Christadelphianism
Trong thế giới Cơ Đốc giáo đa dạng, nhiều nhóm và phong trào đã hình thành với những cách giải thích Kinh Thánh riêng biệt. Một trong những nhóm như vậy là Christadelphianism, một cộng đồng có hệ thống giáo lý khác biệt đáng kể so với niềm tin chính thống của Cơ Đốc giáo lịch sử. Là những người nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta được kêu gọi để “hãy thử cho biết các thần có phải là bởi Đức Chúa Trời chăng” (I Giăng 4:1) và “phải có lòng yêu mến Đấng Christ” (Ê-phê-sô 6:24) dựa trên lẽ thật được mặc khải. Bài viết này sẽ tìm hiểu về Christadelphianism dưới ánh sáng của Lời Chúa.
Christadelphianism là một phong trào tôn giáo khởi phát vào thế kỷ 19 tại Hoa Kỳ và Anh Quốc, dưới sự dẫn dắt của John Thomas (1805-1871). Ông vốn là một bác sĩ người Anh di cư sang Mỹ, và sau những nghiên cứu cá nhân, ông bắt đầu nghi ngờ các giáo lý truyền thống của các giáo hội lớn. Tên gọi “Christadelphian” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, kết hợp giữa Christos (Χριστός - Đấng Christ) và adelphos (ἀδελφός - anh em), có nghĩa là “Những Người Anh Em Trong Đấng Christ”. Họ thường không xem mình là một “giáo hội” theo nghĩa tổ chức, mà là một nhóm các tín hữu tự do liên kết.
Để hiểu rõ Christadelphianism, chúng ta cần phân tích các giáo lý nền tảng của họ và đối chiếu với sự dạy dỗ trọn vẹn của Kinh Thánh.
1. Quan Niệm Về Đức Chúa Trời và Chúa Giê-xu Christ (Phủ Nhận Chúa Ba Ngôi)
Đây là điểm khác biệt căn bản nhất. Christadelphians phủ nhận học thuyết Chúa Ba Ngôi (Trinity). Họ tin rằng chỉ có một Đức Chúa Trời, là Đức Chúa Cha. Chúa Giê-xu, theo họ, hoàn toàn là con người, được sinh ra bởi quyền năng Đức Chúa Trời qua Ma-ri, và không tồn tại từ trước vô cùng (tiền tồn). Ngài không đồng đẳng hay đồng bản thể với Đức Chúa Cha. Họ xem Đức Thánh Linh không phải là một Ngôi Vị, mà chỉ là quyền năng (dunamis - δύνάμις) của Đức Chúa Trời.
Giải Kinh & Phân Tích: Kinh Thánh dạy rõ ràng về thần tánh của Chúa Giê-xu Christ. Trong Giăng 1:1 chép: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời.” Từ “Ngôi Lời” (Logos - Λόγος) ở đây chính là Chúa Giê-xu (xem Giăng 1:14). Ngài không chỉ “ở cùng” Đức Chúa Trời mà còn “là” Đức Chúa Trời. Sự tiền tồn của Đấng Christ được khẳng định trong Cô-lô-se 1:16-17: “Vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài... cả thảy đều là bởi Ngài và vì Ngài mà được dựng nên. Ngài có trước muôn vật, và muôn vật đứng vững trong Ngài.” Chúa Giê-xu cũng tuyên bố: “Ta với Cha là một” (Giăng 10:30) và nhận sự thờ phượng (Ma-thi-ơ 14:33, 28:9), điều chỉ dành cho Đức Chúa Trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3-5).
Về Đức Thánh Linh, Kinh Thánh mô tả Ngài là một Ngôi Vị: Ngài biết (I Cô-rinh-tô 2:10-11), Ngài buồn (Ê-phê-sô 4:30), Ngài phán (Công vụ 13:2), và Ngài ban các ân tứ (I Cô-rinh-tô 12:11). Lời chào cuối thư II Cô-rinh-tô 13:14 phân biệt rõ ba Ngôi: “Nguyền xin ân điển của Đức Chúa Jêsus Christ, sự yêu thương của Đức Chúa Trời, và sự giao thông của Đức Thánh Linh ở với anh em hết thảy!”
