Làm thế nào một trưởng lão có thể bị kết án giống như ma quỷ (1 Ti-mô-thê 3:6)?

Trong hàng ngũ lãnh đạo Hội Thánh, chức vụ trưởng lão (ἐπίσκοπος - episkopos, người giám thị) giữ một vai trò vô cùng trọng yếu. Sứ đồ Phao-lô, trong thư gửi cho Ti-mô-thê, đã liệt kê những phẩm chất không thể thiếu của một người được gọi vào chức vụ này. Giữa những tiêu chuẩn về đạo đức gia đình, tính cách và nếp sống, có một điều kiện đặc biệt gây chú ý: “người mới tin đạo thì chớ, e người tự kiêu mà sa vào sự kết án của ma quỷ chăng” (1 Ti-mô-thê 3:6, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Cụm từ “sự kết án của ma quỷ” (τῆς διαβολίου κρίμα - tēs diabolou krima) mở ra một chiều sâu nghiêm trọng về mặt thuộc linh mà mọi người hầu việc Chúa cần phải suy ngẫm và cảnh giác. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích bản chất của sự “kết án” này, lý do vì sao một trưởng lão “mới tin đạo” có nguy cơ sa vào đó, và những bài học thiết thực cho Hội Thánh ngày nay.

Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần đặt câu Kinh Thánh này vào đúng bối cảnh. Đoạn 1 Ti-mô-thê 3:1-7 mô tả các phẩm chất của người giám thị. Câu 6 là một điều kiện về thời gian và tình trạng thuộc linh. Từ Hy Lạp được dịch là “người mới tin đạo” là νεόφυτος (neophytos), ghép bởi neos (mới) và phyton (cây được trồng). Nghĩa đen là “cây non mới được trồng”. Hình ảnh này nói lên sự non nớt, chưa đủ rễ sâu trong đức tin, dễ bị lay động bởi gió đạo lý (Ê-phê-sô 4:14).

Nguy cơ dành cho “cây non” này là “tự kiêu” (τυφωθεὶς - typhōtheis). Động từ này xuất phát từ typhoō, có nghĩa là “bốc khói lên”, “làm mù quáng bởi khói”, và dẫn đến nghĩa bóng là “kiêu ngạo”, “tự phụ”. Sự kiêu ngạo như một làn khói mù làm mờ đi tầm nhìn thuộc linh, khiến người ta không còn nhìn thấy chính mình một cách đúng đắn và cũng không thấy Đức Chúa Trời cách rõ ràng.

Hậu quả tối hậu của sự kiêu ngạo đó là “sa vào sự kết án của ma quỷ”. Cụm từ này có thể được hiểu theo hai tầng nghĩa sâu sắc:

1. Sự kết án DÀNH CHO ma quỷ: Đây là bản án mà chính ma quỷ (διαβόλου - diabolou, kẻ vu cáo, kẻ chống đối) đã phải gánh chịu vì tội kiêu ngạo của nó. Người trưởng lão non trẻ, vì kiêu ngạo, có thể đi trên cùng một con đường và phải chịu chung một loại phán xét (κρίμα - krima) như kẻ thù của Đức Chúa Trời.

2. Sự kết án ĐẾN TỪ ma quỷ: Sự kiêu ngạo mở ra cánh cửa cho ma quỷ, kẻ cáo trách anh em (Khải Huyền 12:10), kết án và phá hủy chức vụ, danh tiếng và đời sống của người lãnh đạo đó.

Cả hai cách hiểu đều dẫn đến một kết luận: sự kiêu ngạo trong chức vụ khiến một người đồng hành với nguyên lý của Sa-tan và đặt mình vào vị trí đối nghịch lại Đức Chúa Trời, từ đó gánh lấy hậu quả thảm khốc.

Để hiểu bản chất của sự kết án này, chúng ta phải quay về nguồn gốc của tội lỗi trong vũ trụ: sự kiêu ngạo của vật thọ tạo được ban cho địa vị cao. Mặc dù Kinh Thánh không kể chi tiết câu chuyện về sự sa ngã của Sa-tan trong sách Sáng Thế Ký, nhưng các đoạn tiên tri trong Cựu Ước cho chúng ta ánh sáng quan trọng.

