Thuyết vật linh là gì?

Trong thế giới tâm linh đa dạng, có nhiều hệ thống niềm tin tồn tại song song và đối lập với đức tin Cơ Đốc chân chính. Một trong những niềm tin cổ xưa và phổ biến nhất, thường len lỏi ngay cả vào suy nghĩ của những Cơ Đốc nhân, chính là Thuyết Vật Linh (Animism). Là những người nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta cần có sự hiểu biết rõ ràng, thấu đáo về học thuyết này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, để có thể “bác bẻ những lý luận, mọi sự kiêu ngạo dấy lên nghịch cùng sự hiểu biết Đức Chúa Trời, và bắt hết các ý tưởng làm tôi vâng phục Đấng Christ” (II Cô-rinh-tô 10:5).

Thuyết vật linh (từ Latinh anima - có nghĩa là “hơi thở”, “tinh thần”, “linh hồn”) là niềm tin cho rằng mọi sự vật trong tự nhiên – bao gồm động vật, thực vật, đá, sông, núi, thậm chí các hiện tượng thời tiết – đều sở hữu một linh hồn hay một tinh thần riêng biệt. Niềm tin này không chỉ dừng lại ở việc công nhận sự sống nơi muông thú cây cỏ, mà đi xa hơn đến mức cho rằng các vật thể vô tri vô giác cũng có ý thức, cảm xúc, quyền năng và có thể tác động đến đời sống con người.

Từ đó, thuyết vật linh dẫn đến hành vi thờ phượng tạo vật thay vì thờ phượng Đấng Tạo Hóa. Con người tìm cách làm nguôi giận, xoa dịu, hoặc nhận được ân huệ từ các linh hồn trong tự nhiên này thông qua các nghi lễ, cúng bái, bùa chú. Đây chính là cội rễ của rất nhiều hình thức tôn giáo bộ lạc, tín ngưỡng dân gian trên khắp thế giới.

Kinh Thánh, ngay từ những câu đầu tiên, đã thiết lập một chân lý nền tảng phá đổ hoàn toàn thuyết vật linh: Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa tối cao, tách biệt và vượt trội hẳn khỏi mọi tạo vật của Ngài.

“Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất.” (Sáng-thế Ký 1:1)

Mọi vật đều được Ngài dựng nên bởi logos (Lời) của Ngài (Giăng 1:3). Vạn vật phản ánh sự khôn ngoan và quyền năng của Ngài (Rô-ma 1:20), nhưng bản thân chúng không phải là thần linh. Chúng là đối tượng của sự cai quản của con người, chứ không phải là đối tượng để con người tôn thờ (Sáng-thế Ký 1:28).

Sự lên án rõ ràng nhất đối với mọi hình thức vật linh hóa nằm trong Mười Điều Răn:

“Trước mặt Ta, ngươi chớ có các thần khác... Ngươi chớ thờ lạy chúng nó, chớ hầu việc chúng nó.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3, 5a)

Điều răn này không chỉ cấm thờ các tượng thần do tay người làm ra, mà cấm mọi hình thức thờ phượng hướng vào bất kỳ thứ gì không phải là Đức Chúa Trời Hằng Sống và Chân Thần. Sứ đồ Phao-lô mô tả chính xác sự sai lầm của thuyết vật linh:

“Vì họ đã đổi lẽ thật Đức Chúa Trời lấy sự dối trá, kính thờ và hầu việc loài chịu dựng nên thay cho Đấng dựng nên, là Đấng đáng khen ngợi đời đời! A-men.” (Rô-ma 1:25)

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “kính thờ” (sebas) và “hầu việc” (latreuō) đều là những từ chỉ sự thờ phượng thiêng liêng đáng lẽ ra chỉ dành riêng cho Đức Chúa Trời. Hành động trao sự thờ phượng đó cho tạo vật (cây cối, mặt trời, tượng đá...) là sự đảo lộn trật tự thuộc linh trầm trọng, là cốt lõi của tội lỗi.

Thuyết vật linh không chỉ tồn tại trong các bộ lạc xa xôi. Nó hiện diện tinh vi trong xã hội hiện đại dưới nhiều hình thức:

• Tín ngưỡng thờ vật tổ, thờ cây đa, giếng nước, hòn đá thiêng: Tin rằng các vật thể tự nhiên này có linh hồn bảo vệ, phù hộ.
• Thờ cúng tổ tiên với niềm tin vật chất hóa: Tin rằng linh hồn người chết cư ngụ trong bàn thờ, bài vị và có thể tác động trực tiếp đến đời sống con cháu, thay vì hiểu rằng “người chết không biết chi hết” (Truyền-đạo 9:5) và vận mạng linh hồn thuộc về sự phán xét của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 9:27).
• Phong thủy, tử vi, bói toán: Gán cho các đồ vật, hướng nhà, ngày giờ một sức mạnh siêu nhiên có thể chi phối vận mệnh, thay vì tin cậy vào sự quan phòng tối cao của Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 10:29-31).
• Niềm tin vào bùa may mắn, ngải, bùa ngải: Gán quyền năng bảo vệ hay gây hại cho một vật thể cụ thể.
• Chủ nghĩa tự nhiên thần bí (Mystical Naturalism): Thần thánh hóa “Mẹ Thiên Nhiên” (Mother Nature), xem Trái Đất như một linh thể cần được tôn thờ – đây là nền tảng của một số phong trào bảo vệ môi trường cực đoan mang màu sắc tâm linh.

Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta được kêu gọi sống một đời sống thờ phượng thuần khiết, tập trung duy nhất vào Đức Chúa Trời Ba Ngôi. Dưới đây là những ứng dụng thực tiễn để chống lại ảnh hưởng của thuyết vật linh:

1. Thanh Tẩy Đức Tin Khỏi Mọi Sự Vật Chất Hóa: Hãy tự xét xem đức tin của mình có đang bị pha trộn. Chúng ta có còn giữ những vật thể với niềm tin rằng chúng mang lại “phước lành” hay “sự bảo vệ” đặc biệt nào đó ngoài Đấng Christ không? Hãy nhớ, ngay cả những biểu tượng Cơ Đốc (thập tự giá, hình ảnh) cũng chỉ là công cụ nhắc nhở, không chứa đựng quyền năng ma thuật nào. Quyền năng ở nơi Đấng mà biểu tượng đó chỉ về, là Chúa Giê-xu Christ.

2. Xây Dựng Sự Hiểu Biết Đúng Về Đức Chúa Trời và Tạo Vật: Chúng ta yêu quý thiên nhiên vì đó là tác phẩm của Ngài (Thi-thiên 19:1). Chúng ta quản trị nó cách khôn ngoan. Nhưng chúng ta cầu nguyện với Đấng Tạo Hóa, không cầu nguyện với tạo vật. Sự cầu nguyện (proseuchē trong tiếng Hy Lạp) là sự giao tiếp thiêng liêng độc quyền dành cho mối quan hệ giữa con người với Đức Chúa Trời.

3. Sống Bày Tỏ Sự Tể Trị Tuyệt Đối của Đấng Christ: Trong mọi hoàn cảnh – thành công, thất bại, bệnh tật, tai ương – thay vì tìm kiếm các “dấu hiệu” từ tự nhiên hay tìm cách “giải hạn” bằng vật chất, hãy khiêm nhường tìm kiếm ý muốn Chúa qua Lời Ngài và cầu nguyện. Hãy xác tín rằng “muôn vật đều làm việc chung cho sự ích lợi của những kẻ yêu mến Đức Chúa Trời” (Rô-ma 8:28). Sự bình an thật đến từ tin cậy vào sự quan phòng của Cha Thiên Thượng, không phải từ việc được các “linh hồn” tự nhiên phù hộ.

4. Làm Chứng Cách Yêu Thương và Rõ Ràng: Khi tiếp xúc với những người theo các tín ngưỡng vật linh, thay vì chỉ phê phán, hãy chia sẻ về một Đức Chúa Trời yêu thương, cá nhân và tối cao, Đấng đã vì yêu chúng ta mà ban Con Một Ngài (Giăng 3:16). Chỉ ra rằng các thần linh trong thuyết vật linh thường đáng sợ, bất định, còn Đức Chúa Trời của Kinh Thánh là Đấng Thánh khiết nhưng cũng đầy ân điển, tìm kiếm con người để cứu rỗi.

Thuyết vật linh, xét cho cùng, là sản phẩm của tấm lòng con người sa ngã muốn tìm kiếm sự siêu nhiên nhưng lại từ chối phục vụ và tôn thờ Đấng Tạo Hóa chân thần. Nó là một sự giam hãm trong sự sợ hãi và mê tín. Tin Mừnh của Chúa Giê-xu Christ giải phóng chúng ta khỏi điều đó. Ngài là “Con Đức Chúa Trời... đã đến để phá hủy công việc của ma quỷ” (I Giăng 3:8), bao gồm cả mọi hệ thống thờ phượng giả dối.

“Hỡi Đức Giê-hô-va... các thần của các dân tộc bằng bạc bằng vàng, bởi tay loài người làm ra. Chúng có miệng mà không nói; có mắt mà chẳng thấy; có tai mà không nghe... Phàm kẻ nào làm hình tượng, và nhờ cậy nơi nó đều giống như nó.” (Thi-thiên 135:15-18)

Chúng ta được kêu gọi để nhận biết, yêu mến và thờ phượng Đấng duy nhất có miệng để phán Lời hằng sống, có mắt để thấy cảnh ngộ chúng ta, có tai để nghe tiếng kêu cầu, và có tay đầy quyền năng để cứu giúp – đó là Giê-hô-va Đức Chúa Trời, được bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Hãy để đời sống chúng ta là một sự thờ phượng thuần khiết, “lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha” (Giăng 4:24), hoàn toàn thoát khỏi mọi bóng tối của thuyết vật linh.