Có Sai Không Khi Thề Với Đức Chúa Trời?
Vấn đề lời thề, đặc biệt là thề với Đức Chúa Trời, là một chủ đề quan trọng và đôi khi gây nhầm lẫn trong đời sống Cơ Đốc nhân. Chúng ta thường nghe những câu như “Tôi thề với Chúa rằng…”, “Có Chúa chứng giám…”, hoặc trong những hoàn cảnh trang nghiêm như kết hôn, nhậm chức, hay tuyên thệ. Vậy, Kinh Thánh dạy gì về điều này? Việc thề với Đức Chúa Trời có phải là một hành động sai trái, hay đó là một cách để bày tỏ sự nghiêm túc và chân thành của chúng ta? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Lời Chúa, khảo sát từ Cựu Ước đến Tân Ước, phân tích ngữ nghĩa Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, để tìm ra nguyên tắc đời đời của Đức Chúa Trời về tính chính trực trong lời nói.
I. Khái Niệm Về Lời Thề Trong Kinh Thánh
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ chính cho “thề” là שָׁבַע (shava), có nghĩa là “tuyên bố long trọng dưới sự chứng giám của một thế lực cao hơn (thường là Đức Chúa Trời), với những hệ quả nếu vi phạm”. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ được sử dụng là ὅρκος (horkos) chỉ “lời thề” và ὀμνύω (omnyō) chỉ hành động “thề”. Bản chất của lời thề trong Kinh Thánh là nhằm xác nhận sự thật, đảm bảo cho một lời hứa, hoặc kết thúc một tranh chấp, bằng cách kêu gọi Đấng Tối Cao làm chứng và là Đấng báo ứng nếu lời thề bị phá vỡ (Sáng-thế Ký 21:23; 31:53).
Kinh Thánh Cựu Ước không cấm tuyệt đối việc thề, nhưng thiết lập những quy định rất nghiêm ngặt về nó. Luật pháp Môi-se quy định:
“Ngươi chớ lấy danh Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi mà làm chơi; vì Đức Giê-hô-va chẳng cầm bằng vô tội kẻ nào lấy danh Ngài mà làm chơi.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:7)
Điều răn này là nền tảng cho mọi lời thề. “Làm chơi” (tiếng Hê-bơ-rơ: לָשָׁוְא (lashav)) có nghĩa là “cách trống rỗng, vô ích, gian dối”. Thề cách khinh suất, không nghiêm túc, hoặc thề mà không có ý định giữ lời chính là “lấy danh Chúa làm chơi”. Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:13 và 10:20 còn truyền: “Ngươi phải kính sợ Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi… lấy danh Ngài mà thề.” Điều này cho thấy trong một số ngữ cảnh long trọng, việc thề nhân danh Chúa được xem là hành động thờ phượng và vâng phục, nhưng phải đi kèm với lòng kính sủ tuyệt đối.
II. Những Lời Cảnh Báo Nghiêm Trọng Về Lời Thề Hư Không
Các tiên tri liên tục cảnh báo dân Y-sơ-ra-ên về tội thề gian, thề nhân danh các thần tượng hư không, hoặc thề mà không giữ.
“Nếu chúng nó thề rằng: Thật như Đức Giê-hô-va hằng sống, ấy là chúng nó thề dối vậy.” (Giê-rê-mi 5:2).
Sách Lê-vi Ký ghi rõ luật về các lời thề và khấn nguyện: “Nếu người nào khấn nguyện cùng Đức Giê-hô-va… chớ nên chậm mà hoàn nguyện… điều gì đã ra khỏi môi ngươi, thì ngươi phải giữ làm theo” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 23:21, 23). Sự trừng phạt cho việc khinh thường lời thề là nghiêm trọng. Truyền-đạo 5:4-6 cảnh báo mạnh mẽ:
“Khi ngươi khấn hứa sự gì cùng Đức Chúa Trời, chớ chậm mà hoàn nguyện; vì Ngài chẳng vui thích kẻ dại: vậy, hãy hoàn sự gì ngươi khấn hứa. Thà đừng khấn hứa, hơn là khấn hứa mà không hoàn. Đừng cho miệng ngươi làm cho xác thịt mình phạm tội, và chớ nói trước mặt sứ giả của Đức Chúa Trời rằng ấy là lầm lỗi.”
Ở đây, “sứ giả của Đức Chúa Trời” có thể hiểu là thầy tế lễ hoặc chính sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Lời cảnh báo thật rõ ràng: Đức Chúa Trời đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối giữa lời nói và ý định trong lòng. Một lời thề không giữ là một tội lỗi nghiêm trọng.
