Jesuism là gì?

Trong bối cảnh đa dạng thần học ngày nay, thuật ngữ “Jesuism” (có thể tạm dịch là “Chủ nghĩa Giê-xu”) thỉnh thoảng xuất hiện, gây ra không ít thắc mắc và nhầm lẫn trong cộng đồng Cơ Đốc. Là những người nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng khái niệm này dưới ánh sáng của Lời Chúa, để phân biệt chân lý với những quan điểm có nguy cơ làm lệch lạc trọng tâm của đức tin.

Jesuism về cơ bản là một hệ tư tưởng hoặc cách tiếp cận nhấn mạnh riêng biệt vào những lời dạy đạo đức và triết lý sống của Chúa Giê-xu, trong khi có xu hướng giảm nhẹ, tách rời hoặc thậm chí bác bỏ các khía cạnh thần học trọng tâm khác của Cơ Đốc giáo chính thống. Điều này bao gồm thần tính của Đấng Christ, sự chuộc tội qua huyết Ngài trên thập tự giá, sự sống lại, sự tể trị của Ngài, và toàn bộ mặc khải của Kinh Thánh từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền.

Jesuism thường trình bày Chúa Giê-xu như một bậc thầy đạo đức vĩ đại, một nhà cách mạng xã hội, hoặc một tấm gương yêu thương thuần túy, hơn là Đức Chúa Trời nhập thể, Chiên Con chịu chết chuộc tội cho nhân loại. Nó có thể tồn tại dưới dạng một phong trào tri thức bên ngoài Hội Thánh, hoặc thậm chí len lỏi vào trong tư tưởng của một số tín hữu khi họ vô tình tách biệt “những điều Chúa Giê-xu dạy” khỏi toàn bộ bối cảnh mặc khải của Kinh Thánh.

Để hiểu rõ sự khác biệt, chúng ta cần đối chiếu Jesuism với nền tảng đức tin được trình bày xuyên suốt Kinh Thánh.

1. Về Nhân Vị và Công Việc của Chúa Giê-xu Christ:
- Jesuism: Nhìn nhận Chúa Giê-xu chủ yếu như một con người mẫu mực, tập trung vào bài giảng trên núi (Ma-thi-ơ 5-7) và các dụ ngôn về tình yêu thương, lòng thương xót. - Kinh Thánh Tin Lành: Tuyên xưng Chúa Giê-xu là Đức Chúa Trời trọn vẹn và con người trọn vẹn. Ngôi Lời (Λόγος, Logos) đã trở nên xác thịt (Giăng 1:1, 14). Sứ đồ Phao-lô xác định: “Vì trong Ngài có mọi sự đầy đủ của bổn tánh Đức Chúa Trời, ở như trong một thân thể” (Cô-lô-se 2:9). Công việc chính yếu của Ngài không phải chỉ để dạy dỗ, mà để hi sinh, chịu chết chuộc tội (Mác 10:45). Không có huyết đổ ra, thì không có sự tha tội (Hê-bơ-rơ 9:22).

2. Về Thẩm Quyền và Phạm Vi của Mặc Khải:
- Jesuism: Có thể chỉ chấp nhận các sách Phúc Âm (nhất là những lời ghi chép màu hồng về sự dạy dỗ của Chúa), hoặc thậm chí chỉ những câu được cho là “nguyên thủy” nhất, trong khi nghi ngờ hoặc loại bỏ các thư tín của Phao-lô, Phi-e-rơ, sách Khải Huyền, và toàn bộ Cựu Ước. - Kinh Thánh Tin Lành: Khẳng định toàn bộ Kinh Thánh đều được Đức Chúa Trời hà hơi (ἐνπνευστος, theopneustos), có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình (2 Ti-mô-thê 3:16). Chính Chúa Giê-xu đã xác nhận thẩm quyền của Cựu Ước (Lu-ca 24:27, 44) và hứa ban Thánh Linh để dẫn dắt các sứ đồ vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13), là nền tảng cho Tân Ước. Phao-lô được Chúa kêu gọi và lời của ông được công nhận là Lời Đức Chúa Trời (1 Tê-sa-lô-ni-ca 2:13).

3. Về Trọng Tâm của Sứ Điệp:
- Jesuism: Trọng tâm là đạo đức và cải cách xã hội, “làm điều thiện”, “yêu người lân cận”. Ơn cứu rỗi có thể bị hiểu là kết quả của việc bắt chước lối sống của Chúa Giê-xu. - Kinh Thánh Tin Lành: Trọng tâm là Tin Mừng (εὐαγγέλιον, evangelion) – tin rằng Chúa Giê-xu Christ chịu chết vì tội lỗi chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã được chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh Thánh (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Sự cứu rỗi là bởi ân điển (χάρις, charis), qua đức tin (πίστις, pistis), chứ không bởi việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Đạo đức và việc lành là kết quả của sự cứu rỗi và đời sống mới trong Đấng Christ, chứ không phải điều kiện để được cứu.

Một nghiên cứu chuyên sâu cho thấy chính Chúa Giê-xu đã gắn kết chặt chẽ công việc và con người Ngài với toàn bộ mặc khải của Đức Chúa Trời.

Giăng 5:39: Chúa Giê-xu phán với những người nghiên cứu Kinh Thánh mà không tin Ngài: “Các ngươi dò xem Kinh Thánh, vì tưởng bởi đó được sự sống đời đời; ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta vậy.” Điều này chỉ ra rằng toàn bộ Cựu Ước đều hướng về và làm chứng về Ngài.