Ê-xê-chi-ên 28:12-17, dù nói trực tiếp đến vua Ty-rơ, đã dùng những hình ảnh mô tả một vật thọ tạo đầy vinh quang đằng sau hắn: “Ngươi là dấu ấn của sự trọn vẹn, đầy sự khôn ngoan, tốt đẹp trọn vẹn... Ngươi ở trên núi thánh của Đức Chúa Trời... Ngươi là chê-ru-bin được xức dầu... cho đến khi sự gian ác được tìm thấy trong ngươi.” Sự gian ác đó là gì? Câu 17 tuyên bố: “Lòng ngươi tự cao vì sự đẹp đẽ của ngươi; ngươi làm hư sự khôn ngoan mình bởi cớ sự sáng láng của ngươi.”

Ê-sai 14:12-14 cũng vậy, khi nói về vua Ba-by-lôn, đã phơi bày tấm lòng của kẻ muốn soán ngôi Đức Chúa Trời: “Ngươi đã bụng bảo dạ rằng: Ta sẽ lên trời, sẽ nhắc ngai ta lên trên các ngôi sao Đức Chúa Trời... ta sẽ làm ra bằng Đấng Rất Cao.” Cụm từ “ta sẽ” (’e‘ĕleh) được lặp lại năm lần, thể hiện ý chí nổi loạn tuyệt đối.

Tội của Lu-xi-phe (kẻ mang sự sáng) không phải là tội tình dục, trộm cắp hay giết người, mà là tội KIÊU NGẠO THUỘC LINH. Đó là sự so sánh, tham vọng chiếm đoạt vinh quang thuộc về Đấng Tạo Hóa, và muốn tự mình làm trung tâm. Sự “kết án” dành cho hắn là bị đuổi khỏi nơi thánh, trở thành kẻ thù của Đức Chúa Trời và bị định cho sự hủy diệt đời đời. Khi một trưởng lão, một vật thọ tạo được Chúa kêu gọi, để lòng kiêu ngạo cai trị, người ấy đang tái diễn chính tội lỗi nguyên thủy đó và tự đặt mình vào con đường dẫn đến sự phán xét tương tự.

Phao-lô không ngăn cấm người trẻ tuổi hay người mới hầu việc, nhưng Ngài cảnh báo gay gắt về việc đặt họ vào địa vị giám thị quá sớm. Sự non trẻ trong đức tin (neophytos) dễ dẫn đến kiêu ngạo (typhōtheis) vì một số lý do:

1. Thiếu Sự Tôi Luyện Và Thử Thách: Đức tin chưa được thử thách bởi thời gian và hoàn cảnh khó khăn. Như Gióp đã nói: “Khi Ngài đã thử tôi, tôi sẽ ra như vàng” (Gióp 23:10). Một đức tin chưa qua lửa thử thường là một đức tin chưa được khiêm nhường hóa.

2. Thiếu Sự Thấu Hiểu Về Tấm Lòng Con Người: Người mới tin thường chưa trải nghiệm đầy đủ sự yếu đuối, gian trá của chính lòng mình (Giê-rê-mi 17:9) và sự phức tạp của tấm lòng người khác. Sự ngây thơ này có thể dẫn đến sự tự tin thái quá vào khả năng bản thân.

3. Dễ Bị Choáng Ngợp Bởi Địa Vị Và Sự Tôn Trọng: Chức vụ trưởng lão đi kèm với sự kính trọng nhất định trong cộng đồng. Một “cây non” có thể dễ dàng bị cuốn vào sự vinh quang của chức vụ thay vì trọng trách và sự hầu việc. Họ có thể bắt đầu “thống trị” trên kẻ giao phó cho mình thay vì trở nên gương mẫu cho bầy (1 Phi-e-rơ 5:3).

4. Thiếu Sự Khôn Ngoan Và Kinh Nghiệm Giải Quyết Mâu Thuẫn: Sự khôn ngoan thật đến từ sự kính sợ Chúa (Châm Ngôn 9:10) và được mài giũa qua năm tháng. Thiếu điều này, người lãnh đạo non trẻ có thể đưa ra những quyết định cứng nhắc, thiếu ân điển, dẫn đến chia rẽ và tự tôn vinh mình trong việc “bảo vệ lẽ thật”.

Lời cảnh báo của Phao-lô không chỉ là lý thuyết. Lịch sử Hội Thánh đã chứng kiến nhiều trường hợp thương tâm. Những dấu hiệu của một trưởng lão đang bước trên con đường “của ma quỷ” có thể bao gồm:

• Luôn cần được công nhận và đề cao: Cảm thấy bị xúc phạm khi không được nhắc đến, khen ngợi.
• Phản ứng gay gắt với sự sửa dạy hoặc chất vấn: Xem đó là sự tấn công cá nhân thay vì cơ hội nhìn lại bản thân.
• Tạo ra nhóm “cận vệ” trung thành với cá nhân: Thay vì xây dựng thân thể Đấng Christ, họ xây dựng vương quốc cá nhân.
• Xem thường những người “ít quan trọng” hơn: Đánh mất tấm lòng của người chăn nhân lành.
• Tự cho mình độc quyền giải nghĩa lẽ thật: Phủ nhận sự bổ sung và kiểm soát từ các thành viên khác trong thân thể.

