Hình Tượng Chạm Trổ
Trong hành trình đức tin của dân sự Đức Chúa Trời, vấn đề “hình tượng chạm trổ” luôn là một ranh giới rõ ràng giữa sự thờ phượng chân thật và sự phản bội thuộc linh. Khái niệm này không chỉ là một điều cấm đoán thuộc về nghi lễ thời Cựu Ước, mà còn là một nguyên tắc nền tảng, xuyên suốt Kinh Thánh, phơi bày bản chất của mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học, bối cảnh lịch sử và những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay về đề tài then chốt này.
I. Định Nghĩa Từ Ngữ Kinh Thánh: “Pesel” Và “Eidōlon”
Trong bản Kinh Thánh Tiếng Việt 1925 (Bản Truyền Thống), cụm từ “hình tượng chạm trổ” xuất hiện chủ yếu trong Mười Điều Răn và các sách luật pháp. Từ gốc Hê-bơ-rơ được dùng là “pesel” (פֶּסֶל), xuất phát từ động từ “pāsal” (פָּסַל) có nghĩa là “đục, chạm, cắt gọt”. “Pesel” do đó chỉ rõ ràng một vật thể được tạo ra bởi bàn tay con người, thông qua quá trình cắt gọt, đục đẽo từ các chất liệu như gỗ, đá (Phục Truyền 4:16, 28; Ê-sai 44:9-17).
“Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống như những vật trên trời cao kia, hoặc nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất. Ngươi chớ quì lạy trước các hình tượng đó, và cũng đừng hầu việc chúng nó; vì ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, tức là Đức Chúa Trời kỵ tà.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-5).
Trong Tân Ước, khái niệm này được mở rộng và làm sâu sắc hơn bằng từ Hy Lạp “eidōlon” (εἴδωλον), thường được dịch là “hình tượng” hay “thần tượng”. “Eidōlon” không chỉ giới hạn ở vật thể chạm trổ, mà bao hàm mọi thứ được dựng lên trong lòng người để chiếm chỗ của Đức Chúa Trời chân thật. Sứ đồ Phao-lô định nghĩa: “Vậy, về của cúng thần tượng, chúng ta biết mình có tri thức. Tri thức sanh kiêu ngạo, còn sự yêu thương làm gương tốt. Nếu có ai tưởng mình biết điều gì, thì người ấy chưa biết như mình phải biết. Nhưng nếu ai yêu mến Đức Chúa Trời, thì đó là người được Đức Chúa Trời biết đến.” (1 Cô-rinh-tô 8:1-3). Ở đây, “thần tượng” (eidōlon) là trung tâm của một hệ thống tín ngưỡng sai lầm.
II. Hình Tượng Chạm Trổ Trong Bối Cảnh Lịch Sử Cứu Chuộc
Sự cấm đoán hình tượng chạm trổ được đặt trong giao ước tại núi Si-na-i, ngay sau khi Đức Chúa Trời giải cứu dân Y-sơ-ra-ên ra khỏi Ai Cập bằng quyền năng siêu nhiên. Đây không phải là một luật lệ tùy tiện, mà xuất phát từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và bản chất của sự cứu chuộc.
1. Phản Ứng Đầu Tiên: Tượng Bò Con Vàng (Xuất Ê-díp-tô Ký 32)
Chỉ thời gian ngắn sau khi nhận Mười Điều Răn, dân chúng đã phạm tội cách nghiêm trọng. Họ yêu cầu A-rôn làm một “vị thần” đi trước dân sự. Vật A-rôn tạo ra từ vàng của dân, dùng đục mà chạm (“pāsal”), tạo thành một “tượng bò con đúc” (Xuất 32:4). Hành động này là sự pha trộn nguy hiểm: họ vẫn gọi lễ vật là “lễ cho Đức Giê-hô-va” (câu 5), nhưng lại dùng hình tượng chạm trổ để đại diện cho Ngài. Điều này biến Đấng Tạo Hóa vô hình, siêu việt thành một thực thể hữu hình, có thể kiểm soát được, và cuối cùng là thờ lạy chính công trình của tay mình. Sự kiện này cho thấy khuynh hướng tự nhiên của con người sa ngã là muốn “giảm thiểu” Đức Chúa Trời xuống thành một hình ảnh mà họ có thể nhìn thấy và hiểu theo trí óc mình.
