“Hãy giữ mình” (Phục truyền Luật lệ Ký 12:13)
Trong hành trình thuộc linh của Cơ Đốc nhân, có những mệnh lệnh ngắn gọn nhưng chứa đựng chiều sâu thần học và sự áp dụng trọn đời. Một trong những mệnh lệnh như vậy được tìm thấy trong Phục truyền Luật lệ Ký 12:13: “Hãy giữ mình, kẻo ngươi dâng của lễ thiêu tại nơi nào mình thấy;”. Câu Kinh Thánh này, thoạt nhìn có vẻ đơn giản, lại là then chốt cho sự hiểu biết về nguyên tắc thờ phượng, sự vâng lời và đời sống thánh khiết mà Đức Chúa Trời đòi hỏi. Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào ý nghĩa, bối cảnh và sự ứng dụng vĩnh cửu của mệnh lệnh “Hãy giữ mình”.
Sách Phục truyền Luật lệ Ký (Deuteronomy) ghi lại những lời giảng dạy cuối cùng của Môi-se cho dân Y-sơ-ra-ên trước khi họ vượt sông Giô-đanh để vào Đất Hứa. Chương 12 là trung tâm của phần luật pháp, tập trung vào việc thờ phượng chân thật. Môi-se cảnh báo dân sự về những thần tượng và nơi thờ phượng giả của các dân tộc Ca-na-an mà họ sắp đánh đuổi (Phục truyền 12:2-3). Sau đó, ông tương phản điều đó với mệnh lệnh của Đức Giê-hô-va: “Các ngươi chẳng nên làm như vậy cho Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi. Nhưng các ngươi phải tìm nơi nào Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi sẽ chọn trong những chi phái các ngươi đặng đặt danh Ngài, và làm chỗ ở của Ngài; đó là nơi các ngươi phải đi đến” (Phục truyền 12:4-5).
Giữa bối cảnh này, câu 13 vang lên như một hồi chuông cảnh tỉnh: “Hãy giữ mình, kẻo ngươi dâng của lễ thiêu tại nơi nào mình thấy;”. Vấn đề không phải là việc dâng của lễ, mà là địa điểm và tinh thần đằng sau việc dâng của lễ đó. Dân Y-sơ-ra-ên có nguy cơ sa vào sự thuận tiện cá nhân (“tại nơi nào mình thấy”) thay vì sự vâng lời tuyệt đối theo chỉ dẫn của Đức Chúa Trời (“nơi Ngài sẽ chọn”). Đây là cốt lõi của sự cám dỗ: thay thế ý muốn của Đức Chúa Trời bằng sự lựa chọn và sáng kiến của con người trong việc thờ phượng.
Để thấu hiểu mệnh lệnh này, chúng ta cần xem xét từ ngữ gốc Hê-bơ-rơ.
1. “Hãy giữ mình” (Hebrew: הִשָּׁמֶר - “hishshamer”): Động từ này xuất phát từ gốc “shamar” (שָׁמַר), mang nghĩa “giữ gìn, canh giữ, tuân theo một cách cẩn thận, bảo tồn”. Nó bao hàm ý tưởng về sự cảnh giác cao độ, sự chú ý tỉ mỉ để không bị sa chân vào nguy hiểm. Trong bối cảnh này, nó là một mệnh lệnh phản xạ (Niphal imperative), nhấn mạnh vào trách nhiệm cá nhân phải chủ động và thận trọng giữ chính mình. Đây không phải là lời khuyên nhẹ nhàng, mà là một chỉ thị cấp bách và nghiêm túc.