III. Sự Dạy Dỗ Căn Bản Của Chúa Giê-xu Christ: “Đừng Thề Chi Hết”
Đây là điểm then chốt để hiểu quan điểm Tân Ước. Trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa Giê-xu đưa ra tiêu chuẩn cao hơn về sự công bình cho các môn đồ:
“Các ngươi có nghe lời phán cho người xưa rằng: Ngươi chớ thề gian, nhưng phải giữ trọn lời thề mình cùng Chúa. Song ta phán cho các ngươi rằng: đừng thề chi hết. Đừng chỉ trời mà thề, vì là ngai Đức Chúa Trời; đừng chỉ đất mà thề, vì là bệ chân Ngài; đừng chỉ thành Giê-ru-sa-lem mà thề, vì là thành của Vua lớn. Lại cũng đừng chỉ đầu ngươi mà thề, vì tự ngươi không thể làm cho một sợi tóc nên trắng hay là đen được. Song ngươi phải nói rằng: phải, phải; không, không. Điều gì thêm thắt lên đó là bởi nơi đáng quỉ.” (Ma-thi-ơ 5:33-37)
Chúa Giê-xu không chỉ đang sửa chữa sự giải nghĩa sai lầm của các thầy thông giáo đương thời, mà Ngài đang phơi bày tận gốc rễ vấn đề. Con người có khuynh hướng sử dụng những lời thề long trọng để “nâng cấp” độ tin cậy cho những lời nói thông thường của mình, ngụ ý rằng những lời không thề có thể không đáng tin. Chúa Giê-xu bác bỏ hoàn toàn lối suy nghĩ này. Trong vương quốc của Ngài, mọi lời nói của một Cơ Đốc nhân phải có giá trị như một lời thề. Chữ “phải, phải; không, không” (tiếng Hy Lạp: ναὶ ναί, οὒ οὔ) biểu thị sự xác nhận đơn giản, trung thực và đáng tin cậy. Lời nói của chúng ta phải minh bạch đến mức không cần đến bất kỳ sự đảm bảo bổ sung nào.
Câu “Điều gì thêm thắt lên đó là bởi nơi đáng quỉ” (câu 37) là một tuyên bố rất mạnh mẽ. Từ “đáng quỉ” (tiếng Hy Lạp: τοῦ πονηροῦ (tou ponērou)) có thể được hiểu là “kẻ ác” (ma quỷ) hoặc “điều ác”. Dù hiểu theo cách nào, ý nghĩa vẫn rõ: Việc cảm thấy cần phải thề để được tin tưởng bắt nguồn từ sự thiếu chính trực vốn có trong thế giới sa ngã, nơi lời nói thường không đi đôi với việc làm. Người thuộc về Chúa phải thoát khỏi hệ thống đó.
IV. Sự Nhất Quán Của Gia-cơ Và Các Nguyên Tắc Khác
Sứ đồ Gia-cơ, trong bức thư rất thực tế của mình, đã lặp lại lời dạy của Chúa Giê-xu một cách mạnh mẽ:
“Hỡi anh em, trước hết chớ có thề, hoặc chỉ trời, chỉ đất, chỉ vật chi khác. Nhưng phải thật thà, nói có thì phải có, không thì phải không, hầu cho anh em khỏi bị đoán xét.” (Gia-cơ 5:12)
Điều này khẳng định rằng giáo lý “đừng thề chi hết” là nguyên tắc chung cho Hội Thánh, không chỉ là một phần của Bài Giảng Trên Núi. Lý do Gia-cơ đưa ra là “hầu cho anh em khỏi bị đoán xét”. Lời thề dễ đặt chúng ta vào nguy cơ bị đoán xét bởi vì chúng ta thường không làm chủ được hoàn cảnh tương lai (Gia-cơ 4:13-15) và bản tính yếu đuối của chúng ta khiến chúng ta dễ thất hứa.
Phao-lô cũng cho thấy nguyên tắc này trong cách ông sống và viết. Ông thường dùng những cách diễn đạt long trọng như “Tôi nói thật trong Đấng Christ, tôi không nói dối” (Rô-ma 9:1, I Ti-mô-thê 2:7) thay vì một lời thề thông thường. Ông kêu gọi sự đáng tin cậy trong lời nói: “Vậy mỗi người trong anh em hãy chớ nói dối cùng kẻ lân cận mình” (Ê-phê-sô 4:25).