2. Lý Do Căn Bản Cho Sự Cấm Đoán
Kinh Thánh đưa ra nhiều lý do thần học sâu sắc:
Đức Chúa Trời Là Thần: Chúa Giê-xu phán: “Đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy.” (Giăng 4:24). Bản chất thiêng liêng của Đức Chúa Trời khiến mọi nỗ lực đại diện Ngài bằng vật chất đều là sự xúc phạm và hạ thấp. Ngài không thể bị giới hạn trong đá, gỗ hay vàng bạc.
Sự Độc Tôn Của Đấng Tạo Hóa: Điều răn thứ hai gắn liền với tính ghen tương (“qanna” - קנָא) thánh khiết của Đức Chúa Trời (Xuất 20:5). Sự “ghen tương” này không phải là cảm xúc ích kỷ của con người, mà là sự đòi hỏi chính đáng về lòng trung tín tuyệt đối trong giao ước. Ngài là Nguồn Cứu Rỗi duy nhất, nên không chia sẻ vinh quang với bất cứ hình tượng nào (Ê-sai 42:8).
Sự Lừa Dối Và Suy Đồi Thuộc Linh: Các tiên tri liên tục vạch trần sự vô tri và nguy hiểm của hình tượng. Ha-ba-cúc châm biếm: “Khốn nạn cho kẻ nói cùng khúc cây rằng: Hãy tỉnh thức! và cùng đá câm rằng: Hãy chổi dậy!” (Ha-ba-cúc 2:19). Thờ hình tượng dẫn đến sự suy đồi đạo đức, vì con người trở nên giống như thứ mình thờ lạy – vô tri, vô giác và bại hoại (Thi Thiên 115:4-8, Rô-ma 1:22-25).
III. Sự Mở Rộng Trong Tân Ước: Từ Hình Tượng Vật Chất Đến Thần Tượng Trong Lòng
Tân Ước không hủy bỏ nguyên tắc này, nhưng đào sâu nó đến tận gốc rễ của vấn đề: lòng người. Chúa Giê-xu không một lần đề cập trực tiếp đến hình tượng chạm trổ, nhưng Ngài luôn phơi bày những thần tượng thực sự trong lòng người: sự tham lam (Lu-ca 12:15), truyền thống (Mác 7:8), và ngay cả sự tự công bố về lòng mộ đạo (Lu-ca 18:9-14).
Sứ đồ Phao-lô, trong các bức thư của mình, đã hệ thống hóa giáo lý về thần tượng:
Trong thư 1 Cô-rinh-tô 10:14-22: Ông cảnh báo về sự thông công với ma quỷ thông qua của cúng thần tượng. Ông lập luận rằng dâng tế lễ cho hình tượng thực chất là dâng cho ma quỷ, và không thể vừa dự tiệc của Chúa vừa dự tiệc của ma quỷ. Điều này cho thấy có một thực tại thuộc linh đằng sau mỗi hình tượng.
Trong thư Cô-lô-se 3:5: Phao-lô định nghĩa rõ ràng: “Vậy hãy giết chết những chi thể của anh em ở dưới đất: ấy là sự dâm dục, ô uế, tình dục, sự ham muốn xấu xa, và lòng tham lam, là sự thờ hình tượng.” Tại đây, thần học về hình tượng đạt đến đỉnh cao. “Lòng tham lam” (pleonexia) được đồng nhất với “sự thờ hình tượng”. Bất cứ điều gì (tiền bạc, danh vọng, quyền lực, con người, dục vọng) mà chúng ta “tham lam” muốn có, đặt lên trên Chúa và tìm kiếm sự cứu rỗi, an toàn và ý nghĩa từ nó, thì đó chính là thần tượng của chúng ta.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Nguyên tắc về hình tượng chạm trổ vô cùng sống động và thích hợp cho Hội Thánh ngày nay. Dưới đây là một số áp dụng thiết thực:
1. Nhận Diện Các “Hình Tượng Chạm Trổ” Hiện Đại:
Thần tượng ngày nay hiếm khi là tượng gỗ, tượng đá, nhưng thường tinh vi hơn:
- Chủ Nghĩa Vật Chất: Tin rằng của cải, nhà cửa, xe hơi, công nghệ có thể mang lại ý nghĩa và an ninh tối thượng. Chúa Giê-xu cảnh báo: “Các ngươi không có thể làm tôi Đức Chúa Trời lại làm tôi Ma-môn nữa.” (Ma-thi-ơ 6:24).
