Giải Quyết Mâu Thuẫn Giữa Anh Chị Em Theo Kinh Thánh
Trong đời sống Hội Thánh, mối liên hệ giữa các tín hữu được mô tả bằng hình ảnh đầy thiêng liêng và thân mật: anh chị em trong Chúa. Tuy nhiên, ngay cả trong một gia đình thuộc linh, những mâu thuẫn, bất đồng và tổn thương vẫn có thể xảy ra. Làm thế nào để xử lý những xung đột này không theo cách thức thế gian, nhưng theo nguyên tắc và tinh thần của Đấng Christ? Kinh Thánh, Lời Đức Chúa Trời, không né tránh thực tế này mà cung cấp một khuôn mẫu rõ ràng, đầy ân điển và khôn ngoan để chúng ta gìn giữ sự hiệp một của Thánh Linh trong dây yêu thương.
Nền Tảng: Mối Liên Hệ Anh Chị Em và Lời Kêu Gọi Hiệp Một
Trước khi đi vào nguyên tắc giải quyết, chúng ta phải hiểu giá trị của mối liên hệ mà Chúa đã lập. Từ ngữ Hy Lạp được sử dụng thường xuyên trong Tân Ước là "adelphos" (ἀδελφός), không chỉ chỉ anh em ruột thịt, mà còn mô tả mối quan hệ thiêng liêng sâu sắc giữa những người cùng thuộc về gia đình Đức Chúa Trời qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Mác 3:33-35). Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh: “Vì chưng chỉ có một Chúa, một đức tin, một phép báp-têm; chỉ có một Đức Chúa Trời và một Cha của mọi người, Ngài là trên cả mọi người, giữa mọi người và ở trong mọi người.” (Ê-phê-sô 4:5-6). Sự hiệp một này không phải là sự đồng nhất cứng nhắc, nhưng là sự hiệp nhất trong đa dạng, được kết dính bởi tình yêu thương ("agapē" - ἀγάπη). Vì thế, mọi hành động giải quyết mâu thuẫn đều nhằm mục đích bảo vệ và phục hồi sự hiệp một quý giá đó.
Nguyên Tắc Căn Bản: Giải Quyết Cá Nhân và Trực Tiếp (Ma-thi-ơ 18:15-17)
Đây là lời dạy trực tiếp và rõ ràng nhất của Chúa Giê-xu về quy trình giải quyết tội lỗi và mâu thuẫn giữa các tín hữu.
Ma-thi-ơ 18:15 (1925): “Nếu anh em ngươi phạm tội cùng ngươi, hãy trách người khi chỉ có ngươi với họ; nếu họ nghe ngươi, thì ngươi được anh em lại.”
- Bước 1: Giải quyết riêng tư và trực tiếp. Từ Hy Lạp "elenchō" (ἐλέγχω) được dịch là “trách” hay “khiển trách”, mang nghĩa vạch rõ sự thật, quở trách với mục đích thuyết phục và sửa sai. Đây không phải là một cuộc tấn công cảm xúc, mà là sự đối thoại chân thành với mục tiêu phục hồi. Việc đến gặp riêng thể hiện sự tôn trọng, bảo vệ danh tiếng của anh chị em mình, và cho thấy mong muốn thực sự là hòa giải, không phải công khai làm nhục.
- Mục tiêu tối thượng: “Ngươi được anh em lại” (Hy Lạp: kerdainō - κερδαίνω, nghĩa đen là “được lời, thu phục”). Đây là một ngôn ngữ tích cực – bạn “thu phục” lại một mối quan hệ, “được lời” một người anh em. Mục tiêu không phải là “thắng” cuộc tranh cãi, mà là “thu phục” lại tình anh em.
Ma-thi-ơ 18:16: “Nếu không nghe ngươi, hãy mời một hoặc hai người đi với ngươi, hầu cứ lời hai hoặc ba người làm chứng mà mọi lời được đứng vững.”
- Bước 2: Đưa theo một hoặc hai người. Nếu bước đầu thất bại, không phải vì bỏ cuộc. Hãy mời những người khôn ngoan, trung lập, có tinh thần hòa giải cùng tham gia. Mục đích là để có những nhân chứng khách quan cho cuộc đối thoại, và để lời khuyên bảo được đa dạng, khôn ngoan hơn. Điều này dựa trên nguyên tắc trong Cựu Ước (Phục truyền 19:15).
Ma-thi-ơ 18:17: “Nếu họ không nghe các người đó, hãy cáo cùng Hội thánh; bằng Hội thánh họ cũng chẳng nghe, thì hãy coi họ như người ngoại và kẻ thâu thuế.”
- Bước 3: Trình cho Hội Thánh. Đây là bước cuối cùng trong khuôn khổ Hội Thánh địa phương. Vai trò của các trưởng lão, mục sư được thể hiện ở đây để phân xử, khuyên bảo dựa trên Lời Chúa.
