Kinh Thánh nói gì về hành vi phá hoại tài sản?

Trong một xã hội nơi các giá trị vật chất và sở hữu thường được đề cao, hành vi phá hoại tài sản (vandalism) – từ việc vẽ bậy lên tường, đập phá tài sản công cộng, đến cố ý làm hư hại xe cộ hay tài sản cá nhân – dường như trở nên phổ biến. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta cần đặt câu hỏi: Kinh Thánh, Lời Đức Chúa Trời, dạy gì về vấn đề này? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh dựa trên nguyên văn Hê-bơ-rơ và Hy Lạp để tìm ra cái nhìn toàn diện về hành vi phá hoại tài sản, từ nền tảng thần học về sự sở hữu cho đến những ứng dụng thực tiễn trong đời sống đức tin.

Để hiểu quan điểm Kinh Thánh về phá hoại tài sản, trước hết phải xây dựng nền tảng thần học đúng đắn về sự sở hữu. Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng: “Muôn vật đều do nơi Chúa mà có, và muôn vật đều hướng về Chúa. Vinh hiển cho Chúa đời đời vô cùng!” (Rô-ma 11:36). Mọi vật chất trên đất, kể cả tài sản cá nhân, đều thuộc về Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng Tạo Hóa và Chủ Tể. Con người chỉ là người quản gia (steward) mà Ngài giao phó. Thi Thiên 24:1 khẳng định: “Đất và muôn vật trên đất, Thế gian và những kẻ ở trong thế gian đều thuộc về Đức Giê-hô-va.”

Từ nguyên tắc nền tảng này, chúng ta hiểu rằng tài sản của người khác không phải là vật vô chủ để ta tự ý định đoạt, mà là phần “quản gia” mà Chúa đã giao cho họ. Hành vi phá hoại tài sản, do đó, trước hết là một sự xúc phạm đến quyền sở hữu tối cao của Đức Chúa Trời, và thứ hai là một sự xâm phạm quyền quản gia mà Ngài đã ủy thác cho người khác.

Điều răn thứ tám trong Mười Điều Răn là điểm then chốt nhất để phân tích. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ được dùng là “לֹא תִּגְנֹב” (lo’ tignob). Động từ “גָּנַב” (ganav) không chỉ có nghĩa hẹp là “ăn trộm” lén lút, mà còn mang nghĩa rộng hơn là “chiếm đoạt cách bất chính những gì thuộc về người khác”. Nó bao hàm mọi hình thức lấy đi hoặc làm giảm giá trị tài sản của người lân cận một cách trái phép.

Hành vi phá hoại tài sản rõ ràng vi phạm tinh thần của điều răn này. Khi một người cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác, họ đang “chiếm đoạt” giá trị kinh tế, tính hữu dụng và sự toàn vẹn của món đồ đó. Họ tước đoạt quyền sử dụng và hưởng thụ hợp pháp của chủ sở hữu. Dù không mang tài sản về nhà, nhưng họ đã “lấy đi” giá trị của nó. Đây chính là một hình thức trộm cướp.

Luật pháp Môi-se trong Cựu Ước cung cấp những chỉ dẫn rất chi tiết và thực tế về trách nhiệm khi làm hư hại tài sản. Những luật này không chỉ cấm đoán mà còn đưa ra giải pháp sửa chữa, nhấn mạnh đến công lý phục hồi (restorative justice).

Xuất Ê-díp-tô Ký 22:1-15 là phân đoạn then chốt: - “Nếu ai mở hang, hoặc đào hang, mà không đậy lại, rồi bò hay lừa té xuống đó, thì người mở hang sẽ thường tiền bò lừa cho chủ, còn con vật chết sẽ về phần mình.” (câu 33, một số bản dịch đánh số câu 4). Đây là trường hợp phá hoại do cẩu thả, thiếu trách nhiệm dẫn đến thiệt hại tài sản. Người gây ra phải bồi thường toàn bộ. - “Khi một người đốt cho sáng, mà lửa cháy lan đến bụi gai, đến nỗi thiêu đốt lúa đã bó, hoặc lúa còn ngoài đồng, hay là cả đồng ruộng, thì người đã châm lửa phải bồi thường.” (câu 6). Hành động tưởng chừng vô hại (đốt lửa) nhưng thiếu kiểm soát, gây hậu quả lớn, vẫn phải chịu trách nhiệm. - Các câu 7-15 quy định rõ về việc giao tài sản giữ hộ, mượn tài sản bị hư hại, nhấn mạnh nguyên tắc: người gây thiệt hại phải bồi thường (“shalem yeshalem” – chắc chắn phải đền bù).

