Kinh Thánh nói gì về thái độ thụ động?

Trong xã hội hiện đại, thái độ thụ động thường bị hiểu lầm đơn giản là sự lười biếng. Tuy nhiên, dưới ánh sáng của Lời Chúa, thái độ này mang nhiều sắc thái thần học sâu sắc hơn, liên quan mật thiết đến đức tin, sự kêu gọi, trách nhiệm và mối tương giao của chúng ta với Đấng Tạo Hóa. Kinh Thánh không ủng hộ lối sống thụ động, thiếu trách nhiệm, nhưng đồng thời cũng dạy chúng ta về sự “an nghỉ” đích thực nơi Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ phân tích thấu đáo đề tài này dựa trên nền tảng Kinh Thánh, sử dụng nguyên văn tiếng Hê-bơ-rơ và Hy Lạp để làm sáng tỏ ý nghĩa.

I. Hình Ảnh Của Sự Thụ Động Tiêu Cực Trong Kinh Thánh

Kinh Thánh đưa ra nhiều minh họa rõ ràng về hậu quả của thái độ thụ động, lãnh đạm, thiếu sáng kiến và trốn tránh trách nhiệm.

1. Người Đầy Tớ Lười Biếng Với Một Ta-lâng (Ma-thi-ơ 25:14-30): Đây là phân đoạn kinh điển nhất nói về trách nhiệm. Chúa Giê-xu kể về chủ nhà giao tài sản (ta-lâng) cho các đầy tớ. Người nhận một ta-lâng đã chọn cách thụ động: “Song người đã nhận một ta-lâng đi ra, đào lỗ dưới đất mà giấu tiền của chủ” (câu 18). Hành động “đào lỗ” và “giấu” biểu thị sự sợ hãi, thiếu đức tin, và trên hết là sự lười biếng trong tinh thần. Anh ta biện minh bằng thái độ tiêu cực về ông chủ: “Tôi biết người là người nghiêm nhặt…” (câu 24). Kết quả, anh bị quở là “đầy tớ lười biếng và gian ác” (câu 26), và số ta-lâng bị lấy đi. Từ “lười biếng” trong nguyên văn Hy Lạp là oknēros (ὀκνηρός), mang nghĩa chậm chạp, lờ đờ, không sẵn sàng hành động vì thiếu động lực hoặc sợ hãi.

2. Người Lười Biếng Trong Sách Châm Ngôn: Sách này dành nhiều câu cảnh báo gay gắt về thói lười biếng (một dạng thụ động).
“Hỡi kẻ biếng nhác, hãy đi đến loài kiến; Khá xem xét cách ăn ở nó mà học khôn ngoan…” (Châm Ngôn 6:6). Đặc điểm của người lười biếng là thích ngủ, trì hoãn, và viện cớ: “Kẻ biếng nhác nói: Có con sư tử ở ngoài đường; Một con sư tử ở trong các phố!” (Châm Ngôn 26:13). Thái độ này dẫn đến sự nghèo khổ, đói khát cả thuộc thể lẫn thuộc linh (Châm Ngôn 20:4, 24:30-34).

3. Thái Độ Dửng Dưng Của Ca-in (Sáng Thế Ký 4:9): Sau khi giết em mình là A-bên, Ca-in đối diện với câu hỏi của Đức Giê-hô-va: “A-bên, em ngươi, ở đâu?”. Câu trả lời của Ca-in là đỉnh điểm của sự thụ động trong trách nhiệm: “Tôi không biết; tôi là người giữ em tôi sao?”. Thái độ “không thuộc về tôi”, “không phải việc của tôi” này xuất phát từ một tấm lòng đã xa cách Chúa và đồng loại.

II. Nguyên Nhân Gốc Rễ Của Thái Độ Thụ Động Theo Kinh Thánh

Phân tích Kinh Thánh cho thấy thái độ thụ động không đơn thuần là tính cách, mà thường bắt nguồn từ những vấn đề tâm linh sâu xa:

1. Sự Sợ Hãi và Thiếu Đức Tin: Như người đầy tớ một ta-lâng, nỗi sợ thất bại, sợ rủi ro, sợ trách nhiệm đã đóng băng khả năng hành động. Sợ hãi đối lập với đức tin. Kinh Thánh chép: “Vì Đức Chúa Trời chẳng ban cho chúng ta tâm thần nhút nhát, bèn là tâm thần mạnh mẽ, có tình yêu và có dè giữ” (2 Ti-mô-thê 1:7). Từ “nhút nhát” ở đây trong tiếng Hy Lạp là deilia (δειλία), chỉ sự hèn nhát, thiếu can đảm.

2. Sự Ù Lì, Chai Lì Thuộc Linh: Tiên tri Giê-rê-mi cảnh báo về một thời kỳ dân sự Chúa trở nên thụ động, dửng dưng: “Vì từ kẻ rất nhỏ cho đến kẻ rất lớn, ai nấy đều tham lam; từ tiên tri cho đến thầy tế lễ, ai nấy đều làm sự giả dối” (Giê-rê-mi 6:13; 8:10-12). Họ nói “Bình an! Bình an!” trong khi chẳng có bình an, từ chối đối diện với thực trạng tội lỗi.

3. Sự Hiểu Sai Về Ân Điển và Sự An Nghỉ: Đây là điểm tế nhị. Một số Cơ Đốc nhân có thể rơi vào thái độ thụ động vì nghĩ rằng “ân điển” có nghĩa là Chúa làm tất cả, con người không cần nỗ lực. Họ trích dẫn: “Hãy an nghỉ, và biết rằng ta là Đức Chúa Trời” (Thi Thiên 46:10). Tuy nhiên, “an nghỉ” (Hebrew: raphah רפה) ở đây không có nghĩa là không làm gì, mà là ngưng cố gắng bằng sức riêng, ngưng lo lắng, và tin cậy, đầu phục Đấng chủ động. Sự an nghỉ thật dẫn đến hành động bởi đức tin, không phải sự ù lì.