Hậu quả không chỉ là sự “kết án” cuối cùng, mà ngay trong hiện tại: đời sống thuộc linh khô hạn, gia đình rối loạn, Hội Thánh chia rẽ, danh Chúa bị sỉ nhục, và bản thân người lãnh đạo có thể bị “giao cho quỉ Sa-tan” để kỷ luật như trường hợp của một người ở Cô-rinh-tô (1 Cô-rinh-tô 5:5) hay của Hymenaeus và Alexander (1 Ti-mô-thê 1:20).

Lời giải duy nhất cho căn bệnh kiêu ngạo là ánh sáng của Phúc Âm và gương mẫu của Đấng Christ. Trong khi ma quỷ nói “ta sẽ”, Chúa Giê-xu Christ, là Đức Chúa Trời thật, đã “tự bỏ mình đi” (Phi-líp 2:6-7).

Phao-lô, ngay sau khi liệt kê các phẩm chất của trưởng lão, đã nói về “sự cao cả của lẽ mầu nhiệm” là Christ (1 Ti-mô-thê 3:16). Đây là chìa khóa: Một trưởng lão thật phải có mắt đức tin luôn hướng về sự cao trọng của Đấng Christ, từ đó thấy sự nhỏ bé của chính mình. Sự khiêm nhường không phải là nghĩ mình thấp kém, mà là không nghĩ đến mình, nhưng nghĩ đến Đấng Christ và người khác (Phi-líp 2:3-4).

Ứng dụng thực tế cho Hội Thánh và người lãnh đạo:

1. Đối với Hội Thánh (Hội Đồng Tuyển Chọn): Cần kiên nhẫn và khôn ngoan. Đừng vội tấn phong người có tài năng nhưng non trẻ. Hãy quan sát đời sống, gia đình, và đặc biệt là thái độ khi bị thử thách, phê bình của ứng viên trong một thời gian dài (1 Ti-mô-thê 5:22). Ưu tiên tính cách hơn tài năng; sự trung tín hơn sự nổi bật.

2. Đối với Người Lãnh Đạo (Trưởng Lão):

• Luôn nhớ nguồn gốc: Bạn là “cây non” được Chúa trồng và tưới. Mọi sự bạn có đều nhận lãnh (1 Cô-rinh-tô 4:7).
• Nuôi dưỡng đời sống thầm lặng với Chúa: Sự cầu nguyện, xưng tội riêng tư với Chúa là liều thuốc giải độc cho tính tự tôn.
• Có những người bạn/mentor có thể nói sự thật: Như Đa-vít có Na-than, bạn cần những người dám nói: “Chính ngươi là người đó!” (2 Sa-mu-ên 12:7).
• Chủ động phục vụ trong những việc “thấp kém”: Noi gương Chúa Giê-xu rửa chân cho môn đồ (Giăng 13:14-15).
• Luôn quy mọi vinh quang về cho Đấng Christ: Khi được khen ngợi, hãy thành thật dẫn người ta về với ân điển và sự vĩ đại của Chúa.

Lời cảnh báo trong 1 Ti-mô-thê 3:6 là một hồi chuông cảnh tỉnh nghiêm khắc nhưng đầy yêu thương cho mọi thế hệ Hội Thánh. Nó vạch trần sự thật rằng chức vụ cao trọng nhất cũng có thể trở thành cái bẫy nguy hiểm nhất nếu tách rời khỏi sự khiêm nhường sâu nhiệm và kinh nghiệm thực thụ với ân điển. “Sự kết án của ma quỷ” bắt nguồn từ cùng một tấm lòng kiêu ngạo đã làm sa ngã một chê-ru-bin sáng láng. Nguyện mỗi chúng ta, đặc biệt là những người được kêu gọi lãnh đạo, luôn đi trong sự kính sợ Chúa, mặc lấy tấm lòng đầy dẫy sự nhu mì của Đấng Christ, và trung tín bước đi như “cây được trồng bên dòng nước” (Thi Thiên 1:3), đâm rễ sâu trong Ngài, để dù có đứng ở địa vị nào, cũng chỉ khoe về thập tự giá của Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta (Ga-la-ti 6:14).