Ba Người Đến Thăm Áp-ra-ham Trong Sáng Thế Ký 18
Một trong những phân đoạn hấp dẫn và đầy bí ẩn trong Cựu Ước chính là câu chuyện ba vị khách bất ngờ viếng thăm Áp-ra-ham tại lùm cây dẻ bộp của Mam-rê. Sự kiện này không chỉ là một cuộc gặp gỡ thông thường, mà là một khải thị (revelation) trọng đại, nơi bản tính, mục đích và mối quan hệ giao ước của Đức Chúa Trời với con người được bày tỏ cách sống động. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích thần học, giải kinh từ văn bản gốc Hê-bơ-rơ, và rút ra những bài học thuộc linh sâu sắc cho đời sống đức tin ngày nay.
Phân đoạn này nằm trong Sáng Thế Ký 18:1-33. Áp-ra-ham lúc ấy đã 99 tuổi (Sáng 17:1), và lời hứa về một người con trai kế tự từ Sa-ra dường như ngày càng xa vời theo tính toán tự nhiên. Giữa lúc ấy, trong sự nóng nực của ban ngày, một cuộc gặp gỡ thiên thượng đã diễn ra.
“Đức Giê-hô-va hiện ra cùng người nơi lùm cây dẻ bộp của Mam-rê, đương khi người ngồi nơi cửa trại lúc trời nắng ban ngày. Người nhướng mắt lên, thấy ba người đứng trước mặt. Vừa thấy, bèn bắt từ cửa trại chạy đến trước mặt ba người đó, sấp mình xuống đất.” (Sáng Thế Ký 18:1-2).
Ngay từ những câu đầu, văn bản đã tạo ra một sự căng thẳng thần học thú vị. Câu 1 xác định rõ: “Đức Giê-hô-va hiện ra” (Yahweh appeared). Từ “hiện ra” trong tiếng Hê-bơ-rơ là רָאָה (ra’ah), mang nghĩa “tự tỏ mình ra, cho thấy”. Nhưng trong câu 2, điều Áp-ra-ham nhìn thấy là “ba người” (שְׁלשָׁה אֲנָשִׁים - sheloshah anashim). Sự chuyển đổi từ số ít (“Đức Giê-hô-va”) sang số nhiều (“ba người”) này là chìa khóa để hiểu toàn bộ phân đoạn.
Có hai cách giải thích chính trong truyền thống Tin Lành về danh tính của ba nhân vật này:
1. Quan điểm chính thống phổ biến: Đây là Đức Chúa Trời (Đức Giê-hô-va) hiện ra trong dạng thức loài người (một thần hiện - theophany) cùng với hai thiên sứ. Quan điểm này dựa trên diễn tiến của câu chuyện:
- Một trong ba vị được mô tả là “Đức Giê-hô-va” (câu 1, 13, 17, 20, 26, 33), là Đấng đối thoại trực tiếp với Áp-ra-ham và Sa-ra, và là Đấng nhận sự thờ phượng.
- Hai vị còn lại sau đó rời đi và được xác định rõ ràng là hai thiên sứ (malakim) khi họ đến Sô-đôm trong chương 19:1: “Hai thiên sứ đến Sô-đôm...”. Họ thi hành phán quyết phán xét thành Sô-đôm.
2. Quan điểm về sự ám chỉ Ba Ngôi (Trinitarian foreshadowing): Một số nhà giải kinh xem đây là một hình bóng (type) về mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi – Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con và Đức Thánh Linh – cùng hiện ra và hành động hiệp một. Cách xưng hô “Chúa” (Adonai) ở cả số ít và số nhiều trong phân đoạn gợi đến tính thống nhất trong đa dạng. Tuy nhiên, đây là sự ám chỉ hay “bóng mờ” chứ không phải là sự mặc khải trọn vẹn về Ba Ngôi, vì mầu nhiệm này chỉ được bày tỏ đầy đủ qua Chúa Giê-xu Christ trong Tân Ước (Ma-thi-ơ 28:19).
Dù theo quan điểm nào, trọng tâm thần học vẫn không thay đổi: Đức Chúa Trời chủ động đến với con người trong mối quan hệ giao ước. Ngài không phải là một thần linh xa cách, mà là Đức Chúa Trời muốn đồng hành, phán dạy và hành động trong lịch sử.
A. Lòng Hiếu Khách của Áp-ra-ham – Một Phản Ứng Của Đức Tin:
Hành động “chạy”, “sấp mình”, “thưa rằng: Lạy Chúa” và chuẩn bị bữa tiệc thịnh soạn (bánh, thịt bê con, sữa) không chỉ là phong tục vùng Cận Đông. Trong Hê-bơ-rơ 13:2, sứ đồ Phao-lô nhắc đến điều này: “Hãy tiếp đãi khách lạ; vì có kẻ làm vậy mà tiếp đãi thiên sứ mà không biết.” Lòng hiếu khách của Áp-ra-ham bắt nguồn từ sự nhận biết rằng đây là một cuộc gặp gỡ thánh. Ông “phục vụ” (câu 8) – từ עָמַד (amad) nghĩa là đứng hầu – cho thấy thái độ của một tôi tớ.
B. Lời Hứa Về Y-sác – Xác Nhận Giao Ước:
Trọng tâm cuộc đối thoại là lời hứa được nhắc lại: “Trong mùa này, ta sẽ lại đến cùng ngươi, và Sa-ra, vợ ngươi, sẽ có một con trai.” (câu 10). Sa-ra cười nhạo trong lòng (câu 12), và Đức Giê-hô-va phán: “Có việc chi khó quá cho Đức Giê-hô-va chăng?” (câu 14). Câu hỏi này là nền tảng của đức tin: tin cậy vào quyền năng tuyệt đối và sự thành tín tuyệt đối của Đức Chúa Trời vượt trên mọi hoàn cảnh tự nhiên.
