Đâu là những phẩm chất của trưởng lão và chấp sự?

Trong cơ cấu tổ chức và sự vận hành lành mạnh của một Hội Thánh địa phương, vai trò của các trưởng lão (hay còn gọi là giám mục) và chấp sự là vô cùng quan trọng. Đây không phải là những chức vụ do con người tự ý đặt ra, nhưng được chính Đức Chúa Trời thiết lập và quy định rõ ràng trong Lời Ngài. Kinh Thánh, đặc biệt là các thư tín mục vụ của Phao-lô, đã dành những phân đoạn cụ thể để liệt kê các phẩm chất không thể thiếu đối với những người được kêu gọi vào chức vụ đặc biệt này. Việc nghiên cứu kỹ lưỡng các tiêu chuẩn này không chỉ giúp Hội Thánh lựa chọn đúng người, mà còn vạch ra con đường phát triển nhân cách Cơ Đốc cho mọi tín hữu.

I. Nền Tảng và Ý Nghĩa Của Chức Vụ

Trước khi đi vào chi tiết từng phẩm chất, chúng ta cần hiểu sơ lược về chức vụ. Từ "trưởng lão" (πρεσβύτερος - presbyteros trong tiếng Hy Lạp) nhấn mạnh đến sự trưởng thành, kinh nghiệm và khôn ngoan. Còn "giám mục" (ἐπίσκοπος - episkopos) nghĩa là "người giám sát", nhấn mạnh đến chức năng lãnh đạo và chăm sóc (Công Vụ 20:28; Phi-líp 1:1). Trong Tân Ước, hai từ này thường được dùng thay thế cho nhau để chỉ cùng một chức vụ (Tít 1:5-7). Trong khi đó, "chấp sự" (διάκονος - diakonos) có nghĩa là "người hầu bàn", "người phục vụ". Chức vụ này chính thức được lập ra trong Công Vụ 6:1-6 để giải quyết các nhu cầu thực tế, giúp các sứ đồ có thể tập trung vào lời cầu nguyện và chức vụ giảng dạy.

Sự phân biệt rõ ràng nhất nằm ở trọng trách: **Trưởng lão** chịu trách nhiệm chính trong việc giảng dạy Lời Chúa, lãnh đạo thuộc linh, chăm sóc và giám sát bầy chiên (1 Phi-e-rơ 5:1-4; Hê-bơ-rơ 13:17). **Chấp sự** có chức năng phục vụ thực tế, hỗ trợ công việc của trưởng lão và đáp ứng các nhu cầu vật chất, hành chính trong Hội Thánh. Cả hai đều là "chức vụ" (διακονία - diakonia), tức là sự phục vụ, và đều đòi hỏi một đời sống gương mẫu.

II. Những Phẩm Chất Của Một Trưởng Lão (Giám Mục)

Phao-lô đưa ra bảng liệt kê chi tiết và có hệ thống trong 1 Ti-mô-thê 3:1-7 và Tít 1:5-9. Các phẩm chất này không phải là tùy chọn, mà là những yêu cầu bắt buộc ("phải...", "cần phải..."). Chúng ta sẽ cùng phân tích từng điểm:

1. Về Danh Tiếng Cá Nhân:

• "Không chỗ trách được" (1 Ti-mô-thê 3:2; Tít 1:6-7): Từ Hy Lạp ἀνεπίλημπτος (anepilēmptos) có nghĩa là "không thể bị bắt lỗi", "không thể bị buộc tội cách hợp pháp". Đây là phẩm chất tổng quát bao trùm, nói lên rằng đời sống của trưởng lão phải trong sạch đến mức không ai có thể chỉ trích chính đáng được. Điều này áp dụng cho cả đời sống công khai lẫn riêng tư.
• "Chồng của chỉ một vợ" (1 Ti-mô-thê 3:2; Tít 1:6): Cụm từ này (μιᾶς γυναικὸς ἀνήρ - mias gunaikos anēr) thường được hiểu là "người chồng chung thủy với một người vợ". Nó nhấn mạnh đến sự trung tín tuyệt đối trong hôn nhân, phản ánh mối quan hệ giữa Đấng Christ và Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:25-33). Người đó phải là tấm gương về sự thuần khiết và trung tín trong các mối quan hệ.
• "Có tiếng tốt với kẻ ngoại" (1 Ti-mô-thê 3:7): Danh tiếng không chỉ trong vòng Hội Thánh, mà cả với những người ngoài Cơ Đốc giáo. Điều này ngăn chặn sự sỉ nhục và bẫy của ma quỷ (câu 7).

