Chúa Giê-xu Nhắc Đến Ty-re Và Si-đôn Trong Lu-ca 10:14
Trong hành trình chức vụ của Chúa Giê-xu, có những lời tuyên bố mang tính chất cảnh cáo và tiên tri sâu sắc, khiến chúng ta phải dừng lại, suy ngẫm và tìm kiếm ý nghĩa thần học đằng sau chúng. Một trong những lời tuyên bố như vậy được tìm thấy trong Lu-ca 10:14, khi Chúa Giê-xu phán: “Song đến ngày phán xét, thành Ty-rơ và thành Si-đôn sẽ chịu đoán phát nhẹ hơn các ngươi.” Câu nói này không chỉ là một sự so sánh đơn thuần, mà là một chìa khóa quan trọng để hiểu về sự công bình, ân điển và trách nhiệm thuộc linh của con người trước sự mặc khải của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh lịch sử, thần học và ứng dụng thuộc linh từ sự nhắc đến Ty-re và Si-đôn của Chúa Giê-xu.
Để thấu hiểu câu 14, chúng ta phải đặt nó trong toàn bộ phân đoạn. Chúa Giê-xu sai bảy mươi môn đồ từng hai người một đi trước Ngài vào các thành và nơi mà chính Ngài sẽ đến (c.1). Họ mang theo sứ điệp: “Nước Đức Chúa Trời đến gần các ngươi” (c.9, 11). Ngài ban cho họ thẩm quyền và hướng dẫn cách đáp ứng. Điểm then chốt nằm ở các câu 10-16, mô tả hai loại phản ứng: tiếp nhận và từ chối.
Chúa Giê-xu nghiêm khắc cảnh báo những thành không tiếp đón các sứ giả của Ngài: “Còn các ngươi, hãy biết rằng điều đó, là Nước Đức Chúa Trời đã đến gần các ngươi. Ta nói cùng các ngươi, đến ngày phán xét, thành Sô-đôm sẽ chịu nhẹ hơn thành ấy” (c.11b-12). Ngay sau đó, Ngài hướng sự cảnh cáo cụ thể đến hai thành phố nổi tiếng trong vùng Ga-li-lê là Chô-ra-xin và Bết-sai-đa (c.13). Cuối cùng, lời cảnh cáo đỉnh điểm nhắm vào Ca-bê-na-um, thành phố được xem là “được đưa lên tận trời” (c.15). Và chính trong lời cảnh cáo với Chô-ra-xin và Bết-sai-đa, Chúa Giê-xu đưa ra sự so sánh với Ty-re và Si-đôn.
“Khốn nạn cho mầy, thành Chô-ra-xin! Khốn nạn cho mầy, thành Bết-sai-đa! Vì nếu các phép lạ đã làm giữa bay, đem làm trong Ty-rơ và Si-đôn, thì hai thành đó thật đã mặc áo gai, ngồi trong tro và ăn năn nói từ lâu rồi. Vậy, đến ngày phán xét, Ty-rơ và Si-đôn sẽ chịu đoán phạt nhẹ hơn các bay.” (Lu-ca 10:13-14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Để cảm nhận được sức nặng của lời Chúa, chúng ta phải hiểu Ty-re và Si-đôn là ai trong mắt người Do Thái. Đây là hai thành phố cảng phồn thịnh của dân Phe-ni-xi (Phoenicia), nằm ở vùng duyên hải phía bắc Y-sơ-ra-ên (ngày nay thuộc Li-băng). Trong Cựu Ước, họ thường xuất hiện với hình ảnh tiêu cực:
- Thờ thần tượng: Họ là trung tâm thờ lạy thần Ba-anh và A-startê (1 Các Vua 16:31). Nữ hoàng Giê-sa-bên, người đưa Y-sơ-ra-ên vào sự thờ lạy Ba-anh, chính là công chúa của Si-đôn (1 Các Vua 16:31).
- Kiêu ngạo và Bóc lột: Tiên tri Ê-sai (chương 23) và Ê-xê-chi-ên (chương 26-28) đã có những lời tiên tri nặng nề chống lại Ty-re vì sự kiêu ngạo, giàu có, và thái độ chống đối Đức Chúa Trời. Ê-xê-chi-ên 28 miêu tả vua Ty-re như thể đang mặc khải về sự sa ngã của một thế lực đằng sau (Sa-tan).
