Sự Khiêm Nhường Trong Kinh Thánh
Trong một thế giới đề cao sự tự tôn, tự quảng bá và quyền lực cá nhân, giá trị của sự khiêm nhường mà Kinh Thánh dạy trở nên nghịch lý nhưng lại là nền tảng cho mối tương giao đúng đắn giữa con người với Đức Chúa Trời và với nhau. Sự khiêm nhường không phải là sự yếu đuối hay thiếu tự tin, mà là sức mạnh nội tâm được định hình bởi sự nhận biết chân thực về vị trí của mình trước Đấng Tạo Hóa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát nền tảng Kinh Thánh về đức tính căn bản này, khai thác ý nghĩa từ ngữ gốc, những minh họa sống động và lời hứa đi kèm cho những ai sống trong sự hạ mình.
I. Khái Niệm Khiêm Nhường Theo Nguyên Ngữ Kinh Thánh
Để hiểu sâu sắc, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ chính cho "khiêm nhường" là **עָנָו (anav)** hoặc **עָנִי (ani)**, mang nghĩa "nghèo khó", "cơ hàn", "hạ mình", và thường đi kèm với thái độ trông cậy, nương dựa hoàn toàn vào Đức Giê-hô-va hơn là vào sức riêng (Thi Thiên 34:6; 37:11). Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ then chốt là **ταπεινός (tapeinos)**, có nghĩa đen là "thấp", "hèn mọn", và **ταπεινοφροσύνη (tapeinophrosynē)** – "tấm lòng khiêm nhường" (Ê-phê-sô 4:2). Điều này cho thấy khiêm nhường trước hết là một tình trạng của tấm lòng (tâm trí, ý muốn) tự hạ mình xuống, từ bỏ sự kiêu ngạo và tự tôn.
II. Sự Khiêm Nhường Trong Cựu Ước: Nền Tảng Của Sự Thờ Phượng
Cựu Ước đặt sự khiêm nhường như điều kiện tiên quyết để được Đức Chúa Trời đoái thương. Đây không phải là một lựa chọn tốt, mà là mệnh lệnh và là con đường của phước hạnh.
1. Môi-se – Người Khiêm Nhường Nhất: Dân số ký 12:3 chép một lời chứng đặc biệt: "Vả, Môi-se là người rất khiêm nhường hơn mọi người trên thế gian." (Dân Số Ký 12:3). Sự khiêm nhường của ông được biểu lộ khi ông không tự bênh vực mình trước sự chỉ trích của Miriam và A-rôn, mà để Đức Giê-hô-va bênh vực và phán xét. Ông nhận biết mình chỉ là công cụ trong tay Đấng Toàn Năng.
2. Lời Kêu Gọi Của Các Tiên Tri: Tiên tri Mi-chê tóm tắt đòi hỏi của Đức Chúa Trời: "Hỡi người! Ngài đã tỏ cho ngươi điều gì là thiện; cái điều mà Đức Giê-hô-va đòi ngươi há chẳng phải là làm sự công bình, ưa sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời ngươi sao?" (Mi-chê 6:8). Sự "bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời" là bày tỏ lòng vâng phục, thừa nhận sự lãnh đạo tối cao của Ngài trong mọi đường lối đời sống.
3. Lời Hứa Cho Người Khiêm Nhường: Sách Châm Ngôn và Ê-sai đầy rẫy những lời hứa:
"Sự kính sợ Đức Giê-hô-va dạy dỗ về sự khôn ngoan; Và sự khiêm nhường đi trước sự tôn trọng." (Châm Ngôn 15:33).
"Đức Giê-hô-va phán: Trời là ngai Ta, đất là bệ chân Ta... Nhưng người nào Ta đoái xem, ấy là kẻ nghèo khó, có lòng ăn năn đau đớn, và run rẩy nghe lời Ta." (Ê-sai 66:1-2). Đức Chúa Trời ngự trong nơi cao, nhưng Ngài đoái xem đến người có tâm linh hạ mình (tapeinos).
III. Sự Khiêm Nhường Trong Tân Ước: Chúa Giê-xu – Gương Mẫu Tối Thượng
Nếu Cựu Ước thiết lập nguyên tắc, thì Tân Ước ban cho chúng ta hình mẫu trọn vẹn và sống động nhất: Chúa Cứu Thế Giê-xu.
1. Tấm Lòng Của Đấng Christ – Nền Tảng Của Sự Cứu Rỗi: Trong phân đoạn kinh điển Phi-líp 2:5-11, Sứ đồ Phao-lô mô tả sự khiêm nhường tột bậc của Đấng Christ:
"Hãy có đồng một tâm tình như Đấng Christ đã có, Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời... nhưng Ngài đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ... hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự." (Phi-líp 2:5-8). Từ ngữ Hy Lạp **κενόω (kenoō)** – "làm cho trống không", "tự bỏ mình đi" – diễn tả sự tự nguyện từ bỏ địa vị vinh hiển để mang lấy thân phận con người. Sự khiêm nhường của Ngài không phải là chiến lược, mà là bản chất của tình yêu và sự vâng phục. Chính vì thế, "Đức Chúa Trời đã đem Ngài lên rất cao... hầu cho nghe đến danh Đức Chúa Jêsus, mọi đầu gối trên trời, dưới đất, bên dưới đất, thảy đều quì xuống." (Phi-líp 2:9-10). Con đường xuống thấp nhất là con đường dẫn lên cao nhất.