2. Bản Chất Của Con Người Và Trạng Thái Của Kẻ Chết
Christadelphians tin vào thuyết “Vô Thức Toàn Diện” (Conditional Immortality). Họ dạy rằng con người là một linh hồn sống (nephesh - נֶפֶשׁ) không thể tách rời, và khi chết, toàn bộ con người ngưng tồn tại trong trạng thái vô thức, chờ đợi sự sống lại. Họ phủ nhận sự tồn tại của một linh hồn bất tử tự nhiên hay sự tra tấn đời đời trong hỏa ngục. Kẻ ác sẽ bị hủy diệt hoàn toàn (Annihilationism).
Giải Kinh & Phân Tích: Kinh Thánh dạy rõ về sự tồn tại ý thức sau khi chết. Chúa Giê-xu kể chuyện người giàu và La-xa-rơ (Lu-ca 16:19-31), nơi linh hồn của cả hai đều ở trong trạng thái ý thức (nơi an ủi và nơi đau đớn) trước cả sự phán xét cuối cùng. Trên thập tự giá, Chúa phán với kẻ trộm: “Quả thật, ta nói cùng ngươi, hôm nay ngươi sẽ được ở với ta trong nơi Ba-ra-đi” (Lu-ca 23:43). Sứ đồ Phao-lô cũng nói đến việc “lìa bỏ thân thể nầy để ở cùng Chúa” (II Cô-rinh-tô 5:8). Khải Huyền 14:11 mô tả sự đau đớn của kẻ thờ con thú “không nghỉ ngày nghỉ đêm”, điều này hàm ý một sự tồn tại ý thức lâu dài. Sự “hủy diệt đời đời” (II Tê-sa-lô-ni-ca 1:9) không nhất thiết có nghĩa là ngưng tồn tại, mà là sự xa cách đời đời khỏi sự hiện diện của Chúa.
3. Sự Cứu Rỗi Và Ân Điển
Christadelphians nhấn mạnh đến sự vâng phục và hiểu biết giáo lý đúng đắn như một phần thiết yếu của sự cứu rỗi. Trong khi họ công nhận ân điển, thì việc tin và chịu phép báp-têm (bởi sự dìm mình) để được tha tội là rất quan trọng. Tuy nhiên, mối quan tâm là sự nhấn mạnh của họ đôi khi có vẻ đặt nặng trên sự hiểu biết giáo lý chính xác và hành vi, có nguy cơ làm lu mờ bản chất hoàn toàn nhưng không của ân điển qua đức tin mà thôi (Ê-phê-sô 2:8-9).
Giải Kinh & Phân Tích: Hạt nhân của Phúc Âm là Chúa Giê-xu Christ chịu chết vì tội lỗi chúng ta, được chôn và sống lại (I Cô-rinh-tô 15:3-4). Sự cứu rỗi là món quà của Đức Chúa Trời, nhận được bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Giăng 3:16, Rô-ma 10:9-10). Phép báp-têm là mạng lệnh và là dấu hiệu của đức tin, nhưng chính Chúa Giê-xu mới là Đấng cứu chuộc, không phải nghi thức. Ngay cả kẻ trộm trên thập tự giá cũng được cứu mà không cần qua bất kỳ nghi thức nào ngoài đức tin (Lu-ca 23:43). Sự nhấn mạnh của Kinh Thánh là tin vào Con Người, hơn là tin vào một hệ thống giáo lý hoàn hảo (dù giáo lý đúng là quan trọng).
4. Lời Tiên Tri Và Tương Lai
Christadelphians có cách giải nghĩa tiên tri riêng, tập trung vào sự tái lâm của Chúa Giê-xu để thiết lập vương quốc Đức Chúa Trời trên đất tại Y-sơ-ra-ên, nơi các thánh đồ được sống lại và cai trị. Họ thường gắn các biến cố thế giới với lời tiên tri, và không tin vào sự cất lên (Rapture) theo nghĩa phổ biến trong thần học tiền thiên hy.
Giải Kinh & Phân Tích: Kinh Thánh quả thật hứa về sự tái lâm hữu hình của Chúa Giê-xu (Công vụ 1:11), sự sống lại của thân thể (I Cô-rinh-tô 15), và một trời mới đất mới (Khải Huyền 21:1). Tuy nhiên, Chúa Giê-xu cảnh báo về việc quá tập trung vào ngày giờ và biến cố (Ma-thi-ơ 24:36, 44). Trọng tâm của chúng ta không phải là vẽ biểu đồ tiên tri, mà là “hãy tỉnh thức, vì các ngươi không biết ngày nào Chúa mình sẽ đến” (Ma-thi-ơ 24:42) và sống một đời sống thánh khiết, trung tín trong khi chờ đợi (II Phi-e-rơ 3:11-14).
