Có thực sự tồn tại con mắt quỷ không?

Trong nhiều nền văn hóa, tồn tại niềm tin phổ biến về “con mắt quỷ” (evil eye) – một cái nhìn ghen tị, ác ý hoặc quyền lực huyền bí có thể mang lại vận rủi, bệnh tật hoặc tai họa cho người bị nhìn. Niềm tin này dẫn đến các tập tục đeo bùa, bình phong hoặc thực hiện nghi lễ để “tránh mắt”. Nhưng với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta phải đặt câu hỏi: Điều này có thực sự tồn tại theo quan điểm Kinh Thánh không? Niềm tin vào “con mắt quỷ” có tương thích với đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ và thẩm quyền tối cao của Ngài không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Lời Chúa để phân biệt giữa tín ngưỡng dân gian và chân lý thuộc linh, cung cấp cho chúng ta nền tảng vững chắc để sống trong tự do và đức tin.

Trước khi xét đến cụm từ “con mắt quỷ”, chúng ta cần hiểu cách Kinh Thánh sử dụng từ “mắt”. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (עַיִן, `ayin) và tiếng Hy Lạp (ὀφθαλμός, ophthalmos), từ này không chỉ chỉ cơ quan thị giác, mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc:

• Cửa sổ tâm hồn, nơi biểu lộ tình cảm và ý định: “Mắt sáng sủa khiến lòng vui mừng” (Châm Ngôn 15:30). “Ánh sáng của thân thể là mắt. Nếu mắt ngươi sáng sủa thì cả thân thể ngươi sẽ được sáng láng” (Ma-thi-ơ 6:22).
• Biểu tượng của sự tham lam, ghen tị và lòng tham: Đây là nơi chúng ta cần chú ý. Kinh Thánh cảnh báo về “mắt tham” (tham lam). Chúa Giê-xu phán: “Vì từ bên trong, từ trong lòng người ta, mà ra những ác tưởng, sự dâm dục, trộm cướp, giết người, tà dâm, sự tham lam, độc ác, gian dối, con mắt ganh gỗ [trong nguyên văn Hy Lạp là ὀφθαλμὸς πονηρὸς – ophthalmos ponēros, “mắt xấu/ác”], sự phạm thượng, kiêu ngạo, sự điên cuồng” (Mác 7:21-22).

Đoạn Kinh Thánh then chốt này cho thấy “con mắt xấu/ác” (evil eye) được Chúa Giê-xu liệt kê như một tội lỗi xuất phát từ lòng người, chứ không phải là một ma thuật hay lời nguyền độc lập. Nó là thái độ nội tâm của sự ghen tị, keo kiệt và ý định xấu.

Hãy cùng xem xét kỹ lưỡng những câu Kinh Thánh thường bị hiểu lầm hoặc trích dẫn trong bối cảnh “con mắt quỷ”.

1. Châm Ngôn 23:6-7 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):
“Chớ ăn bánh của kẻ có mắt hung ác, Cũng đừng tham những vật ngon của hắn. Vì trong lòng hắn tưởng số nào, thì hắn thật là số ấy. Hắn nói cùng ngươi rằng: Hãy ăn, hãy uống; nhưng lòng hắn chẳng cùng ngươi đâu.”

Bản tiếng Anh (NIV) dịch “kẻ có mắt hung ác” là “one who has an evil eye”. Tuy nhiên, ngữ cảnh ở đây rất rõ ràng: Đó là lời cảnh báo về một người keo kiệt, giả hình. Người này mời bạn ăn nhưng trong lòng lại tính toán, tiếc nuối. “Mắt hung ác” hay “evil eye” ở đây là cái nhìn keo kiệt, ích kỷ từ một con người, không phải là một sức mạnh siêu nhiên nào từ cái nhìn đó. Tội lỗi nằm ở tấm lòng tham lam và giả dối của người đó, không nằm ở chính đôi mắt như một công cụ phép thuật.

2. Ma-thi-ơ 6:22-23:
“Con mắt là đèn của thân thể. Nếu mắt ngươi sáng sủa thì cả thân thể ngươi sẽ được sáng láng; nhưng nếu mắt ngươi xấu thì cả thân thể ngươi sẽ tối tăm. Vậy, nếu sự sáng trong ngươi chỉ là tối tăm, thì sự tối tăm ấy lớn biết là dường nào!”

