Đức tin đến từ đâu?

Trong hành trình thuộc linh của mỗi Cơ Đốc nhân, đức tin là nền tảng, là bản lề của mọi sự. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:8). Câu Kinh Thánh then chốt này đặt ra một câu hỏi nền tảng và sâu sắc: Vậy thì, đức tin đó đến từ đâu? Nếu nó không đến từ chính chúng ta, mà là sự ban cho của Đức Chúa Trời, thì Ngài ban cho bằng cách nào, qua những kênh nào, và chúng ta có vai trò gì trong tiến trình đó? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá nguồn gốc thần thượng của đức tin dựa trên Lời Đức Chúa Trời, phân tích ngữ nghĩa Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, và đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta.

Trước khi truy tìm nguồn gốc, chúng ta phải hiểu bản chất của đức tin theo Kinh Thánh. Từ Hy Lạp được dùng phổ biến là πίστις (pistis). Trong Hê-bơ-rơ 11:1, đức tin được định nghĩa: “Vả, đức tin là sự biết chắc vững vàng của những điều mình đương trông mong, là bằng cớ của những điều mình chẳng xem thấy.” Đức tin không phải là một cảm giác mơ hồ hay sự lạc quan thuần túy. Nó là sự biết chắc vững vàng (ὑπόστασις - hypostasis), mang nghĩa “thực thể,” “bản chất,” “sự đảm bảo.” Nó là bằng cớ (ἔλεγχος - elenchos), tức “bằng chứng thuyết phục.” Như vậy, đức tin Kinh Thánh là một xác tín có cơ sở, dựa trên bằng chứng và lời hứa đáng tin cậy của Đức Chúa Trời. Nó hướng về phía trước (điều trông mong) và thấu thị (điều chẳng xem thấy).

Đây là nguyên tắc then chốt và rõ ràng nhất mà Kinh Thánh dạy về nguồn gốc của đức tin. Sứ đồ Phao-lô viết: “Như vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe là khi lời của Đấng Christ được rao giảng” (Rô-ma 10:17).

Phân tích câu này trong nguyên bản Hy Lạp rất quan trọng:

• “Đức tin” (πίστις - pistis): Như đã định nghĩa.
• “Đến bởi” (ἐκ - ek): Giới từ chỉ nguồn gốc xuất phát.
• “Sự nghe” (ἀκοή - akoē): Không chỉ là hành động vật lý của thính giác, mà còn là nội dung được nghe, tức là sứ điệp, tin lành.
• “Lời của Đấng Christ” (ῥῆμα Χριστοῦ - rhēma Christou): Rhēma thường chỉ “lời được phán ra,” “lời sống động.” Ở đây là chính sứ điệp về Đấng Christ, Tin Lành cứu rỗi.

Như vậy, công thức thần học được thiết lập: Lời được rao giảng (Sứ điệp về Christ) → Sự nghe (tiếp nhận nội dung) → Đức tin được sinh ra. Quá trình này không mang tính ma thuật. Lời Chúa là hạt giống (Lu-ca 8:11). Khi hạt giống chân lý được gieo vào lòng người qua sự rao giảng, Đức Thánh Linh dùng Lời đó để soi sáng, thuyết phục và sinh ra đức tin trong lòng họ. Không có nội dung đúng (Lời Christ) thì không có đức tin đúng. Đây là lý do tại sao việc rao giảng Lời thuần túy là chìa khóa, và tại sao cá nhân cần đắm mình trong Kinh Thánh – để đức tin được nuôi dưỡng và lớn lên từ chính nguồn đã sinh ra nó.

Trong khi Rô-ma 10:17 cho thấy phương tiện (means) mà đức tin đến, thì Ê-phê-sô 2:8 và các phân đoạn khác chỉ ra nguồn gốc tối hậu (ultimate source) của nó: “Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin... bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” Đức tin là món quà – δωρον (dōron) – của Đức Chúa Trời. Con người tội lỗi, bị chết về mặt thuộc linh (Ê-phê-sô 2:1), không thể tự mình sản sinh ra đức tin cứu rỗi thật. Họ cần một sự can thiệp siêu nhiên.

Đức Thánh Linh là Đấng thi hành công việc này. Ngài là “Thần của lẽ thật” (Giăng 16:13) và chính Ngài làm việc qua Lời Chúa (sứ điệp được rao giảng) để tái sinh và biến đổi lòng người. Chúa Giê-xu phán: “Chẳng ai có thể đến cùng ta, nếu Cha, là Đấng sai ta, không kéo đến” (Giăng 6:44). Hành động “kéo đến” này của Đức Chúa Chúa Trời thường được thực hiện qua sự thuyết phục và mở lòng của Đức Thánh Linh. Đức tin là một trong những bông trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22), chứng tỏ nó có nguồn gốc thần thượng. Như vậy, có một sự cộng tác thần thượng: Đức Thánh Linh (Nguồn quyền năng) dùng Lời Chúa (Công cụ/phương tiện) để sinh ra và củng cố đức tin trong lòng người.