- Ý nghĩa của “coi như người ngoại”: Không phải là thái độ khinh miệt hay cắt đứt mọi liên lạc, mà là thay đổi cách thức quan hệ. Mối quan hệ từ “anh em trong sự kỷ luật Hội Thánh” trở thành “người cần được rao truyền Phúc Âm”. Đây là một hành động nghiêm trọng nhằm mục đích thức tỉnh, với hy vọng cuối cùng vẫn là sự ăn năn và phục hồi (xem 2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:14-15).
Tinh Thần Thực Hiện: Lòng Khiêm Nhường và Khôi Phục (Ga-la-ti 6:1)
Nguyên tắc của Ma-thi-ơ 18 phải được thực hiện trong tinh thần đúng đắn, nếu không nó sẽ trở thành một cuộc săn lùng tội lỗi. Ga-la-ti 6:1 là kim chỉ nam cho tinh thần đó:
“Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại; chính mình ngươi phải giữ, e cũng bị dỗ dành chăng.”
- “Lấy lòng mềm mại” (Hy Lạp: prautēs - πραΰτης): Chỉ sự dịu dàng, nhu mì, khiêm tốn. Đây là một trong những trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:23). Không có chỗ cho sự tự cao, giận dữ hay lên mặt dạy đời.
- “Sửa họ lại” (Hy Lạp: katartizō - καταρτίζω): Một từ ngữ y học, có nghĩa là chắp nối, nắn lại, phục hồi về tình trạng nguyên vẹn. Nó được dùng để mô tả việc các ngư phủ vá lưới (Ma-thi-ơ 4:21). Mục tiêu là “vá lại” mối quan hệ bị rách, “nắn lại” người anh em bị vấp ngã.
- Cảnh giác bản thân: “Chính mình ngươi phải giữ”. Người đi giải quyết mâu thuẫn phải luôn ý thức rằng mình cũng có thể sa ngã. Thái độ này giết chết sự kiêu ngạo và khiến chúng ta đến với anh em bằng sự đồng cảm thực sự.
Ưu Tiên Hòa Thuận: Hành Động Chủ Động (Ma-thi-ơ 5:23-24)
Chúa Giê-xu dạy một nguyên tắc thậm chí còn chủ động hơn, đặt trách nhiệm hòa giải lên trên cả hành động thờ phượng.
“Ấy vậy, nếu khi nào ngươi đem dâng của lễ nơi bàn thờ, mà nhớ lại anh em có điều gì nghịch cùng ngươi, thì hãy để của lễ trước bàn thờ, trở về giảng hòa với anh em trước đã; rồi hãy đến dâng của lễ.” (Ma-thi-ơ 5:23-24).
Ở đây, người nhận thức mình là bên bị xúc phạm lại được kêu gọi chủ động đi bước đầu tiên. Điều này phá vỡ hoàn toàn lối suy nghĩ thế gian: “Họ sai, họ phải đến xin lỗi tôi trước”. Đối với Chúa, mối tương giao đúng đắn với anh em (“giảng hòa” – Hy Lạp: diallassō - διαλλάσσω, nghĩa là thay đổi mối quan hệ từ thù nghịch sang hòa thuận) là ưu tiên cấp bách, đến nỗi phải tạm dừng cả việc thờ phượng để thực hiện. Điều này cho thấy sự hòa thuận giữa các con cái Chúa là một phần thiết yếu của sự thờ phượng thật.
Phạm Vi Trách Nhiệm: Sự Bình An Khả Thi (Rô-ma 12:18)
Không phải mọi mâu thuẫn đều được giải quyết êm đẹp, vì nó phụ thuộc vào ý chí của cả hai phía. Sứ đồ Phao-lô đưa ra một nguyên tắc thực tế:
“Ví có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người.” (Rô-ma 12:18).
Cụm từ “ví có thể được” (Hy Lạp: ei dynaton - εἰ δυνατόν) thừa nhận rằng đôi khi, dù chúng ta đã làm mọi điều đúng đắn, với thái độ đúng, người kia vẫn có thể từ chối hòa giải. Trách nhiệm của chúng ta là “hết sức mình” (nghĩa đen: “từ phía anh em”). Chúng ta chịu trách nhiệm cho phần của mình: thái độ, hành động, lời nói hướng đến hòa bình. Chúng ta không chịu trách nhiệm cho sự đáp ứng của người khác. Điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng phải kiểm soát kết quả, trong khi vẫn thúc đẩy chúng ta làm hết sức phần mình.