Những luật này dạy chúng ta ba nguyên tắc quan trọng: 1. Trách nhiệm cá nhân: Mỗi người phải chịu trách nhiệm về hậu quả từ hành động (cố ý hoặc vô ý) của mình đối với tài sản người khác. 2. Công bằng phục hồi: Mục đích không chỉ là trừng phạt, mà là khôi phục lại tình trạng ban đầu cho người bị hại. Đây là biểu hiện của sự công bình và yêu thương. 3. Tính cẩn trọng: Con cái Chúa được kêu gọi sống cẩn thận, biết suy xét để không vô tình gây tổn hại cho người lân cận.

Tân Ước tiếp tục và làm sâu sắc thêm những nguyên tắc này, tập trung vào tấm lòng đằng sau hành động và mối tương quan trong Hội Thánh.

Trong thư Ga-la-ti, Sứ đồ Phao-lô liệt kê “công việc của xác thịt”, và trong đó có “sự hung bạo” (Ga-la-ti 5:19-21 – từ Hy Lạp “θυμοί” (thumoi) thường chỉ sự giận dữ bộc phát, bạo lực). Hành vi phá hoại tài sản thường xuất phát từ sự tức giận, oán hận, hoặc ham muốn hủy diệt – tất cả đều là biểu hiện của bản tính tội lỗi, xác thịt.

Đáng chú ý hơn, trong thư I Cô-rinh-tô, Phao-lô đề cập đến một hình thức phá hoại đặc biệt: phá hoại đền thờ của Đức Chúa Trời. “Nếu ai phá hủy đền thờ của Đức Chúa Trời, thì Đức Chúa Trời sẽ hủy phá họ; vì đền thờ của Đức Chúa Trời là thánh, mà đền thờ ấy là chính anh em.” (I Cô-rinh-tô 3:17). Ở đây, “đền thờ” chỉ về thân thể của tín hữu và cả Hội Thánh. Nguyên tắc rút ra: Phá hoại những gì thuộc về và thánh cho Chúa là một tội cực kỳ nghiêm trọng. Mở rộng ra, khi chúng ta phá hoại tài sản (cá nhân hay cộng đồng), chúng ta có thể đang xâm phạm đến phương tiện sinh sống, nơi thờ phượng, hay không gian mà Chúa dùng để gây dựng người khác.

Chúa Giê-xu đã tóm tắt Luật pháp vào hai điều răn lớn: yêu Chúa và yêu người lân cận như chính mình (Ma-thi-ơ 22:37-40). Trả lời cho câu hỏi “Ai là người lân cận tôi?”, Ngài kể ngụ ngôn Người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37), dạy rằng người lân cận là bất cứ ai cần sự giúp đỡ của chúng ta.

Yêu người lân cận có bao hàm việc bảo vệ và tôn trọng tài sản của họ không? Chắc chắn là có. Làm tổn hại tài sản của người khác trái ngược hoàn toàn với tình yêu. Tình yêu thương “chẳng làm sự trái phép cho kẻ lân cận” (Rô-ma 13:10). Trái lại, tình yêu thương thúc đẩy chúng ta tìm kiếm sự ích lợi và tốt lành cho người khác (I Cô-rinh-tô 10:24). Một Cơ Đốc nhân được Thánh Linh dẫn dắt sẽ thể hiện “trái Thánh Linh” như nhịn nhục, nhân từ, tiết độ (Ga-la-ti 5:22-23), đối lập với những ham muốn phá hoại bộc phát.

