Chủ nghĩa giật gân là gì?

Trong một thế giới bão hòa thông tin, nơi sự chú ý trở thành tài nguyên quý giá nhất, một “chủ nghĩa” âm thầm định hình cách chúng ta tiếp nhận và truyền bá tin tức, câu chuyện, và thậm chí cả những lẽ thật thuộc linh: đó là Chủ Nghĩa Giật Gân (Sensationalism). Về cốt lõi, đây là phương pháp trình bày thông tin hoặc ý tưởng theo cách cường điệu, gây sốc, kích động cảm xúc mạnh mẽ (như sợ hãi, phẫn nộ, tò mò) nhằm thu hút sự chú ý, tăng lượt tương tác, hoặc thúc đẩy một mục đích nào đó, thường bằng cách hy sinh tính chính xác, sự cân bằng và chiều sâu của sự thật. Bài viết này sẽ nghiên cứu hiện tượng này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, khám phá các nguyên tắc đời đời của Đức Chúa Trời về lẽ thật, lời nói, và trách nhiệm của Cơ Đốc nhân trong một nền văn hóa đam mê sự giật gân.

Chủ nghĩa giật gân không đơn thuần là một kỹ thuật truyền thông; nó phản ánh một sự méo mó trong bản chất con người sa ngã. Nó khai thác “xác thịt” (sarx trong tiếng Hy Lạp) – phần bản ngã hướng về tội lỗi. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: “Vì tánh xác thịt ham mê điều nghịch với Đức Thánh Linh, Đức Thánh Linh ham mê điều nghịch với tánh xác thịt; hai bên trái nhau như vậy, nên anh em không làm được điều mình muốn” (Ga-la-ti 5:17). Sự ham mê của xác thịt bao gồm tính hiếu kỳ bệnh hoạn, sự thỏa mãn trong cơn phẫn nộ và lên án người khác, cùng niềm vui thú trước những tin đồn thất thiệt.

Kinh Thánh từ lâu đã cảnh báo về tội của việc thổi phồng và thêm thắt. Sách Châm Ngôn khẳng định: “Người nào làm chứng gian cho kẻ lân cận mình, Khác nào cái gậy, cái gươm, và tên nhọn” (Châm Ngôn 25:18). Hành động “làm chứng gian” ở đây không chỉ là nói dối hoàn toàn, mà có thể là trình bày sự việc một cách không trung thực, cường điệu một khía cạnh để gây tổn hại. Tiên tri Giê-rê-mi cũng than phiền về những tiên tri giả: “Chúng nói sự hiện thấy của lòng mình, không phải từ miệng Đức Giê-hô-va mà ra... Chúng nói với kẻ khinh lờn Đức Giê-hô-va rằng: Các ngươi sẽ được bình an; và nói với mọi kẻ theo sự cứng cỏi của lòng mình rằng: Chẳng có tai họa nào xảy đến cho các ngươi hết” (Giê-rê-mi 23:16-17). Đây chính là chủ nghĩa giật gân theo hướng ngược lại: giảm nhẹ sự thật nghiêm trọng (sự phán xét) để tạo cảm giác an toàn giả tạo, nhằm được lòng đám đông.

Hiện tượng đáng buồn này không chỉ tồn tại ngoài thế gian, mà đôi khi len lỏi vào cả Hội Thánh. Nó có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức:

1. Tin Đồn và Chia Sẻ Thiếu Kiểm Chứng: Đây là mối nguy hiểm lớn trong cộng đồng tin lành. Một câu chuyện về tội lỗi của một mục sư, một sự kiện lạ được thổi phồng, hay một lời tiên tri về ngày tận thế... được lan truyền với tốc độ chóng mặt mà không ai kiểm chứng. Sách Châm Ngôn dạy: “Kẻ nào đi thèo lẻo bày tỏ điều kín đáo; Còn ai có lòng trung tín giữ kín công việc” (Châm Ngôn 11:13). Từ “thèo lẻo” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “rakil”, chỉ người đi phao tin đồn, kẻ buôn chuyện.