Hê-bơ-rơ 12:2 đưa ra một khía cạnh quý báu khác: “nhìn xem Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và cuối cùng của đức tin.” Chữ “cội rễ và cuối cùng” trong nguyên bản là τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτήν (ton tēs pistēs archēgon kai teleiōtēn). Archēgos có nghĩa “người khởi xướng,” “người dẫn đầu,” “người sáng lập.” Teleiōtēs có nghĩa “Đấng làm cho trọn vẹn.”

Chúa Giê-xu không chỉ là đối tượng của đức tin chúng ta (chúng ta tin Ngài), mà Ngài còn là nguồn gốc và khuôn mẫu hoàn hảo của đức tin. Là Đấng trung bảo, Ngài đã mở ra con đường đức tin. Khi chúng ta “nhìn xem” (ἀφοράω - aphoraō, tập trung mắt vào) Ngài – qua Lời Chúa, qua sự suy ngẫm về thập tự giá và sự phục sinh – thì đức tin của chúng ta được nuôi dưỡng. Sự trung tín của Ngài (2 Ti-mô-thê 2:13) củng cố sự tin cậy của chúng ta. Nói cách khác, mối quan hệ cá nhân với Chúa Giê-xu Christ, được nuôi dưỡng qua sự cầu nguyện và Lời Chúa, là môi trường sống động để đức tin tăng trưởng. Đức tin đến từ việc biết Chúa Giê-xu một cách thân mật.

Hiểu được nguồn gốc đức tin giúp chúng ta có chiến lược thực tiễn để nuôi dưỡng đời sống đức tin.

1. Gia Tăng Sự Tiếp Xúc Với Lời Chúa: Vì đức tin đến bởi sự nghe Lời Chúa, chúng ta phải chủ động đắm mình trong đó. Đây không chỉ là đọc cho có, mà là nghe với lòng mong muốn được biến đổi (Gia-cơ 1:22-25). Hãy nghe giảng, học Kinh Thánh có hệ thống, suy ngẫm (Psalm 1:2) và ghi nhớ Lời Chúa.

2. Cầu Nguyện Xin Đức Tin: Vì đức tin là sự ban cho, chúng ta hãy mạnh dạn cầu xin! Hãy noi gương các sứ đồ: “Thưa Chúa, xin thêm đức tin cho chúng tôi!” (Lu-ca 17:5). Cầu nguyện rằng Đức Thánh Linh mở mắt lòng chúng ta để hiểu Lời Ngài (Ê-phê-sô 1:17-18).

3. Tập Trung Nhìn Xem Chúa Giê-xu: Khi gặp thử thách, thay vì nhìn vào sóng gió, hãy “nhìn xem Đức Chúa Jêsus” (Hê-bơ-rơ 12:2). Hãy suy ngẫm về sự chết và sự sống lại của Ngài, về lòng thành tín Ngài trong quá khứ. Sự nhìn biết Chúa sâu sắc hơn sẽ đem lại đức tin mạnh mẽ hơn.

4. Sống Trong Cộng Đồng Đức Tin: Đức tin được củng cố trong Hội Thánh. “Hãy coi sóc nhau để khuyên giục về lòng yêu thương và việc tốt lành; chớ bỏ sự nhóm lại như mấy kẻ quen làm, nhưng phải khuyên bảo nhau” (Hê-bơ-rơ 10:24-25). Chứng kiến đức tin và lời chứng của anh em đồng đức tin sẽ khích lệ đức tin chúng ta.

5. Bước Đi Trong Sự Vâng Lời: Đức tin thật luôn thể hiện qua hành động (Gia-cơ 2:17). Khi chúng ta vâng lời Chúa dù chưa thấy hết kết quả, chính hành động vâng phục ấy sẽ củng cố và làm sâu sắc thêm đức tin của chúng ta. Mỗi bước đi vâng lời là một viên gạch xây nên lâu đài đức tin.

Vậy, đức tin đến từ đâu? Nó không phải là sản phẩm của nỗ lực tự cải thiện bản thân, cũng không phải là cảm xúc nhất thời. Theo sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh, đức tin cứu rỗi và tăng trưởng có nguồn gốc tối hậu nơi ân điển của Đức Chúa Trời, được ban cho bởi Đức Thánh Linh, đến với chúng ta qua phương tiện là sự rao giảng và tiếp nhận Lời của Đấng Christ, và được nuôi dưỡng khi chúng ta tập trung nhìn xem Chúa Giê-xu, Đấng khởi đầu và hoàn tất đức tin.

Hiểu được điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng phải “tự vận động” đức tin, và đặt chúng ta vào vị trí của người tiếp nhận, vun trồng và vận dụng món quà quý báu đó. Hãy chạy đến với Lời Chúa, cầu khẩn Đức Thánh Linh, gắn chặt mắt vào Chúa Giê-xu, và bước đi trong sự vâng lời. Như vậy, đức tin – vốn là quà tặng của Đức Chúa Trời – sẽ được lớn lên cách mạnh mẽ, giúp chúng ta sống đẹp lòng Ngài và vượt qua mọi thử thách. “Vì mọi sự sanh bởi Đức Chúa Trời đều thắng hơn thế gian; và sự thắng hơn thế gian, ấy là đức tin của chúng ta” (1 Giăng 5:4).