- Sự Phán Xét Của Đức Chúa Trời: Các tiên tri nhiều lần tuyên bố sự đoán phạt từ Đức Chúa Trời sẽ giáng trên họ (Giê-rê-mi 25:22, 27:3-11; A-mốt 1:9-10).
Trong tâm trí người Do Thái, Ty-re và Si-đôn là biểu tượng của dân ngoại gian ác, kiêu ngạo và đáng bị phán xét. Họ là “những kẻ ở ngoài”, không có giao ước, luật pháp hay lời hứa như Y-sơ-ra-ên.
Lời của Chúa Giê-xu tạo nên một nghịch lý đầy kịch tính và khiêu khích. Ngài tuyên bố rằng nếu những phép lạ quyền năng mà Ngài đã làm tại Chô-ra-xin và Bết-sai-đa – những thành phố Do Thái nằm trong vùng đất của lời hứa – được thực hiện tại Ty-re và Si-đôn – những thành phố ngoại bang tội lỗi – thì những người dân ngoại ấy đã ăn năn từ lâu rồi.
Từ Hy Lạp được dùng cho “ăn năn” ở đây là metanoeō (μετανοέω), mang nghĩa thay đổi tâm trí, quay đầu lại, từ bỏ đường cũ. Hành động “mặc áo gai, ngồi trong tro” là biểu tượng Cựu Ước cho sự đau buồn, hối tiếc và ăn năn thống thiết (xem Giô-na 3:5-8). Chúa Giê-xu khẳng định rằng dân Ty-re và Si-đôn, dù tội lỗi, lại có tiềm năng đáp ứng thuộc linh cao hơn những người Do Thái đã được nghe và thấy tận mắt.
Điều này phơi bày một chân lý nghiêm trọng: Đặc ân thuộc linh đi kèm với trách nhiệm khủng khiếp. Chô-ra-xin, Bết-sai-đa và Ca-bê-na-um đã có đặc ân lớn nhất: được chính Con Đức Chúa Trời ngự giữa họ, rao giảng và làm những phép lạ xác nhận Nước Trời. Họ đã chứng kiến, nhưng phần lớn vẫn cứng lòng và không tin. Sự vô tín của họ không phải do thiếu bằng chứng, mà là do sự lựa chọn có ý thức chống lại sự mặc khải rõ ràng.
Lời tuyên bố này của Chúa Giê-xu mở ra những hiểu biết sâu sắc:
1. Sự Phán Xét Công Bình Của Đức Chúa Trời: Chúa phán: “Sẽ chịu đoán phạt nhẹ hơn”. Điều này khẳng định sự phán xét của Đức Chúa Trời không phải là một sự trừng phạt đồng loạt, mà có mức độ (degrees). Sự công bình của Ngài tính đến mọi yếu tố: lượng ánh sáng nhận được, cơ hội đã có, và phản ứng của lòng người (xem Lu-ca 12:47-48). Dân Do Thái đã nhận nhiều ánh sáng hơn, nên trách nhiệm cũng nặng hơn.
2. Sự Ưu Tiên Của Y-sơ-ra-ên Và Sự Mở Rộng Cho Dân Ngoại: Sách Lu-ca và Công Vụ nhấn mạnh chủ đề Tin Lành đến với người Do Thái trước, sau đó mở ra cho dân ngoại. Lời cảnh cáo này như một lời tiên tri về sự chuyển dịch. Vì dân được chọn từ chối Đấng Mê-si, Nước Đức Chúa Trời sẽ được ban cho một dân khác (xem Lu-ca 20:16, Công Vụ 13:46). Thực tế, sau khi Chúa sống lại, Tin Lành đã lan nhanh đến vùng Ty-re và Si-đôn, và nhiều người ở đó đã tin (Công Vụ 21:3-7).