Từ nền tảng Kinh Thánh trên, chúng ta rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống cá nhân, gia đình và Hội Thánh:

1. Xét Lại Tấm Lòng và Động Cơ: Hãy tự hỏi: Tôi có thái độ khinh thường, ghen tị hay giận dữ với tài sản của người khác không? Có bao giờ tôi xem việc làm hư hại nhỏ (như vứt rác bừa bãi, khắc vẽ lên bàn học công cộng) là “chuyện nhỏ” không? Hãy ăn năn về thái độ coi thường quyền sở hữu và sự quản gia của người khác. Hãy nhớ rằng “Đức Giê-hô-va đoán xét chúng tôi; Đức Giê-hô-va định tội cho chúng tôi.” (Lu-ca 22:61).

2. Dạy Dỗ Con Cái về Trách Nhiệm: Cha mẹ cần dạy con trẻ tôn trọng đồ đạc của mình, của anh chị em và của người khác ngay từ nhỏ. Sử dụng những câu chuyện Kinh Thánh (như luật bồi thường) để giải thích tại sao phải cẩn thận. Khi con cái vô tình làm hư đồ của người khác, hãy hướng dẫn chúng đến xin lỗi và cùng tìm cách đền bù (dù chỉ bằng tiền tiết kiệm nhỏ). Đây là bài học thực tế về sự công bình và yêu thương.

3. Sống Cẩn Trọng và Chu Đáo: Lái xe cẩn thận để tránh làm hư hại xe khác. Giữ gìn nhà cửa, phòng ốc mình mượn hay thuê. Báo cáo kịp thời những hư hỏng có thể gây nguy hiểm cho tài sản chung. Điều này thể hiện chúng ta là những quản gia tốt, không chỉ của tài sản Chúa ban cho mình, mà còn biết tôn trọng phần Ngài giao cho người khác.

4. Chủ Động Hàn Gắn và Phục Hồi: Nếu lỡ gây ra thiệt hại (dù vô ý), tinh thần Cơ Đốc là chủ động nhận lỗi và tìm cách sửa chữa. Hãy noi gương Xa-chê, khi gặp Chúa Giê-xu, ông đã tuyên bố: “Nếu tôi có cưỡng đoạt của ai vật gì, tôi xin đền gấp tư.” (Lu-ca 19:8). Sự sửa chữa này là bằng chứng của lòng ăn năn thật.

5. Tích Cực Xây Dựng Cộng Đồng: Thay vì phá hoại, Cơ Đốc nhân được kêu gọi trở nên “muối và ánh sáng” bằng cách tham gia bảo vệ và tô điểm cho cộng đồng. Có thể tham gia dọn dẹp công viên, không vẽ bậy lên tường, hoặc khuyên ngăn người khác khi thấy hành vi phá hoại. Điều này bày tỏ tình yêu thương đối với “người lân cận” trong xã hội.

Hành vi phá hoại tài sản, xét cho cùng, bắt nguồn từ một tấm lòng hư mất, nổi loạn chống lại trật tự và sự tốt lành của Đức Chúa Trời. Nó là biểu hiện của tội lỗi tìm cách hủy diệt thay vì gây dựng, lấy đi thay vì ban cho.

Tuy nhiên, Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ mang đến hy vọng và sự biến đổi. Đấng Christ đã chịu đóng đinh để cứu chuộc chúng ta khỏi mọi tội lỗi, kể cả tội phá hoại và thái độ coi thường người khác. Ngài ban cho chúng ta một tấm lòng mới (Ê-xê-chi-ên 36:26) và Thánh Linh của Ngài để chúng ta có thể sống một đời sống mới. Thay vì phá hoại, chúng ta được kêu gọi trở nên những người “gây dựng” (I Cô-rinh-tô 14:26), sử dụng mọi nguồn lực Chúa ban – thời gian, tiền bạc, công sức – để gây dựng gia đình, Hội Thánh và cộng đồng.

Hãy để đời sống chúng ta phản ánh đặc tính của Đấng Tạo Hóa – là Đấng sáng tạo, gìn giữ và phục hồi mọi sự. Hãy tôn trọng quyền sở hữu của người khác như một cách thực hành yêu thương và vâng phục Chúa. Và khi chúng ta thất bại, hãy nhớ đến ân điển tha thứ và sự phục hồi trong Chúa Giê-xu, để chúng ta có thể đứng dậy, sửa chữa và tiếp tục bước đi trong sự công bình và yêu thương.