Chúa Giê-xu đang dùng hình ảnh quen thuộc để dạy về sự tập trung và tính chuyên nhất của lòng người. “Mắt xấu” (ὀφθαλμὸς πονηρός) ở đây ám chỉ một tầm nhìn thuộc linh bị bóp méo, một lòng trung thành bị chia rẽ (xem câu 24 về việc hầu việc Đức Chúa Trời và Ma-môn). Ngài không dạy về một lời nguyền từ cái nhìn, mà dạy rằng nếu “ánh sáng” bên trong chúng ta (tức là sự hiểu biết, động cơ, tình yêu dành cho Chúa) trở nên hư hoại, thì toàn bộ đời sống thuộc linh sẽ sa vào tối tăm.

3. Ma-thi-ơ 20:15 – Dụ ngôn người làm công:
“Hay là mắt người ganh tị [ὀφθαλμός σου πονηρός – mắt ngươi xấu/ác], vì ta lành chăng?”

Chủ vườn nho hỏi người làm công giờ đầu vì sao họ ganh tị khi thấy chủ rộng rãi với người làm giờ cuối. “Mắt ganh tị” ở đây một lần nữa chỉ thái độ ghen ghét, so đo, không bằng lòng với sự nhân từ của Chúa dành cho người khác.

Kinh Thánh xác nhận rõ ràng sự tồn tại của ma quỷ (hay các thiên sứ sa ngã) và ảnh hưởng của chúng. Sa-tan là “kẻ cầm quyền thế gian mờ tối này” (Ê-phê-sô 6:12) và “như sư tử rống, đi rình mò chung quanh anh em, tìm kiếm người nào nó có thể nuốt được” (I Phi-e-rơ 5:8). Tuy nhiên, cách thức hoạt động của chúng được Kinh Thánh mô tả khác xa với quan niệm dân gian về “con mắt quỷ”.

• Ma quỷ tấn công chủ yếu qua sự cám dỗ, lừa dối và tố cáo: Chúng gieo vào lòng người ta những tư tưởng xấu, nghi ngờ, sợ hãi (như với Ê-va trong Sáng Thế Ký 3, hay với Chúa Giê-xu trong đồng vắng). Chúng không cần một “cái nhìn” để gây hại; chúng tấn công qua tâm trí và tấm lòng.
• Pha-ra-ôn và các thuật sĩ: Trong Xuất Ê-díp-tô Ký, các phép lạ được thực hiện bởi quyền năng Đức Chúa Trời qua Môi-se, và có những phép tương tự được thực hiện bởi “thuật sĩ” dùng tà thuật (ví dụ: Xuất Ê-díp-tô Ký 7:11-12, 22). Điều này cho thấy có những quyền lực siêu nhiên thật, nhưng chúng thuộc về thế giới tối tăm và bị giới hạn. Cuối cùng, quyền năng Đức Chúa Trời luôn vượt trội.
• Không có chỗ cho “vận xui” hay “năng lượng xấu” vô danh: Kinh Thánh dạy về sự chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:28; Ê-sai 45:7) và trách nhiệm của con người trước tội lỗi. Mọi sự xảy ra đều trong sự cho phép và kiểm soát tối cao của Ngài. Niềm tin vào một sức mạnh trung lập như “con mắt quỷ” có thể vô tình phủ nhận chủ quyền của Đức Chúa Trời và khiến chúng ta sợ hãi một thế lực mơ hồ thay vì tin cậy Chúa.

Vậy, chúng ta nên sống thế nào khi xung quanh vẫn tồn tại những niềm tin về “con mắt quỷ” và các hiện tượng tương tự?

1. Tập Trung Vào Chúa, Không Tập Trung Vào Sự Sợ Hãi:
“Đức Chúa Trời chẳng ban cho chúng ta tâm thần nhút nhát, bèn là tâm thần mạnh mẽ, có tình yêu thương và có sự dè giữ” (2 Ti-mô-thê 1:7). Sự bảo vệ thật sự của chúng ta không đến từ bùa hộ mạng, mà đến từ chính Chúa. “Hãy hạ mình dưới tay quyền phép của Đức Chúa Trời, hầu cho đến kỳ thuận hiệp Ngài nhắc anh em lên; lại hãy trút hết sự lo lắng cho Ngài, vì Ngài săn sóc anh em” (1 Phi-e-rơ 5:6-7).