2. Cường Điệu Phép Lạ và Kinh Nghiệm Cá Nhân: Trong khát khao chứng tỏ quyền năng Đức Chúa Trời, một số người có thể vô tình thêm thắt chi tiết, phóng đại mức độ phép lạ, hoặc trình bày kinh nghiệm cá nhân như tiêu chuẩn bắt buộc cho mọi tín hữu. Điều này tạo ra một “chủ nghĩa giật gân thuộc linh”, khiến người nghe cảm thấy đức tin mình nhỏ bé hoặc nghi ngờ về công việc âm thầm nhưng chân thật của Chúa. Sứ đồ Phao-lô trình bày về phép lạ và các ân tứ cách quân bình, nhấn mạnh mục đích là để gây dựng, chứ không phải để phô trương cá nhân (1 Cô-rinh-tô 12-14).

3. Lời Giảng “Bắt Lỗi” và Gây Sợ Hãi: Một số bài giảng có thể tập trung khai thác những đề tài gây sốc, mô tả hình phạt địa ngục một cách kinh hoàng mà thiếu đi sự cân bằng về tình yêu thương và ân điển của Đức Chúa Trời. Dù sự thật về sự phán xét là nghiêm túc (Khải Huyền 20:11-15), nhưng động cơ và cách trình bày phải xuất phát từ lòng thương xót, mong muốn con người ăn năn, chứ không phải từ sự khoái trá trong việc gieo rắc nỗi khiếp sợ. Chính Chúa Giê-xu, dù nói nhiều về sự phán xét, nhưng Ngài khóc thương cho Giê-ru-sa-lem (Lu-ca 19:41-44), chứ không hả hê.

Lẽ thật của Đức Chúa Trời cung cấp một nền tảng vững chắc để nhận diện và chống lại tinh thần giật gân:

1. Lẽ Thật Trong Tình Yêu Thương (Ê-phê-sô 4:15): Đây là nguyên tắc nền tảng. Phao-lô kêu gọi: “Nhưng muốn cho chúng ta lấy lòng yêu thương nói ra lẽ chân thật” (Ê-phê-sô 4:15a). Từ “nói ra” trong nguyên văn Hy Lạp là “alētheuō”, không chỉ là “nói sự thật”, mà còn hàm ý “sống trong sự thật”, “đối xử chân thật”. Mọi sự chia sẻ, rao giảng, hay đối thoại của Cơ Đốc nhân phải được điều khiển bởi tình yêu thương (agapē) – thứ tình yêu tìm kiếm lợi ích cao nhất cho người nghe. Chủ nghĩa giật gân tìm kiếm sự chú ý cho bản thân hoặc đánh vào cảm xúc rẻ tiến; còn lẽ thật trong tình yêu thương tìm kiếm sự gây dựng và trưởng thành cho anh em mình.

2. Sự Thật Thà và Kiểm Soát Lời Nói (Gia-cơ 3:1-12): Sứ đồ Gia-cơ dành cả một chương để cảnh báo về sức mạnh của cái lưỡi. Ông viết: “Cái lưỡi là một phần thể nhỏ, mà khoe khoang những việc lớn... Cái lưỡi cũng là lửa; ấy là cả một thế giới của sự gian ác đặt trong các quan thể chúng ta” (Gia-cơ 3:5-6). Lời nói giật gân, cường điệu chính là ngọn lửa có thể thiêu rụi danh tiếng, sự hiệp một, và lẽ thật. Thay vào đó, người khôn ngoan từ trên cao đến có đặc điểm là “đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình” (Gia-cơ 3:17).

3. Tập Suy Nghĩ Về Những Điều Chân Thật (Phi-líp 4:8): Phao-lô đưa ra tiêu chuẩn lọc thông tin: “Rốt lại, hỡi anh em, phàm điều chi chân thật... điều chi đáng tôn, điều chi công bình... điều chi có tiếng tốt... anh em phải nghĩ đến” (Phi-líp 4:8). Từ “nghĩ đến” (logizomai) có nghĩa là cân nhắc, tính toán, suy ngẫm kỹ lưỡng. Cơ Đốc nhân được kêu gọi chủ động lựa chọn và suy ngẫm những điều đáp ứng các tiêu chí này, thay vì thụ động tiêu thụ mọi thông tin giật gân được đẩy đến.

