Khái niệm chọn 'cái ác nhỏ hơn' có phù hợp với Kinh Thánh không?

Trong hành trình đức tin, chúng ta thường xuyên đối diện với những tình huống khó xử về mặt đạo đức, nơi mà tất cả các lựa chọn dường như đều không hoàn hảo và mang theo hậu quả tiêu cực. Từ đó nảy sinh một khái niệm đạo đức thực dụng: “chọn cái ác nhỏ hơn” (lesser of two evils). Liệu lối tư duy này có tìm thấy nền tảng trong Kinh Thánh, hay nó là một sự thỏa hiệp làm suy yếu tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích chủ đề qua lăng kính Kinh Thánh, khảo sát từ ngữ gốc, các phân đoạn then chốt và đưa ra nguyên tắc áp dụng cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Khái niệm “cái ác nhỏ hơn” hàm ý rằng trong một số tình huống, chúng ta buộc phải lựa chọn một điều xấu để tránh một điều xấu hơn, và việc đó có thể được biện minh. Tuy nhiên, để đánh giá, trước tiên ta phải hiểu Kinh Thánh định nghĩa thế nào về “điều ác” (evil).

Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ phổ biến chỉ “sự ác” là רַע (raʽ), mang nghĩa rộng về điều xấu, tai họa, buồn rầu, hoặc tội lỗi về mặt đạo đức (ví dụ: Sáng Thế Ký 6:5). Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), hai từ chính là κακός (kakos) – chỉ điều xấu về chất lượng hoặc hại, và πονηρός (ponēros) – nhấn mạnh tính cách độc ác, gian ác có chủ ý (ví dụ: Ma-thi-ơ 6:13). Kinh Thánh trình bày Đức Chúa Trời là Đấng hoàn toàn thánh khiết (Ê-sai 6:3; 1 Phi-e-rơ 1:16) và Ngài ghét điều ác (Thi Thiên 5:4). Quan trọng hơn, tội lỗi không được phân loại theo “cấp độ” để chúng ta có thể chọn lựa một cách dễ dàng. Gia-cơ 2:10 cảnh báo: “Vì người nào giữ trọn luật pháp, mà phạm một điều răn, thì cũng đáng tội như đã phạm hết thảy.” Điều này cho thấy vi phạm tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời dù nhỏ đến đâu cũng là sự phạm tội.

Chúng ta hãy xem xét một số câu chuyện thường bị trích dẫn để biện minh cho việc chọn “cái ác nhỏ hơn”.

1. Hành động của Áp-ra-ham và Sa-ra tại Ai Cập (Sáng Thế Ký 12:10-20): Vì nạn đói, Áp-ra-ham di cư đến Ai Cập. Ông sợ người Ai Cập sẽ giết mình để chiếm đoạt Sa-ra, nên đã nói bà là em gái mình (một nửa sự thật, vì bà là em cùng cha khác mẹ). Hành động này dẫn đến việc Pha-ra-ôn đem Sa-ra vào cung, và Đức Giê-hô-va phải giáng tai họa để giải cứu. Hành vi nói dối của Áp-ra-ham không được Kinh Thánh tán thành; trái lại, nó cho thấy sự thiếu tin cậy Chúa trong hoàn cảnh khó khăn. Đức Chúa Trời can thiệp không phải vì Ngài chấp nhận “cái ác nhỏ hơn” (nói dối để bảo toàn mạng), mà vì ân điển và giao ước của Ngài với Áp-ra-ham.