2. “Kẻo ngươi dâng của lễ thiêu tại nơi nào mình thấy”: Cụm từ “nơi nào mình thấy” phơi bày một tâm lý nguy hiểm: sự thờ phượng dựa trên tính thuận tiện, cảm xúc chủ quan, hoặc ấn tượng thị giác (“thấy”), thay vì dựa trên Lời được mặc khải của Đức Chúa Trời. Đức Chúa Trời đã chỉ định một nơi duy nhất (cuối cùng là đền thờ Giê-ru-sa-lem) để biểu thị sự hiệp nhất của dân sự Ngài và tính độc nhất của sự thờ phượng chân chính. Hành động tùy tiện chọn nơi thờ phượng là bước đầu dẫn đến sự lai tạp trong tín ngưỡng và cuối cùng là thờ hình tượng.
Nguyên tắc “Hãy giữ mình” không bị giới hạn trong Cựu Ước. Nó là một sợi chỉ đỏ xuyên suốt mặc khải của Đức Chúa Trời.
A. Trong Tân Ước – Sự Thờ Phượng Trong Tâm Thần và Lẽ Thật: Chúa Giê-xu tuyên bố một kỷ nguyên thờ phượng mới: “Giờ hầu đến, và đã đến rồi, khi những kẻ thờ phượng thật lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha” (Giăng 4:23). “Nơi” thờ phượng không còn là địa lý (Giê-ru-sa-lem hay Ga-ri-xim) nữa, nhưng nguyên tắc “Hãy giữ mình” lại càng trở nên sâu sắc hơn. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: “Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi, vậy hãy tránh sự thờ hình tượng” (1 Cô-rinh-tô 10:14). Từ “tránh” (Greek: φεύγετε - “pheugete”) có nghĩa là “chạy trốn khỏi”, một mệnh lệnh mạnh mẽ tương đương với “Hãy giữ mình”. Trong thời đại Tân Ước, “nơi nào mình thấy” có thể là bất cứ thứ gì thay thế vị trí độc tôn của Đấng Christ trong đời sống và sự thờ phượng của chúng ta – có thể là chủ nghĩa hình thức, chủ nghĩa cá nhân, hay bất kỳ điều gì không xuất phát từ “tâm thần và lẽ thật”.
B. Sự Giữ Mình Khỏi Sự Lầm Lạc Giáo Lý: Trong các thư tín, các sứ đồ liên tục kêu gọi tín hữu “giữ mình”. Giăng viết: “Hỡi con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!” (1 Giăng 5:21). Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: “Hãy giữ lấy mình và sự dạy dỗ của anh” (1 Ti-mô-thê 4:16). Ở đây, “giữ mình” gắn liền với việc bảo vệ chân lý thuần khiết của Phúc Âm khỏi bị pha tạp.
Lời kêu gọi “Hãy giữ mình” vang vọng đến mỗi chúng ta ngày hôm nay. Dưới đây là những lĩnh vực cụ thể cần áp dụng nguyên tắc này:
1. Trong Sự Thờ Phượng Cá Nhân và Tập Thể:
- Giữ mình khỏi sự thờ phượng theo cảm xúc chủ quan: Chúng ta dễ bị cuốn vào những trải nghiệm cảm xúc mạnh (“nơi nào mình thấy/ cảm thấy”) và coi đó là thước đo của sự thờ phượng thật. Thờ phượng thật phải dựa trên Lẽ Thật của Đức Chúa Trời (Kinh Thánh) và được Thánh Linh hướng dẫn (tâm thần).
- Giữ mình khỏi chủ nghĩa hình thức trống rỗng: Ngược lại, việc chỉ tuân theo nghi lễ mà thiếu đi tấm lòng cũng là một hình thức “dâng của lễ tại nơi mình thấy” – nơi của sự thuận tiện về tôn giáo. Chúa Giê-xu quở trách những người Pha-ri-si: “Dân nầy lấy môi miếng tôn kính Ta, nhưng lòng chúng nó cách xa Ta” (Ma-thi-ơ 15:8, trích Ê-sai 29:13).