Làm thế nào để sống như “con cái của sự sáng” (Ê-phê-sô 5:8) giữa một thế giới đầy rẫy thông tin giật gân?

1. Trở Thành Người Quản Gia Cẩn Trọng Về Thông Tin:

• Kiểm Chứng Trước Khi Chia Sẻ (Lê-vi Ký 19:16): Áp dụng nguyên tắc “S.U.R.E”: Source (Nguồn có đáng tin?), Understand (Hiểu rõ toàn bộ ngữ cảnh chưa?), Research (Đã nghiên cứu thêm từ nguồn khác?), Evaluate (Đánh giá động cơ chia sẻ của mình là gì?).
• Ưu Tiên Nguồn Tin Đáng Tin Cậy: Dành thời gian cho Lời Chúa (sự thật tối thượng), các tài liệu giải kinh uy tín, và những người có tiếng nói trung thực, ôn hòa trong Hội Thánh.

2. Rèn Luyện Tâm Trí Và Cái Lưỡi Theo Gương Chúa Cứu Thế:

• Cầu Nguyện Xin Sự Khôn Ngoan (Gia-cơ 1:5): Xin Chúa ban sự khôn ngoan từ trên cao để phân biệt đúng sai và biết khi nào nên nói, nên im lặng.
• Luyện Tập Lời Nói Có Ân Điển (Cô-lô-se 4:6): “Lời nói anh em phải có ân điển theo luôn, và nêm thêm muối, hầu cho anh em biết nên đối đáp mỗi người là thể nào.” Lời nói có ân điển (charis) là lời đem đến sự tốt lành, xây dựng, và phản chiếu ân điển Chúa.
• Lắng Nghe Nhiều Hơn (Gia-cơ 1:19): “Mọi người nên mau nghe mà chậm nói.” Hãy lắng nghe để hiểu trọn vẹn câu chuyện trước khi phản ứng hay lan truyền.

3. Trở Thêm Nhân Từ Và Tha Thứ Trong Cộng Đồng:

• Cho Ưu Nghi cho Người Khác: Khi nghe một tin xấu về ai đó, hãy nhớ đến nguyên tắc “hiểu cho rộng, nghiêm với mình” (1 Cô-rinh-tô 13:7 – “hay tin mọi sự... chịu đựng mọi sự”).
• Đối Mặt Trực Tiếp Trong Tình Yêu Thương (Ma-thi-ơ 18:15): Nếu có điều gì liên quan đến anh em mình, hãy đến với họ cách riêng tư thay vì bàn tán sau lưng.

Chủ nghĩa giật gân là một cám dỗ mạnh mẽ trong thời đại số, phản ánh bản chất tội lỗi thích kích động và tìm kiếm sự chú ý. Tuy nhiên, với tư cách là những người được Chúa Giê-xu Christ giải cứu và được Thánh Linh ngự trị, chúng ta được kêu gọi sống một đời sống khác biệt. Chúng ta không phải là nô lệ của “cái trending” hay cảm xúc nhất thời, mà là đầy tớ trung tín của Lẽ Thật Vĩnh Cửu. Hãy để nguyên tắc “lẽ thật trong tình yêu thương” (Ê-phê-sô 4:15) trở thành la bàn cho mọi lời nói, bài đăng, và sự chia sẻ của chúng ta. Khi chúng ta kiên quyết từ chối tham gia vào văn hóa giật gân, chúng ta không chỉ bảo vệ chính mình và Hội Thánh khỏi sự chia rẽ và tổn thương, mà còn trở nên những chứng nhân chân thật và đáng tin cậy cho Đấng Christ – Ngài là “Đường đi, Lẽ thật, và Sự sống” (Giăng 14:6). Trong một thế giới đầy tiếng ồn và cường điệu, giọng nói trầm tĩnh, chân thật và đầy yêu thương của con cái Chúa sẽ vang lên như một khúc nhạc hòa bình và một lời chứng quyền năng.