2. Về Đời Sống Gia Đình:

• "Khéo cai trị nhà mình" (1 Ti-mô-thê 3:4-5): Khả năng lãnh đạo Hội Thánh bắt đầu từ khả năng lãnh đạo gia đình. Nếu một người không thể dẫn dắt vợ con vào sự vâng lời và kính sợ Chúa, làm sao có thể chăm sóc Hội Thánh của Đức Chúa Trời? Gia đình là "hội thánh nhỏ" đầu tiên.
• "Con cái phải tin đạo, không được bị buộc tội là hoang đàng hay ngỗ nghịch" (Tít 1:6): Con cái của trưởng lão phải là Cơ Đốc nhân ("tin đạo") và có đời sống đạo đức, vâng phục. Điều này chứng minh hiệu quả của sự dạy dỗ và nêu gương của người cha.

3. Về Nhân Cách và Tính Tình:

• "Có tiết độ, khôn ngoan, xứng đáng, hay tiếp khách" (1 Ti-mô-thê 3:2):
  • Tiết độ (νηφάλιος - nēphalios): Tỉnh táo, tự chủ, không bị chi phối bởi dục vọng hay cảm xúc thái quá.
  • Khôn ngoan (σώφρων - sōphrōn): Có sự phán đoán lành mạnh, biết suy nghĩ chín chắn.
  • Xứng đáng (κόσμιος - kosmios): Có thứ tự, trang nghiêm, đáng kính.
  • Hay tiếp khách (φιλόξενος - philoxenos): Yêu mến khách lạ, rộng rãi, hiếu khách.
• "Không hay rượu, không hung bạo, nhưng mềm mại, hay hòa thuận, không ham tiền" (1 Ti-mô-thê 3:3): Một loạt các phẩm chất phủ định và khẳng định. Không được nghiện rượu hay bạo lực. Ngược lại, phải dịu dàng (ἐπιεικής - epieikēs - công bằng, nhân từ), hòa thuận, và đặc biệt không tham lam (ἀφιλάργυρος - aphilargyros - không yêu tiền bạc).
• "Không nóng nảy" (Tít 1:7): Không dễ nổi giận, không hành động thiếu suy nghĩ.
• "Yêu sự tốt lành, công bình, thánh sạch, tiết độ" (Tít 1:8): Đây là những đức tính tích cực phải theo đuổi.

4. Về Khả Năng Thuộc Linh và Giáo Dục:

• "Khéo dùng lời lành mà dạy dỗ" (Tít 1:9): Đây là một trong những điểm then chốt phân biệt trưởng lão với chấp sự. Trưởng lão phải có khả năng giảng dạy (1 Ti-mô-thê 3:2). Không chỉ biết Lời Chúa, mà còn phải "khéo" (διδακτικός - didaktikos - có tài dạy dỗ) trong việc truyền đạt chân lý cho người khác.
• "Giữ lấy đạo chân thật theo sự dạy dỗ, hầu có thể dùng đạo lành mà khuyên dỗ, và bác lại kẻ chống trả" (Tít 1:9): Trưởng lão phải vững vàng trong giáo lý, không chỉ để xây dựng mà còn để bảo vệ bầy chiên khỏi những giáo lý sai lầm.
• "Không mới tin đạo" (1 Ti-mô-thê 3:6): Đòi hỏi sự trưởng thành và kinh nghiệm thuộc linh nhất định, để tránh sự kiêu ngạo ("e người mới tin kẻo mắc lấy sự kiêu ngạo mà sa vào án phạt của ma quỷ").

III. Những Phẩm Chất Của Một Chấp Sự

Danh sách cho chấp sự được tìm thấy trong 1 Ti-mô-thê 3:8-13. Nhiều phẩm chất tương đồng với trưởng lão, cho thấy dù chức năng khác nhau, tiêu chuẩn đạo đức và thuộc linh vẫn rất cao.

1. Về Nhân Cách và Đạo Đức:

• "Người đáng kính, không hay nói hai lời, không ghiền rượu, không tham lợi phi nghĩa" (câu 8): Phải trang nghiêm (σεμνός - semnos), chân thật trong lời nói (μὴ δίλογος - mē dilogos - không nói một đàng làm một nẻo), tiết độ và không tham lam. Sự tham lam (tham lợi phi nghĩa) là một cạm bẫy lớn cho những người quản lý tài chính hay vật chất của Hội Thánh.
• "Lấy lương tâm thanh sạch mà giữ lẽ mầu nhiệm của đức tin" (câu 9): Đây là phẩm chất thuộc linh sâu sắc. Dù phục vụ những việc thực tế, chấp sự phải có một đức tin chân thật và lương tâm trong sạch. "Lẽ mầu nhiệm của đức tin" chính là Phúc Âm về Đấng Christ.