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hôm Nay
Từ những phân tích Kinh Thánh trên, chúng ta có thể rút ra các nguyên tắc ứng dụng sau:
1. Tập Trung Vào Tính Chính Trực Hằng Ngày, Không Phải Những Lời Thề Đặc Biệt: Mục tiêu của Chúa Giê-xu không phải là tạo ra một luật lệ mới (“tuyệt đối không được thề trong bất kỳ hoàn cảnh nào”), mà là thay đổi tấm lòng. Thay vì lo lắng về việc “thề có sai không”, chúng ta nên tập trung vào việc xây dựng một đời sống mà lời nói “phải” và “không” của chúng ta luôn đáng tin cậy. Sự chính trực trong những điều nhỏ nhặt hàng ngày (giờ hẹn, lời hứa với con cái, lời cam kết công việc) quan trọng hơn một lời thề long trọng.
2. Tránh Những Lời Thề Nhẹ Dạ, Cửa Miệng: Những câu như “Thề với Chúa”, “Có Chúa chứng giám” nói ra một cách tự động, thiếu suy nghĩ chính là “lấy danh Chúa làm chơi” (Xuất Ê-díp-tô 20:7). Chúng ta cần tập kiểm soát miệng lưỡi (Gia-cơ 3:1-12) và từ bỏ thói quen này.
3. Trong Những Tình Huống Pháp Lý hoặc Trang Nghiêm: Một số bối cảnh xã hội (tòa án, nhậm chức) có thể đòi hỏi một lời tuyên thệ. Trong những trường hợp này, thái độ của Cơ Đốc nhân phải là:
- Thành thật: Chỉ tuyên thệ nếu bạn hoàn toàn chắc chắn và có ý định giữ trọn lời.
- Kính sợ: Nhận thức rằng bạn đang kêu cầu Đức Chúa Trời làm chứng.
- Đơn giản: Giữ lời tuyên thệ đúng theo yêu cầu, không thêm thắt những lời thề tự nguyện không cần thiết.
4. Lời Hứa Và Khấn Nguyện Với Chúa: Khi chúng ta cầu nguyện và dâng lên Chúa một lời hứa (ví dụ: “Con hứa sẽ phục vụ Ngài trong lĩnh vực này”, “Con xin dâng phần mười trung tín”), đó là một dạng lời thề thiêng liêng. Hãy hết sức thận trọng (Truyền-đạo 5:4-6). Đừng hứa những điều to tát trong cảm xúc nhất thời. Tốt hơn là nên nói: “Lạy Chúa, xin giúp con có lòng muốn và sức để phục vụ Ngài,” thay vì một lời hứa cứng nhắc mà bạn có thể không giữ được.
5. Khi Đã Lỡ Thề Mà Không Giữ Được: Điều đầu tiên là phải ăn năn với Đức Chúa Trời. Sự tha thứ dựa trên huyết của Chúa Giê-xu Christ luôn sẵn có (I Giăng 1:9). Sau đó, nếu có thể và phù hợp, hãy tìm cách sửa chữa, xin lỗi người đã bị ảnh hưởng bởi lời thề không được giữ của chúng ta.
Kết Luận
Vậy, có sai không khi thề với Đức Chúa Trời? Câu trả lời của Kinh Thánh là phức tạp hơn một từ “có” hoặc “không”. Cựu Ước cho thấy Đức Chúa Trời cho phép lời thề trong sự kính sợ tối cao, nhưng Ngài ghét sự thề gian và thề hứa không giữ. Tân Ước, qua Chúa Giê-xu Christ, đưa chúng ta đến một tiêu chuẩn cao hơn: đời sống và lời nói của Cơ Đốc nhân phải luôn chân thật đến mức lời thề trở nên thừa thãi. Tinh thần của Chúa là “đừng thề chi hết”, không phải để trói buộc chúng ta bằng một luật lệ mới, mà để giải phóng chúng ta khỏi văn hóa của sự nghi ngờ và dối trá. Ngài kêu gọi chúng ta bước vào một nếp sống mới, nơi sự chính trực nội tâm tuôn trào thành lời nói đáng tin cậy.
Thay vì tập trung vào việc có được phép thề hay không, chúng ta hãy cầu xin Chúa Thánh Linh tái tạo tấm lòng và giữ gìn miệng lưỡi chúng ta. Hãy để “phải, phải; không, không” trở thành thương hiệu của chúng ta, để qua đó, mọi người thấy được sự thành tín của Cha chúng ta trên trời, Đấng không bao giờ thất hứa (Dân-số Ký 23:19), và nhận biết Chúa Giê-xu Christ, là Đấng “phải, phải” của mọi lời hứa của Đức Chúa Trời (II Cô-rinh-tô 1:20).