III. Sự Cân Bằng Kinh Thánh: Ân Điển, Đức Tin và Hành Động Tích Cực

Kinh Thánh trình bày một sự cộng tác năng động giữa chủ quyền của Đức Chúa Trời và trách nhiệm của con người. Đây là một mầu nhiệm, nhưng rõ ràng Lời Chúa kêu gọi chúng ta sống chủ động.

1. Sự Kêu Gọi Hành Động và Nỗ Lực:
“Hãy có lòng sốt sắng về các ân tứ thiêng liêng, nhất là sự nói tiên tri… Hãy chuyên tâm cho được đẹp lòng Đức Chúa Trời” (2 Ti-mô-thê 1:6; 2:15).
“Vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn” (1 Cô-rinh-tô 15:58).

2. Đức Tin Thể Hiện Qua Việc Làm: Sứ đồ Gia-cơ nhấn mạnh: “Đức tin nếu không có việc làm là đức tin chết” (Gia-cơ 2:17). Ông lập luận rằng đức tin đích thực (pistis) tự nó sẽ sản sinh ra hành động (erga ἔργα) tương xứng. Đức tin thụ động, không hành động, là thứ đức tin không có sức sống.

3. Sự Cộng Tác Với Công Việc Của Đức Chúa Trời: Phao-lô trình bày sự cân bằng tuyệt vời: “Ấy vậy, hỡi các con rất yêu dấu của tôi, như anh em đã vâng lời luôn… thì cũng hãy làm nên sự cứu chuộc mình với sự run sợ, e hãi. Vì ấy là chính Đức Chúa Trời cảm động lòng anh em vừa muốn vừa làm theo ý tốt Ngài” (Phi-líp 2:12-13). Chúng ta được kêu gọi “làm nên” (Hy Lạp: katergazomai κατεργάζομαι – mang nghĩa hoàn thành, thực hiện đến cùng) trong sự kính sợ, nhưng động lực và khả năng để làm lại đến từ chính Đức Chúa Trời, Đấng hành động (energeō ἐνεργέω) trong chúng ta.

IV. Ứng Dụng Thực Tế: Vượt Qua Thái Độ Thụ Động Trong Đời Sống Cơ Đốc

1. Xưng Nhận và Cầu Nguyện: Bước đầu tiên là thành thật với Chúa về tinh thần thụ động, lười biếng, hoặc sợ hãi của mình. Hãy xưng nhận đó là tội, vì nó cướp đi sự vinh hiển Chúa dành cho đời sống chúng ta (Ma-thi-ơ 5:16).

2. Nuôi Dưỡng Đức Tin Qua Lời Chúa: “Như vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe, là khi lời của Đấng Christ được rao giảng” (Rô-ma 10:17). Đức tin mạnh mẽ đánh bại sợ hãi. Hãy đắm mình trong các lời hứa của Chúa về sự hiện diện, năng lực và sự dẫn dắt của Ngài.

3. Bắt Đầu Với Những Trách Nhiệm Nhỏ, Trung Tín: Chúa Giê-xu phán: “Ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn” (Lu-ca 16:10). Đừng chờ đợi một “sự kêu gọi lớn”. Hãy chủ động trong những việc nhỏ hằng ngày: cầu nguyện, đọc Kinh Thánh, phục vụ trong Hội Thánh địa phương, quan tâm đến người lân cận.

4. Sống Với Tâm Thế Người Quản Gia: Hãy nhớ rằng mọi thứ ta có (thời gian, tài chính, ân tứ, sức khỏe) đều là “ta-lâng” Chúa giao. Chúng ta sẽ khai trình với Ngài (Rô-ma 14:12). Tinh thần quản gia (stewardship) thúc đẩy sự chủ động, sáng tạo và trách nhiệm.

5. Kết Nối Trong Thân Thể Đấng Christ: Thái độ thụ động dễ phát triển khi chúng ta sống tách biệt. Hãy gắn bó với một Hội Thánh tin lành lành mạnh, nơi có sự khích lệ, trách nhiệm giải trình và cơ hội phục vụ (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

Kết Luận

Kinh Thánh phác họa rõ ràng một đời sống Cơ Đốc năng động, đầy đức tin, tích cực và sáng tạo trong sự vâng phục Chúa. Thái độ thụ động, với những biểu hiện như lười biếng, sợ hãi, trì hoãn, dửng dưng, thường bắt nguồn từ sự thiếu đức tin và tầm nhìn thuộc linh sai lệch. Chúa Giê-xu Christ, tấm gương của chúng ta, là Đấng hoàn toàn chủ động trong sự vâng phục Chúa Cha và tích cực tìm kiếm và cứu kẻ hư mất. Là những người theo Ngài, chúng ta được kêu gọi bước đi trong sự cân bằng của Kinh Thánh: hết lòng tin cậy vào ân điển và năng lực của Chúa, đồng thời hết lòng dấn thân, nỗ lực và trung tín trong mọi trách nhiệm Ngài giao phó. Hãy để đời sống chúng ta không phải là câu chuyện về một “ta-lâng bị chôn giấu”, mà là câu chuyện về những ân tứ được đầu tư, những cơ hội được nắm lấy, và những kết quả gấp bội cho Vương Quốc Đức Chúa Trời.

“Mọi việc tay ngươi đáng làm, hãy làm hết sức mình…” (Truyền Đạo 9:10a).