2. Lời Dạy Trực Tiếp Của Chúa Giê-xu: - "Phước cho những kẻ có lòng khó khăn, vì nước thiên đàng là của họ!" (Ma-thi-ơ 5:3). "Lòng khó khăn" (tiếng Hy Lạp: **πτωχὸς τῷ πνεύματι (ptōchos tō pneumati)**) nghĩa là "nghèo nàn trong tâm linh", nhận biết sự trống rỗng, thiếu thốn thuộc linh của mình và hoàn toàn trông cậy vào Đức Chúa Trời. - "Hãy học theo ta; vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường..." (Ma-thi-ơ 11:29). Chúa Giê-xu mời gọi môn đồ học "sự nhu mì, khiêm nhường" của Ngài như một ách, một gánh nhẹ nhàng cho linh hồn. - Gương rửa chân (Giăng 13:1-17): Hành động hạ mình của Thầy làm công việc của đầy tớ đã làm kinh ngạc các môn đồ. Ngài phán: "Vì ta đã làm gương cho các ngươi, để các ngươi cũng làm như ta đã làm cho các ngươi." (câu 15). Khiêm nhường là hành động phục vụ cụ thể.
3. Lời Dạy Của Các Sứ Đồ: - "Hãy mặc lấy sự khiêm nhường" (1 Phi-e-rơ 5:5). Sứ đồ Phi-e-rơ dùng từ "mặc lấy" như một chiếc áo không thể thiếu trong đời sống Cơ Đốc, và hứa rằng: "Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường." - "Hãy khiêm nhường, ở với nhau cách hòa thuận... đừng cho mình là khôn ngoan." (Rô-ma 12:16). Sự khiêm nhường là chất bôi trơn cho các mối quan hệ trong Hội Thánh. - Gia-cơ 4:6, 10 tái khẳng định: "Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường... Hãy hạ mình xuống trước mặt Chúa, thì Ngài sẽ nhắc anh em lên."
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn: Sống Đời Sống Khiêm Nhường Mỗi Ngày
Đạo lý phải dẫn đến thực hành. Làm thế nào để "mặc lấy" sự khiêm nhường?
1. Trong Mối Tương Giao Với Đức Chúa Trời: - Thừa nhận sự lệ thuộc: Bắt đầu mỗi ngày bằng lời cầu nguyện nhận biết mình cần Ngài trong mọi sự (Giăng 15:5). - Cầu nguyện trong tấm lòng hạ mình: Như người thâu thuế trong đền thờ: "Lạy Đức Chúa Trời, xin thương xót lấy tôi, vì tôi là kẻ có tội!" (Lu-ca 18:13). - Vâng phục Lời Ngài: Khiêm nhường thể hiện qua việc tiếp nhận Lời Chúa với lòng mềm mại, sẵn sàng bị sửa trị (Gia-cơ 1:21).
2. Trong Mối Quan Hệ Với Anh Em Đồng Đức Tin: - Tôn người khác cao hơn mình: "Hãy khiêm nhường, coi người khác như tôn trọng hơn mình." (Phi-líp 2:3). Tìm cách nâng đỡ, khích lệ và nhìn thấy giá trị nơi người khác. - Phục vụ trong âm thầm: Tìm kiếm cơ hội phục vụ mà không cần được công nhận, nhớ rằng "Cha ngươi thấy trong nơi kín nhiệm, sẽ thưởng cho ngươi." (Ma-thi-ơ 6:6). - Sẵn sàng tha thứ và xin lỗi: Khiêm nhường cho phép chúng ta nhận lỗi và sửa sai mà không đổ lỗi hoặc tự ái.
3. Trong Cách Nhìn Về Bản Thân: - Đánh giá mình cách đúng đắn: "Tôi nói, nhờ ơn đã ban cho tôi, cho mỗi một người trong anh em chớ có tư tưởng cao quá lẽ, nhưng phải có tư tưởng vừa phải, y theo lượng đức tin mà Đức Chúa Trời đã phú cho từng người." (Rô-ma 12:3). Nhận biết ân tứ, khả năng mình là từ Chúa, để sử dụng mà không khoe khoang. - Vui trong Chúa, không trong thành tích: "Kẻ khoe mình, hãy khoe mình trong Chúa." (1 Cô-rinh-tô 1:31). Mọi thành tựu đều quy về vinh quang của Ngài.
Kết Luận
Sự khiêm nhường không phải là đức tính tự nhiên của con người sa ngã, nhưng là bông trái của Đức Thánh Linh (một khía cạnh của sự nhu mì trong Ga-la-ti 5:23) được hình thành trong đời sống của người tin Chúa Giê-xu. Nó bắt nguồn từ thập tự giá – nơi Con Đức Chúa Trời hạ mình tột cùng – và được nuôi dưỡng qua việc suy ngẫm Lời Chúa và vâng theo Thánh Linh. Sống khiêm nhường là sống phản ánh chân thực hình ảnh của Đấng Christ. Đó là chìa khóa để nhận được ơn Chúa (Gia-cơ 4:6), được Ngài nhắc lên (Gia-cơ 4:10), và tìm được sự an nghỉ thật cho linh hồn (Ma-thi-ơ 11:29).
Ước mong mỗi chúng ta, khi đối diện với Lời Chúa về sự khiêm nhường, sẽ như vua Ê-xê-chia: "Ê-xê-chia... có lòng tự cao; nhưng người hạ mình xuống... nên cơn thạnh nộ của Đức Giê-hô-va không giáng trên người." (2 Sử Ký 32:25-26). Hãy hạ mình xuống dưới tay quyền năng của Đức Chúa Trời, để đúng thời điểm Ngài sẽ nhắc chúng ta lên.
"Hãy hạ mình xuống trước mặt Chúa, thì Ngài sẽ nhắc anh em lên." (Gia-cơ 4:10)