2. Mặc Lấy Mọi Khí Giới Của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 6:10-18):
Thay vì tìm kiếm sự bảo vệ từ những vật thể bên ngoài, Chúa ban cho chúng ta khí giới thuộc linh:

• Thắt lưng bằng lẽ thật: Hiểu biết và sống trong lẽ thật Kinh Thánh, từ bỏ mọi điều mê tín.
• Áo giáp bằng sự công bình: Một đời sống ngay thẳng được Đấng Christ ban cho.
• Giày của sự sẵn sàng của Tin Lành bình an: Bình an trong lòng và sự sẵn sàng chia sẻ Tin Lành.
• Thuẫn của đức tin: Tin cậy hoàn toàn vào Chúa và lời hứa của Ngài, dập tắt mọi tên lửa (mọi sự nghi ngờ, sợ hãi, cám dỗ) của ma quỷ.
• Mão trường cứu: Sự đảm bảo về ơn cứu rỗi trong Đấng Christ.
• Gươm của Đức Thánh Linh, là Lời Đức Chúa Trời: Sử dụng Lời Chúa để đối chất và chiến thắng những lời dối trá.
• Cầu nguyện: Luôn giữ mối tương giao với Chúa.

3. Cảnh Giác Với Tội Lỗi Trong Chính Lòng Mình:
“Con mắt xấu” thực sự mà chúng ta cần đề phòng chính là tấm lòng ghen tị, keo kiệt, và tham lam của chính mình. Hãy xin Chúa dò xét lòng mình (Thi Thiên 139:23-24) và làm đầy dẫy chúng ta bằng Thánh Linh của Ngài, để thay vì “con mắt xấu”, chúng ta có “con mắt sáng sủa” – một tấm lòng rộng rãi, yêu thương và vui trong phước lành của người khác.

4. Sống Trong Cộng Đồng Hội Thánh:
“Hai người hơn một, vì họ sẽ được công giá tốt về công việc mình. Nếu một người sa ngã, thì người kia sẽ đỡ bạn dậy; nhưng khốn thay cho kẻ một mình, khi sa ngã không có ai đỡ mình lên!” (Truyền đạo 4:9-10). Sự nâng đỡ, cầu thay và sửa dạy trong tình yêu thương từ Hội Thánh là một sự bảo vệ mạnh mẽ chống lại mọi sự cô lập và tấn công của kẻ thù.

Kinh Thánh không ủng hộ quan niệm về một “con mắt quỷ” như một quyền lực ma thuật hay lời nguyền độc lập có thể tự động gây hại. Thay vào đó, Kinh Thánh cảnh báo về tội lỗi của “con mắt xấu” – một thái độ nội tâm đầy ghen tị, keo kiệt và ác ý xuất phát từ tấm lòng hư hoại. Ma quỷ có thật và chúng hoạt động, nhưng chiến trường chính là tâm trí và tấm lòng chúng ta, không phải qua những cái nhìn huyền bí.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống trong sự tự do của chân lý (Giăng 8:32). Chúng ta không cần sợ hãi những điều mê tín dị đoan. Thay vào đó, chúng ta được trang bị bằng Lời Chúa, được bảo vệ bởi chính Chúa Giê-xu Christ, và được ban cho quyền năng của Đức Thánh Linh. Hãy tập trung đời sống mình vào việc nhận biết Chúa, sống thánh khiết, yêu thương anh em và rao truyền Tin Lành. Trong Ngài, chúng ta có sự bình an và an toàn thật sự.

“Vì Đức Chúa Trời chúng tôi ở tại trên các từng trời; Phàm việc gì Ngài muốn, thì Ngài đã làm được… Hỡi Y-sơ-ra-ên, hãy trông cậy nơi Đức Giê-hô-va, từ nay cho đến đời đời!” (Thi Thiên 115:3, 131:3).