3. Đức Tin Thật Đến Từ Đâu: Lời Chúa cho thấy đức tin và sự ăn năn không tự động đến từ việc được sinh ra trong một môi trường tôn giáo thuần khiết hay có nhiều đặc ân. Nó đến từ một tấm lòng khiêm nhường, sẵn sàng đáp lại ánh sáng mình nhận được, dù ít hay nhiều. Người nữ Ca-na-an (người Sy-rô-phê-ni-xi, thuộc vùng Ty-re và Si-đôn) trong Ma-thi-ơ 15:21-28 chính là một minh chứng sống động cho loại đức tin khiêm nhường và kiên trì mà Chúa Giê-xu đề cao.
Lời Chúa trong Lu-ca 10:14 không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là tiếng chuông cảnh tỉnh cho mỗi chúng ta ngày nay.
1. Trân Quý Các Đặc Ân Thuộc Linh: Chúng ta đang sống trong một thời đại có đầy đủ Lời Chúa được dịch rõ ràng, có tự do nhóm lại, có vô số tài liệu giảng dạy. Đây là một đặc ân lớn. Bài học từ Chô-ra-xin nhắc nhở chúng ta đừng xem thường hay trở nên nhàm chán với những ân tứ thuộc linh mình đang có. Hãy sống với lòng biết ơn và nghiêm túc đáp lại.
2. Tránh Sự Cứng Lòng Thuộc Linh: Sự cứng lòng thường bắt đầu từ sự quen thuộc. Chúng ta có thể nghe Lời Chúa mỗi ngày nhưng lòng lại chai lì. Hãy cầu xin Chúa ban cho một tấm lòng mềm mại, luôn sẵn sàng metanoeō – ăn năn, quay đầu khỏi những điều không đẹp lòng Ngài.
3. Khiêm Nhường Trong Đánh Giá Người Khác: Đôi khi chúng ta dễ có thái độ kiêu ngạo thuộc linh, xem thường những người bên ngoài cộng đồng đức tin, nghĩ rằng họ “tội lỗi” và “không có hy vọng”. Lời Chúa nhắc nhở rằng, nhiều người chưa biết Chúa lại có thể có một tấm lòng sẵn sàng đáp ứng với Tin Lành hơn cả những người tự xem mình là “nhà tin kính”. Hãy khiêm nhường trong sự đánh giá và nhiệt thành trong sứ mạng.
4. Đáp Ứng Với Ánh Sáng Mình Nhận Được: Đức Chúa Trời là công bình. Ngài không đòi hỏi chúng ta phải biết mọi thứ, nhưng Ngài trông đợi chúng ta trung tín và vâng phục với những gì mình đã biết và đã nhận. Bạn đã nghe Tin Lành, bạn đã kinh nghiệm ân điển – bạn đáp ứng thế nào? Sự đáp ứng đó sẽ là thước đo trong ngày phán xét.
Lời Chúa Giê-xu nhắc đến Ty-re và Si-đôn trong Lu-ca 10:14 vang vọng như một hồi chuông cảnh tỉnh xuyên suốt các thời đại. Nó vạch trần sự nguy hiểm của việc được ban cho nhiều đặc ân thuộc linh nhưng lại đáp ứng bằng sự thờ ơ và cứng lòng. Đồng thời, nó cho thấy lòng thương xót và sự công bình tuyệt đối của Đức Chúa Trời, Đấng cân nhắc mọi cơ hội và sự đáp ứng của con người.
Cuối cùng, câu Kinh Thánh này dẫn chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ – chính Ngài là Ánh Sáng lớn nhất được ban cho thế gian (Giăng 1:9-11). Sự phán xét cuối cùng dựa trên việc chúng ta đã đáp ứng với Ngài thế nào (Giăng 3:18-19). Ước mong mỗi chúng ta, được ban cho đặc ân biết về Chúa Cứu Thế Giê-xu, sẽ có một tấm lòng như dân thành Ty-re và Si-đôn trong giả định của Chúa: một tấm lòng mềm mại, sẵn sàng ăn năn, mặc áo gai trong tâm linh và tiếp nhận Ngài cách trọn vẹn. Ân điển đã ban, trách nhiệm thuộc về chúng ta.
“Vì ta sẽ làm cho các ngươi được an nghỉ. Hãy mang ách của ta, và học theo ta; vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường; thì tâm hồn các ngươi sẽ được sự an nghỉ.” (Ma-thi-ơ 11:29)