- Chủ Nghĩa Cá Nhân Và Tự Do Cá Nhân: Đề cao quyền tự quyết, sở thích và cảm xúc cá nhân lên trên ý muốn và Lời Chúa.
- Danh Vọng Và Thành Tích: Tìm kiếm sự xác nhận, giá trị bản thân từ thành công, địa vị, lượt theo dõi trên mạng xã hội.
- Mối Quan Hệ: Đặt kỳ vọng cứu rỗi (sự hoàn thiện, hạnh phúc trọn vẹn) lên người phối ngẫu, con cái, hoặc một ai đó.
- Ngay Cả Hình Ảnh Tôn Giáo: Biến cây thập tự, bức tranh, hay thậm chí một phương pháp thờ phượng, một giáo sư nổi tiếng thành trung tâm thay vì chính Chúa Cứu Thế.
2. Kiểm Tra Lòng Mình:
Chúng ta cần thường xuyên đặt câu hỏi với sự hướng dẫn của Thánh Linh:
- Tôi dành thì giờ, năng lượng và tài chính nhiều nhất cho điều gì?
- Khi gặp khủng hoảng, tôi chạy đến với ai hoặc điều gì đầu tiên để tìm sự an ủi? (Có phải là sự mua sắm, giải trí, rượu bia, hay là cầu nguyện và Lời Chúa?)
- Điều gì khiến tôi lo lắng, sợ hãi nhất nếu bị mất đi? (Sức khỏe, công việc, mối quan hệ, tài sản?)
- Tôi có sẵn sàng vâng theo Lời Chúa ngay cả khi nó đi ngược lại với những khát vọng sâu xa nhất của mình không?
3. Phá Đổ Các Thần Tượng:
Nhận biết là bước đầu. Bước tiếp theo là ăn năn và “phá đổ các miếu thờ” (2 Các Vua 23). Điều này đòi hỏi:
- Ăn năn thật: Xưng tội với Chúa, không chỉ về hành động mà về cả tấm lòng đã đặt điều gì đó thay thế Ngài.
- Quyết định dứt khoát: Có thể cần phải từ bỏ một số thói quen, mối quan hệ độc hại, hoặc cách sử dụng thời gian/tài chính.
- Lấp đầy khoảng trống bằng Chúa Cứu Thế: Chúng ta không thể chỉ “đuổi quỷ” mà để nhà trống (Ma-thi-ơ 12:43-45). Phải tích cực làm đầy tâm trí và tấm lòng mình với Lời Chúa, sự thờ phượng, cầu nguyện và mối tương giao với Hội Thánh. Nhìn xem Chúa Giê-xu, Đấng “là hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được” (Cô-lô-se 1:15). Chỉ nơi Ngài, mọi khát khao sâu thẳm nhất của lòng người mới được thỏa mãn trọn vẹn.
Kết Luận
Cuộc chiến chống lại “hình tượng chạm trổ” là cuộc chiến trọn đời của mỗi Cơ Đốc nhân. Nó không phải là sự bài trừ nghệ thuật hay văn hóa, mà là cuộc chiến cho sự thuần khiết của lòng thờ phượng. Đức Chúa Trời đang tìm kiếm những kẻ thờ phượng Ngài trong tâm thần và lẽ thật. Sự cấm đoán hình tượng, xét cho cùng, là một ân điển. Nó bảo vệ chúng ta khỏi sự lừa dối của ma quỷ và sự trống rỗng của những thứ thọ tạo, và dẫn dắt chúng ta trở về với nguồn cội của sự sống và phước hạnh thật: chính Đức Chúa Trời hằng sống, Đấng đã bày tỏ chính mình cách trọn vẹn và cuối cùng trong Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ. “Hỡi con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!” (1 Giăng 5:21). Ước gì chúng ta luôn xét lòng mình, ăn năn khỏi mọi thần tượng, và chạy đến với Chúa Cứu Thế, là Đấng duy nhất xứng đáng với mọi sự thờ phượng, vinh hiển và quyền năng đời đời.