2. Các Bà Đỡ tại xứ Ê-díp-tô (Xuất Ê-díp-tô Ký 1:15-21): Khi vua Pha-ra-ôn ra lệnh giết các bé trai Hê-bơ-rơ, hai bà đỡ Sếp-ra và Phu-a đã “không làm theo lời vua Ê-díp-tô phán dặn, mà để cho các con trai sống hết” (câu 17). Khi bị vua chất vấn, họ đã trả lời rằng phụ nữ Hê-bơ-rơ sinh nở quá nhanh. Kinh Thánh ghi rõ: “Đức Chúa Trời ban ơn cho hai bà đỡ… vì hai bà đỡ có lòng kính sợ Đức Chúa Trời” (câu 20-21). Ở đây, chúng ta thấy họ từ chối làm điều ác trực tiếp (giết người). Lời nói của họ có thể được xem là sự lừa dối để bảo vệ mạng sống, nhưng trọng tâm Kinh Thánh nhấn mạnh là “lòng kính sợ Đức Chúa Trời” và sự từ chối phạm tội giết người. Sự ban ơn của Đức Chúa Trời dành cho họ là vì đức tin và sự dũng cảm chống lại điều ác rõ ràng, hơn là vì Ngài chấp nhận một “sự dối trá nhỏ hơn”.

3. Sự Khôn Ngoan của Chúa Giê-xu Trong Những Tình Huống Gài Bẫy: Chúa Giê-xu thường xuyên bị đặt vào thế “chọn một trong hai điều ác”. Ví dụ điển hình là câu hỏi về nộp thuế cho Sê-sa (Ma-thi-ơ 22:15-22). Nếu Ngài phản đối, Ngài sẽ bị buộc tội chống nghịch La Mã; nếu Ngài ủng hộ, Ngài sẽ mất lòng dân chúng đang mong đợi Đấng Mê-si giải phóng chính trị. Chúa Giê-xu đã không chọn “cái ác nhỏ hơn”. Thay vào đó, Ngài đưa ra một lựa chọn thứ ba, vượt trên sự lựa chọn nhị nguyên của họ: “Hãy trả cho Sê-sa vật gì của Sê-sa, và trả cho Đức Chúa Trời vật gì của Đức Chúa Trời.” Câu trả lời này vừa khôn ngoan vừa công chính, tuân theo nguyên tắc của Đức Chúa Trời mà không sa vào cạm bẫy.

Kinh Thánh đưa ra những mệnh lệnh rõ ràng:

• 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:22: “Hãy tránh mọi thứ hình dữ” (trong nguyên văn Hy Lạp: ἀπὸ παντὸς εἴδους πονηροῦ – “tránh khỏi mọi hình thức của điều ác”). Mệnh lệnh này không có ngoại lệ.
• Rô-ma 12:9: “Lòng yêu thương phải cho thành thật. Hãy gớm sự dữ mà mến sự lành.” Động từ “gớm” (ἀποστυγέω – apostugeō) thể hiện sự ghê tởm, xa lánh mạnh mẽ.
• Rô-ma 3:8: Sứ đồ Phao-lô bác bỏ hoàn toàn lập luận “Chúng ta hãy làm điều ác cho điều lành đến” và khẳng định những người nói như vậy “sự đoán phạt là đáng lắm.”

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng ghi nhận những tình huống mà con người phải đưa ra quyết định trong hoàn cảnh cực kỳ khắc nghiệt, như trong thời kỳ bắt bớ. Vấn đề then chốt là động cơ và mục tiêu. Chúng ta có đang tìm cách vâng lời Chúa và bảo vệ sự sống, hay đang tìm cách biện minh cho sự thỏa hiệp? Chúa Giê-xu dạy: “Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa.” (Ma-thi-ơ 6:33). Thứ tự ưu tiên này thay đổi cách chúng ta tiếp cận vấn đề: thay vì hỏi “cái nào ít tệ hơn?”, chúng ta nên hỏi “lựa chọn nào, trong hoàn cảnh này, thể hiện sự tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài cách trung tín nhất?”.

Làm thế nào để chúng ta áp dụng những nguyên tắc này vào những quyết định đạo đức phức tạp hàng ngày?

1. Thay Đổi Tư Duy Từ “Chọn Ác” Sang “Tìm Kiếm Điều Lành Tốt Nhất Có Thể”: Thay vì tự cho phép mình chọn điều ác, hãy cầu xin Chúa ban sự khôn ngon để nhìn thấy lối đi thứ ba, con đường vâng phục Ngài. Như Chúa Giê-xu đã làm, đôi khi câu trả lời nằm ngoài những lựa chọn mà thế gian đưa ra.