Lu-ca 24:25-27: Sau khi phục sinh, Ngài phán với hai môn đồ trên đường Em-ma-út: “Ôi! kẻ ngu muội, có lòng chậm tin... Rồi bắt đầu từ Môi-se và rồi các đấng tiên tri, Ngài giải nghĩa cho hai người đó những lời chỉ về Ngài trong cả Kinh Thánh.” Chúa Giê-xu tự đặt mình là trung tâm giải kinh của toàn bộ Kinh Thánh.

Ma-thi-ơ 5:17-18: “Các ngươi đừng tưởng ta đến đặng phá luật pháp hay là lời tiên tri; ta đến, không phải để phá, song để làm cho trọn. Vì ta nói thật cùng các ngươi, đương khi trời đất chưa qua đi, thì một chấm một nét trong luật pháp cũng không qua đi được, cho đến khi mọi sự được trọn.” Chúa Giê-xu đến để làm cho trọn (πληρόω, plēroō) luật pháp và lời tiên tri, chứ không phải để bãi bỏ hay bắt đầu một hệ thống hoàn toàn tách biệt.

Hê-bơ-rơ 1:1-3: Sách này tóm tắt tuyệt vời: “Đức Chúa Trời... về buổi cuối cùng nầy, Ngài phán dạy chúng ta bởi Con... Con là sự chói sáng của sự vinh hiển Đức Chúa Trời và hình bóng của bổn thể Ngài...” Mặc khải qua Con là đỉnh cao và trọn vẹn của mọi mặc khải trước đó.

Việc hiểu rõ về Jesuism giúp chúng ta cảnh giác và củng cố đức tin chân chính.

1. Cảnh Giác Với “Một Chúa Giê-xu Khác”: Sứ đồ Phao-lô cảnh báo về những kẻ giảng “một Đức Chúa Jêsus khác” mà chúng ta chưa hề tin (2 Cô-rinh-tô 11:4). Một Chúa Giê-xu chỉ là thầy dạy đạo đức, không phải là Chúa Cứu Thế chịu đóng đinh, chính là “một Đức Chúa Jêsus khác” đó. Chúng ta phải giữ vững “lời lành mạnh” của Phúc Âm trọn vẹn (2 Ti-mô-thê 1:13-14).

2. Yêu Mến và Học Hỏi Toàn Bộ Kinh Thánh: Để không rơi vào cái bẫy của việc cắt xén Lời Chúa, tín hữu cần nghiên cứu Kinh Thánh một cách có hệ thống và toàn diện. Hãy đọc Cựu Ước để thấy những hình bóng, lời tiên tri về Đấng Christ. Hãy đọc Tân Ước để thấy sự ứng nghiệm và giải thích trọn vẹn trong Chúa Giê-xu.

3. Giữ Vững Trọng Tâm Của Phúc Âm: Trong mọi sự dạy dỗ, làm chứng và thờ phượng, hãy luôn đặt sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ vì tội lỗi chúng ta làm trung tâm. Mọi lời dạy đạo đức, mọi kêu gọi yêu thương phải được đặt trên nền tảng của ân điển và sự tha thứ đã nhận được từ thập tự giá.

4. Sống Một Đời Sống Cân Bằng: Đức tin chân chính đòi hỏi cả sự hiểu biết chân lý (orthodoxy) lẫn sự thực hành chân lý (orthopraxy). Chúng ta vâng theo những lời dạy của Chúa Giê-xu (như yêu kẻ thù, sống khiêm nhường, trong sạch) không phải để được cứu, mà vì chúng ta đã được cứu, và bởi quyền năng của Đức Thánh Linh đang ngự trong lòng.

5. Gắn Bó Với Hội Thánh Địa Phương: Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:22-23). Những giáo lý lệch lạc như Jesuism thường phát triển khi cá nhân tách rời khỏi sự dạy dỗ, sửa trị và gây dựng trong cộng đồng đức tin chân chính. Sự gắn kết với Hội Thánh giúp chúng ta được bảo vệ và sửa sai.

“Jesuism,” với việc tôn cao Chúa Giê-xu như một bậc thầy đạo đức trong khi giảm nhẹ thần tính và công việc cứu chuộc của Ngài, là một quan điểm không đầy đủ và nguy hiểm. Nó tước đi quyền năng của Phúc Âm và tách rời Đấng Christ khỏi chính mặc khải của Đức Chúa Trời về Ngài trong toàn bộ Kinh Thánh.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn thờ và rao truyền Chúa Giê-xu Christ trọn vẹn – Ngôi Lời đời đời, Đấng tạo hóa, Đấng cứu chuộc, Đấng chuộc tội, Vị Vua đang cai trị và Đấng Phán Xét sẽ trở lại. Ngài không chỉ để chúng ta ngưỡng mộ, mà để chúng ta tin cậy, thờ phượng và vâng phục với tất cả lòng biết ơn vì ân điển cao cả Ngài đã ban. Hãy giữ vững đức tin đã truyền cho các thánh đồ một lần đủ cả (Giu-đe 1:3), và luôn để Lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng chúng ta (Cô-lô-se 3:16).

“Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình; vì chúng ta là việc Ngài làm ra, đã được dựng nên trong Đức Chúa Jêsus Christ để làm việc lành mà Đức Chúa Trời đã sắm sẵn trước cho chúng ta làm theo.” (Ê-phê-sô 2:8-10).