Việc tìm hiểu về các phong trào như Christadelphianism không chỉ để có kiến thức, mà còn để rút ra những bài học thực tiễn, củng cố đức tin và sự tận hiến của chúng ta cho Chúa.
1. Gốc Rễ Trong Lẽ Thật Căn Bản: Sự khác biệt của Christadelphianism nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng sống còn của các lẽ thật căn bản như thần tánh của Chúa Giê-xu và sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin. Đây không phải là vấn đề thần học trừu tượng, mà là nền tảng của Phúc Âm (I Cô-rinh-tô 15:14-17). Chúng ta cần đâm rễ sâu trong Lời Chúa để không bị “mọi đạo lý dỗ dành” làm cho xiêu tó (Ê-phê-sô 4:14).
2. Trung Tâm Là Chúa Cứu Thế, Không Phải Hệ Thống Giáo Lý: Trong khi nỗ lực bảo vệ chân lý, chúng ta phải luôn nhớ rằng mối quan hệ cá nhân với Chúa Giê-xu Christ là cốt lõi. Sự cứu rỗi đến từ việc biết Ngài (Giăng 17:3), chứ không chỉ đơn thuần là đồng ý với một bộ giáo lý. Hãy để lòng chúng ta luôn yêu mến Chúa Giê-xu là Chúa và là Cứu Chúa.
3. Tinh Thần Khiêm Nhường Và Yêu Thương Khi Đối Thoại: Khi tiếp xúc với những người có niềm tin khác biệt, kể cả các anh chị em Christadelphian (mà chúng ta xem là lầm lạc), thái độ của chúng ta phải là “lấy lòng khiêm nhường mà sửa dạy” (II Ti-mô-thê 2:25), “nói ra lẽ chân thật trong tình yêu thương” (Ê-phê-sô 4:15). Mục đích không phải để thắng cuộc tranh luận, mà để trình bày Chúa Giê-xu cách rõ ràng.
4. Sự Quan Trọng Của Hội Thánh Địa Phương Trong Sự Dạy Dỗ Lành Mạnh: Sự nổi lên của Christadelphianism từ nghiên cứu cá nhân một mình nhấn mạnh sự nguy hiểm của việc tách rời khỏi sự dạy dỗ và sửa trị của Hội Thánh (Hê-bơ-rơ 10:25). Đức Chúa Trời đặt các mục sư, giáo sư trong Hội Thánh để chúng ta “không bị người ta lừa đảo” (Ê-phê-sô 4:11-14). Gắn bó với một Hội Thánh trung tín với Lời Chúa là sự bảo vệ quý giá.
Christadelphianism, với tên gọi đầy ý nghĩa “Anh Em Trong Đấng Christ”, thật ra lại phủ nhận chính Đấng Christ là Đức Chúa Trời toàn vẹn, là nền tảng của giao ước mới. Khi so sánh các giáo lý của họ với sự dạy dỗ trọn vẹn của Kinh Thánh, chúng ta thấy những khác biệt nghiêm trọng, đặc biệt về thần tánh của Chúa Giê-xu và bản chất của sự cứu rỗi.
Lời kêu gọi cho chúng ta là hãy bám chặt lấy Chúa Cứu Thế Giê-xu, “là Đấng có trước muôn vật, và muôn vật đứng vững trong Ngài” (Cô-lô-se 1:17). Hãy sống và rao giảng Phúc Âm trọn vẹn: Đức Chúa Jêsus Christ, là Con Đức Chúa Trời, đã chết vì tội chúng ta, sống lại để xưng chúng ta là công bình, và Ngài là Chúa của mọi loài. Hãy “có lòng thương xót đối với những kẻ hồ nghi; hãy cứu vớt họ, rút họ ra khỏi lửa” (Giu-đe 1:22-23), luôn trong tinh thần cầu nguyện, khiêm nhường và yêu thương. Ước nguyện cuối cùng của chúng ta là mọi người đều đến với sự nhận biết lẽ thật (I Ti-mô-thê 2:4) trong Chúa Giê-xu Christ, Đấng Cứu Rỗi duy nhất của nhân loại.