C. Sự Cầu Thay Của Áp-ra-ham – Bản Chất Của Sự Cầu Nguyện Thay Mặt:
Sau khi hai thiên sứ đi về hướng Sô-đôm, Đức Giê-hô-va ở lại và bày tỏ ý định của Ngài cho Áp-ra-ham (câu 17-21). Điều này cho thấy địa vị đặc biệt của Áp-ra-ham như một bạn hữu của Đức Chúa Trời (2 Sử Ký 20:7; Gia-cơ 2:23). Cuộc đối thoại mặc cả từ 50 người công bình xuống còn 10 người (câu 23-32) bày tỏ:
1. Bản tính công bình và thánh khiết của Đức Chúa Trời: Ngài phải phán xét tội lỗi.
2. Lòng thương xót vô biên của Đức Chúa Trời: Ngài sẵn sàng tha thứ vì cớ một nhóm người công bình nhỏ bé.
3. Quyền năng của sự cầu thay: Áp-ra-ham cầu xin với sự khiêm nhường (“tôi vốn là tro bụi” – câu 27) nhưng cũng rất mực tin quyết vào sự công bình của Chúa.
1. Sẵn Sàng Đón Tiếp “Sự Viếng Thăm” Của Chúa:
Đức Chúa Trời vẫn tìm kiếm để hiện ra và phán với chúng ta ngày nay, không phải qua hình dáng con người, nhưng qua Lời Ngài (Kinh Thánh), qua sự cáo trách của Thánh Linh, và qua những hoàn cảnh đời sống. Chúng ta có đang “ngồi ở cửa trại” – tức ở trong tư thế sẵn sàng, tỉnh thức – để nhận biết và tiếp đón sự hiện diện của Ngài không? Hãy dành thời gian tĩnh nguyện mỗi ngày.
2. Sống Với Lòng Tin Vào Lời Hứa Siêu Nhiên:
Giống như Sa-ra, chúng ta thường dựa vào lý trí và hoàn cảnh tự nhiên để đánh giá lời hứa của Chúa. Câu hỏi “Có việc chi khó quá cho Đức Giê-hô-va chăng?” là lời nhắc nhở quyền năng. Đức Chúa Trời chúng ta thờ phượng là Đấng làm được mọi sự (Ê-phê-sô 3:20). Đức tin đặt nơi Đấng hứa, không đặt nơi khả năng thực hiện của bản thân.
3. Thực Hành Chức Vụ Cầu Thay:
Áp-ra-ham đã đứng trong khoảng trống (E-xê-chi-ên 22:30) cho những người sắp bị phán xét. Chúa Giê-xu, Đấng Cầu Thay Tối Cao của chúng ta (Rô-ma 8:34), đã mô hình hóa chức vụ này. Chúng ta được kêu gọi cầu thay cho gia đình, Hội Thánh, thành phố và quốc gia mình. Hãy cầu nguyện với:
- Sự khiêm nhường: Nhận biết địa vị của mình trước mặt Chúa.
- Sự tin quyết: Tin cậy vào bản tính công bình và yêu thương của Ngài.
- Sự kiên trì: Như Áp-ra-ham kiên trì “mặc cả” từng bước một.
4. Nhận Biết và Tôn Trọng Sự Hiện Diện Thánh:
Thái độ tôn kính, vội vàng phục vụ của Áp-ra-ham dạy chúng ta về cách tiếp cận sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Khi thờ phượng, đọc Lời Chúa hay cầu nguyện, chúng ta có đến với thái độ “sấp mình” – tức thờ phượng, tôn cao Ngài – hay chỉ với thái độ thụ động, hời hợt?
Câu chuyện ba vị khách viếng thăm Áp-ra-ham không phải là một huyền thoại, mà là một sự kiện lịch sử đầy ý nghĩa thần học. Nó giới thiệu cho chúng ta một Đức Chúa Trời:
- Chủ động tìm kiếm: Ngài đến với con người.
- Thành tín với lời hứa: Ngài xác nhận giao ước dù hoàn cảnh dường như vô vọng.
- Công bình và hay thương xót: Ngài vừa là Quan Án vừa là Đấng Tìm Kiếm sự tha thứ.
- Muốn có mối thông công thân mật: Ngài chia sẻ ý định của Ngài với Áp-ra-ham, bạn hữu Ngài.
Cuối cùng, sự kiện này chỉ về Chúa Giê-xu Christ, Đấng mà trong Ngài, Đức Chúa Trời đã “giáng lâm” cách trọn vẹn và cuối cùng để ở cùng chúng ta (Giăng 1:14). Ngài là Lời Hứa được làm thành, là Đấng Cầu Thay vĩ đại, và cũng là Con Đường để chúng ta đến với Chúa Cha. Qua Christ, chúng ta cũng được mời gọi vào mối thông công thân mật với Đức Chúa Trời Ba Ngôi – Đấng vẫn đang tìm kiếm để “viếng thăm” và biến đổi cuộc đời những ai tiếp nhận Ngài với lòng tin và sự thờ phượng.
“Hãy kéo đến gần Đức Chúa Trời, thì Ngài sẽ kéo đến gần anh em.” (Gia-cơ 4:8).