Gương Mẫu Trong Hội Thánh Ban Đầu: Sự Công Bằng và Khôn Ngoan (Công vụ 6:1-7)
Mâu thuẫn không chỉ cá nhân, mà có thể là nhóm. Công vụ 6 ghi lại một bất đồng giữa các tín hữu gốc Hê-bơ-rơ và gốc Hy Lạp về việc phân phát lương thực hằng ngày. Cách thức giải quyết của các sứ đồ là một bài học tuyệt vời:
- Công nhận vấn đề: Họ không phủ nhận hoặc xem nhẹ lời phàn nàn.
- Ưu tiên đúng: Họ phân biệt giữa chức vụ Lời Chúa và chức vụ từ thiện, quyết định không bỏ sự cầu nguyện và giảng Lời để lo việc bàn.
- Giải pháp cộng đồng: Họ đề nghị cả Hội Thánh lựa chọn bảy người đầy dẫy Đức Thánh Linh và khôn ngoan để giao phó công việc.
- Uỷ quyền và cầu nguyện: Sau khi được cả Hội Thánh chấp thuận, các sứ đồ cầu nguyện và đặt tay trên họ.
Kết quả: “Lời Đức Chúa Trời càng ngày càng tràn ra, số môn đồ tại thành Giê-ru-sa-lem thêm nhiều lắm, và cũng có rất nhiều thầy tế lễ vâng theo đạo nữa.” (Công vụ 6:7). Một mâu thuẫn được giải quyết khôn ngoan đã trở thành cơ hội cho chức vụ mở rộng và phước hạnh gia tăng.
Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc
1. Tự Kiểm Tra Trước Khi Đối Thoại: Hãy dành thời gian cầu nguyện, xin Chúa soi sáng lòng mình. Tôi có phần trách nhiệm nào không? Tôi đến với động cơ thu phục anh em hay buộc tội anh em? (Ma-thi-ơ 7:3-5).
2. Chọn Thời Điểm và Cách Thức Phù Hợp: “Lời nói phải thì tốt lắm” (Châm ngôn 15:23). Hãy tìm thời điểm riêng tư, yên tĩnh, khi cả hai đủ bình tĩnh để trò chuyện. Bắt đầu bằng lời xưng tội và bày tỏ tình yêu thương (nếu có thể). Sử dụng ngôn ngữ “tôi cảm thấy…” thay vì “anh/chị luôn luôn…”.
3. Lắng Nghe Tích Cực và Tìm Hiểu: “Mỗi người trong anh em hãy mau nghe, chậm nói, chậm giận” (Gia-cơ 1:19). Hãy thật sự cố gắng hiểu quan điểm, cảm xúc và động cơ của anh chị em mình. Đôi khi, xung đột chỉ là hiểu lầm.
4. Tha Thứ Như Chúa Đã Tha: Dù mâu thuẫn được giải quyết đến đâu, thì mạng lệnh tha thứ vẫn là tuyệt đối và không điều kiện. “Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy” (Ê-phê-sô 4:32). Tha thứ là một quyết định, không nhất thiết là một cảm xúc tức thì. Nó là bước quan trọng để chữa lành.
5. Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Khi Cần: Đừng ngần ngại tìm đến một tín hữu trưởng thành, khôn ngoan, hoặc các trưởng lão trong Hội Thánh để được tư vấn và hỗ trợ khi mâu thuẫn vượt quá khả năng giải quyết của hai người. Đây không phải là thất bại, mà là sự khôn ngoan.
Kết Luận
Kinh Thánh không hứa rằng chúng ta sẽ không có mâu thuẫn, nhưng ban cho chúng ta con đường đầy ân điển để bước qua chúng. Con đường đó được xây dựng trên nền tảng của tình yêu thương (agapē), sự khiêm nhường (tapeinophrosynē), và khát vọng thu phục (kerdainō) anh em mình. Mỗi bước hòa giải, dù khó khăn, đều là cơ hội để phản chiếu tấm lòng của Đấng Christ – Đấng đã chủ động đến với chúng ta, chịu chết để hòa giải chúng ta với Đức Chúa Trời (Rô-ma 5:10-11).
Hãy để lời của Sứ đồ Phi-e-rơ hướng dẫn chúng ta: “Sau hết, hết thảy anh em phải đồng lòng, đầy lòng thương xót và tình yêu anh em, có lòng nhân từ và đức khiêm nhường. Đừng lấy ác trả ác, lấy rủa sả trả rủa sả; trái lại, phải chúc phước, ấy là vì điều đó mà anh em được gọi để hưởng phước lành.” (1 Phi-e-rơ 3:8-9). Khi chúng ta kiên nhẫn bước theo những nguyên tắc đầy khôn ngoan của Lời Chúa, chính Ngài sẽ ban phước và dùng những thử thách trong mối quan hệ để tôi luyện chúng ta nên giống hình ảnh Con Ngài hơn.