2. Trong Việc Bảo Vệ Đời Sống Thuộc Linh Cá Nhân:
- Giữ tấm lòng (Tâm trí, ý chí, cảm xúc): Sa-lô-môn khuyên: “Khá cẩn thận giữ tấm lòng của con hơn hết, vì các nguồn sự sống do nơi nó mà ra” (Châm ngôn 4:23). Đây chính là sự “giữ mình” từ bên trong. Chúng ta phải cảnh giác với những điều mình tiếp nhận qua mắt, tai và tâm trí (phim ảnh, sách vở, mạng xã hội…), kẻo chúng trở thành “nơi thờ phượng” sai lầm cho tâm hồn.
- Giữ mình trong mối quan hệ với thế gian: Gia-cơ viết rõ ràng: “Hỡi kẻ ngoại tình phối ngẫu, anh em chẳng biết rằng thân thiện với thế gian tức là thù nghịch với Đức Chúa Trời hay sao?” (Gia-cơ 4:4). “Hãy giữ mình” là phải có một đường biên rõ ràng, không để các giá trị, lối sống vô thần, và sự ham muốn của thế gian chi phối mình.
3. Trong Đời Sống Đạo Đức và Thánh Khiết:
- Giữ mình khỏi tội lỗi: Khi Giô-sép bị chủ nữ cám dỗ, phản ứng của ông là: “Làm sao ta có thể phạm tội lớn dường ấy mà đắc tội với Đức Chúa Trời?” (Sáng thế ký 39:9). Ông đã “giữ mình”. Chúng ta được kêu gọi: “Hãy có đạo đức, vì Ta là thánh” (1 Phi-e-rơ 1:16).
- Giữ mình trong lời nói: Miệng lưỡi cần được giữ gìn. “Sự sống và sự chết ở nơi quyền của lưỡi” (Châm ngôn 18:21). Gia-cơ cảnh báo về cái lưỡi không chế ngự được (Gia-cơ 3:1-12).
Mệnh lệnh “Hãy giữ mình” có thể khiến chúng ta choáng ngợp nếu chỉ nhìn vào sức riêng của mình. Tin lành diệu kỳ nằm ở chỗ: sự giữ gìn cuối cùng đến từ chính Đức Chúa Trời. Chúng ta giữ mình bằng cách đầu phục và tin cậy vào Đấng có thể gìn giữ chúng ta.
Sứ đồ Giu-đa viết lời chào tuyệt vời: “Nguyền xin sự thương xót, sự bình an, sự yêu thương thêm lên cho anh em!… Vả, Đấng có thể gìn giữ anh em khỏi vấp phạm và khiến anh em đứng trước mặt vinh hiển mình cách rất vui mừng” (Giu-đe 1:2, 24). Phao-lô cũng xác nhận: “Chúa là thành tín, sẽ làm cho anh em bền vững và giữ cho khỏi Ác giả” (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:3).
Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã hoàn toàn vâng lời và “giữ mình” trọn vẹn, đã chiến thắng mọi cám dỗ (Ma-thi-ơ 4:1-11). Ngày nay, Ngài là Đấng Cầu Thay Thượng Phẩm đang cầu thay cho chúng ta (Hê-bơ-rơ 7:25) và Thánh Linh Ngài ban sức mạnh để chúng ta có thể sống đời sống thánh khiết. Việc “giữ mình” vì vậy, là một hành trình của đức tin và sự vâng lời, trong sự nương dựa hoàn toàn vào ân điển và quyền năng của Đức Chúa Trời Ba Ngôi.
Ước mong mỗi chúng ta, khi nghe lại tiếng phán “Hãy giữ mình”, không thấy đó là gánh nặng luật pháp, mà nhận biết đó là tiếng gọi yêu thương của Người Cha Thiên Thượng, muốn bảo vệ con cái Ngài khỏi sự hư mất và dẫn dắt họ vào sự thờ phượng chân thật, một đời sống đẹp ý Ngài. Hãy để nguyên tắc này hướng dẫn chúng ta trong mọi lựa chọn, từ nơi thờ phượng, cách thờ phượng, đến từng chi tiết của đời sống hằng ngày.