2. Dựa Trên Sự Hướng Dẫn của Thánh Linh và Lời Chúa: Trong những tình huống cấp bách, Cơ Đốc nhân được hứa ban sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh (Giăng 16:13). Hãy cầu nguyện, tra xem Kinh Thánh và tìm kiếm sự khôn ngoan từ Chúa (Gia-cơ 1:5). Thánh Linh có thể cảnh tỉnh lương tâm chúng ta ngay cả khi chúng ta đang cân nhắc giữa hai lựa chọn xấu.

3. Phân Biệt Giữa Hậu Quả và Tội Lỗi: Đôi khi, việc làm đúng (như làm chứng cho Chúa, từ chối tham gia vào hành vi bất chính) sẽ dẫn đến hậu quả trần gian tồi tệ (bị bắt bớ, mất việc, v.v.). Chúng ta không nên nhầm lẫn việc chịu khổ vì làm điều lành (1 Phi-e-rơ 2:20) với việc phạm tội. Lựa chọn trung tín với Chúa có thể dẫn đến đau khổ, nhưng đó không phải là chọn “cái ác nhỏ hơn”.

4. Ưu Tiên Bảo Vệ Sự Sống và Phẩm Giá Con Người: Trong các tình huống y đức hoặc khẩn cấp (ví dụ: cứu mạng sống), Kinh Thánh đề cao giá trị của sự sống (Sáng Thế Ký 9:6). Hành động nhằm mục đích bảo vệ và duy trì sự sống có thể khác với việc chủ động chọn một điều ác có chủ đích.

5. Sống Với Tấm Lòng Hướng Về Trời và Sự Cứu Rỗi Trọn Vẹn: Cuối cùng, chúng ta cần nhớ rằng thế giới này đầy dẫy những hệ thống và tình huống sa ngã. Sự hoàn hảo tuyệt đối chỉ có trên thiên đàng. Nhưng điều đó không miễn trừ trách nhiệm sống thánh khiết. Chúng ta nương cậy vào ân điển của Chúa Giê-xu, Đấng đã hoàn toàn vâng lời và chết thay cho mọi sự bất tuân của chúng ta. Khi vấp ngã hoặc ở trong tình huống cực kỳ khó xử, chúng ta có thể xưng tội, tìm sự tha thứ nơi Ngài, và tiếp tục bước đi trong sự hướng dẫn của Ngài (1 Giăng 1:9).

Khái niệm “chọn cái ác nhỏ hơn” như một nguyên tắc đạo đức chủ động không tìm thấy sự ủng hộ rõ ràng trong Kinh Thánh. Thay vào đó, Kinh Thánh kêu gọi chúng ta tránh khỏi mọi hình thức của điều ác, gớm sự dữ, và tìm kiếm sự công bình của Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng thấu hiểu sự phức tạp của kiếp người sa ngã và ghi lại những câu chuyện về những người, trong lòng kính sợ Chúa, đã phải đưa ra những quyết định khó khăn giữa các phương án tồi tệ. Sự nhấn mạnh luôn đặt trên lòng kính sợ Chúa, đức tin, và sự tìm kiếm để vâng lời Ngài, chứ không phải trên sự biện minh cho tội lỗi.

Lời khuyên dành cho Cơ Đốc nhân chúng ta là: Hãy từ bỏ tư duy thỏa hiệp với “cái ác nhỏ hơn”. Trong mọi tình huống, hãy sốt sắng cầu hỏi Chúa, tìm kiếm con đường vâng lời Ngài, dẫu có phải chịu khổ. Hãy tin cậy rằng ân điển của Chúa Giê-xu Christ đủ để bao phủ mọi sự yếu đuối và lầm lạc của chúng ta, và Thánh Linh Ngài đủ quyền năng để dẫn dắt chúng ta trong sự thật toàn vẹn.