cô-rinh-tô 13:4-5).
Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc
Trong Gia Đình: Hãy là người gieo hạt giống hòa thuận. Từ chối tham gia vào việc “ngồi lê đôi mách” hay phê phán người thân sau lưng. Khi có mâu thuẫn, hãy đối diện trực tiếp trong yêu thương và tìm kiếm hòa giải.
Trong Hội Thánh Địa Phương: - Là Thành Viên: Cam kết nói năng gây dựng (Ê-phê-sô 4:29). Nếu nghe thông tin tiêu cực về một anh chị em, hãy dừng lại, không lan truyền, và khuyên người nói nên giải quyết trực tiếp. - Là Người Lãnh Đạo: Cần dạn dĩ đối diện với tinh thần gây rối. Bảo vệ bầy chiên khỏi những “muông sói hay cắn xé” (Công vụ 20:29-30). Áp dụng kỷ luật Hội Thánh với tình yêu thương và mục đích phục hồi, nhưng cũng phải rõ ràng để bảo vệ sự hiệp một của Thân Thể Chúa.
Trong Công Sở & Xã Hội: Dù không phải nơi nào cũng là Hội Thánh, nhưng nguyên tắc của Chúa vẫn đúng. Hãy là người trung gian hòa giải, là “muối của đất” ngăn chặn sự thối rữa của xung đột do tin đồn độc hại (Ma-thi-ơ 5:9).
Kết Luận: Từ Sự Phán Xét Đến Ân Điển
Châm Ngôn 6:14 vẽ nên một bức tranh nghiêm khắc về sự đồi bại của con người và sự ghét bỏ thánh khiết của Đức Chúa Trời đối với tội gieo rắc bất hòa. Nhận định Kinh Thánh thật rõ ràng: đó là tội lỗi nghiêm trọng, đáng bị phán xét, và phá hoại cộng đồng. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta phải cực kỳ cảnh giác với tinh thần này, cả trong Hội Thánh lẫn trong chính tấm lòng mình.
Tuy nhiên, điểm sáng cuối cùng luôn là Phúc Âm. Mỗi chúng ta đều có khuynh hướng tội lỗi, và không ai tự cho mình hoàn toàn vô tội. Chính Chúa Giê-xu Christ, Đấng hoàn toàn hiệp một với Đức Chúa Cha, đã gánh lấy sự phán xét dành cho mọi tội lỗi chia rẽ của chúng ta trên thập tự giá. Ngài là “sự bình an của chúng ta”, đã đổ huyết ra để phá đổ bức tường ngăn cách (Ê-phê-sô 2:14). Nhờ ân điển Ngài, chúng ta được tha thứ và được ban cho quyền năng để trở nên những người kiến tạo hòa bình. Thay vì gieo rắc bất hòa, chúng ta được kêu gọi trở nên những người gieo hạt giống của sự hiệp một, yêu thương và gây dựng lẫn nhau trong Thân Thể của Đấng Christ.
Hãy để Lời Chúa trong Châm Ngôn 6:14 vừa là hồi chuông cảnh tỉnh, vừa là động lực đưa chúng ta đến với thập tự giá, nơi chúng ta nhận lấy sự tha thứ và năng lực để sống đẹp lòng Ngài.