Matthew Henry và Bình Luận Toàn Bộ Kinh Thánh
Trong hành trình nghiên cứu và tìm hiểu Lời Chúa, các tín hữu Tin Lành luôn trân quý những công cụ giải kinh đắc lực, trung thực và giàu lòng tin kính. Một trong những di sản quý giá nhất để lại cho Hội Thánh phổ thông chính là bộ Bình Luận Toàn Bộ Kinh Thánh (An Exposition of the Old and New Testaments) của Mục sư Matthew Henry. Bài viết này sẽ đi sâu tìm hiểu về con người, phương pháp, giá trị thần học và ứng dụng thực tiễn từ bộ bình luận kinh điển này.
Matthew Henry (1662-1714) sinh ra tại Broad Oak, xứ Wales, trong một gia đình Thanh giáo (Puritan) nổi tiếng. Cha của ông, Philip Henry, là một mục sư bị trục xuất khỏi Giáo hội Anh Quốc theo Đạo luật Đồng nhất 1662, một sự kiện lịch sử dẫn đến phong trào "Những Người Không Đồng ý" (Dissenters). Được nuôi dưỡng trong một gia đình tràn đầy đức tin và sự dạy dỗ Kinh Thánh nghiêm túc, Matthew Henry sớm bộc lộ tấm lòng yêu mến Chúa và sự nhạy bén thuộc linh.
Ban đầu, ông theo học ngành luật, nhưng tiếng gọi của Chúa cho chức vụ mục sư đã thôi thúc ông. Năm 1687, ông bắt đầu chức vụ giảng dạy tại một nhà thờ Thanh giáo ở Chester, và sau đó phục vụ tại Hackney, London cho đến khi qua đời. Suốt cuộc đời mình, Matthew Henry được biết đến là một người có lòng sùng kính sâu sắc, một nhà giải kinh xuất sắc, và một người chăn bầy tận tụy. Công trình vĩ đại nhất của ông, bộ Bình Luận, bắt đầu được xuất bản từ năm 1708 và ông tiếp tục viết cho đến khi qua đời (đến sách Công Vụ). Phần còn lại (từ Rô-ma đến Khải Huyền) được các bạn hữu và đồng nghiệp của ông hoàn thành dựa trên các ghi chú bài giảng của chính ông.
Bộ bình luận của Matthew Henry không đơn thuần là một công trình học thuật khô khan, mà là một tác phẩm "giải kinh ứng dụng" (practical exposition) xuất sắc, thấm nhuần tinh thần của câu Kinh Thánh: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình"
(2 Ti-mô-thê 3:16).
1. Phương Pháp Giải Kinh: Henry tiếp cận Kinh Thánh với niềm tin vững chắc vào sự mặc khải và linh cảm (inspiration) toàn bộ. Ông sử dụng phương pháp "phân đoạn theo nghĩa đen" (literal-grammatical-historical method), nhưng luôn hướng đến mục tiêu tìm ra "sự dạy dỗ thuộc linh" (spiritual instruction) cho người đọc. Ông thường bắt đầu bằng việc giải thích nghĩa đen, ngữ cảnh lịch sử, rồi từ đó rút ra những bài học về giáo lý, luân lý và sự khích lệ.
2. Cấu Trúc Đặc Trưng: Mỗi phân đoạn Kinh Thánh thường được ông phân tích theo cấu trúc:
- Giải Nghĩa (Exposition): Giải thích ý chính, từ ngữ then chốt.
- Quan Sát (Observations): Liệt kê những chân lý, lẽ thật rút ra từ phân đoạn.
- Áp Dụng (Application): Đây là phần xuất sắc nhất. Ông áp dụng Lời Chúa vào mọi khía cạnh đời sống: tội lỗi cần xưng ra, ân điển cần nắm lấy, bổn phận cần thực hiện, lời hứa cần tin cậy, và sự cảnh báo cần lưu ý.
Ví dụ, khi bình luận về Thi Thiên 119:105 "Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi", Henry không chỉ giải thích hình ảnh ẩn dụ, mà còn khuyên người đọc phải:
"Để cho Lời Chúa hướng dẫn mọi hành động và quyết định của chúng ta... Nếu chúng ta đi sai đường, đó là vì chúng ta bỏ qua sự chỉ dẫn của ngọn đèn này."
Xuyên suốt bộ bình luận, một số chủ đề thần học Tin Lành căn cốt được nhấn mạnh:
1. Sự Cao Cả Của Đức Chúa Trời và Sự Sa Ngã Của Con Người: Henry luôn bắt đầu từ sự thánh khiết, công bình và quyền tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Ông trình bày rõ ràng tình trạng hư mất của con người vì tội lỗi, như trong Rô-ma 3:23: "Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời". Ông nhấn mạnh rằng sự hiểu biết đúng đắn về tội lỗi là nền tảng để trân quy ân điển.
2. Ân Điển Cứu Rỗi Qua Đấng Christ: Trọng tâm của Henry luôn là Chúa Giê-xu Christ, Đấng Trung Bảo. Khi bình luận về Giăng 3:16, ông viết sâu sắc về tình yêu của Đức Chúa Trời, giá trị của sự hy sinh Con Một, và đức tin là phương thức duy nhất để nhận lãnh sự sống đời đời. Sự cứu rỗi, theo ông, hoàn toàn là bởi ân điển (sola gratia), nhận bởi đức tin (sola fide), và vì cớ Đấng Christ (solus Christus).
3. Đời Sống Thánh Khiết và Vâng Phục Thực Tiễn: Henry rất quan tâm đến sự thánh hóa. Ông cho rằng đức tin chân thật phải sinh ra bông trái của sự vâng phục. Bình luận của ông về các sách như Gia-cơ hay các Thư Tín rất mạnh mẽ về đức tin thể hiện qua việc làm, về sự kiểm soát cái lưỡi, về đời sống cầu nguyện và sự thực hành Lời Chúa hằng ngày.
Bộ bình luận của Matthew Henry vẫn vô cùng giá trị cho chúng ta ngày nay. Dưới đây là một số cách áp dụng thiết thực:
1. Công Cụ Hỗ Trợ Đọc Kinh Thánh Cá Nhân (Quiet Time):
Thay vì chỉ đọc lướt, hãy chọn một phân đoạn ngắn. Đọc kỹ, cầu nguyện, rồi tham khảo phần bình luận của Henry. Ông sẽ giúp bạn:
- Hiểu ngữ cảnh: Câu chuyện/ bức thư này xảy ra khi nào, cho ai?
- Thấy những chi tiết dễ bỏ qua: Henry có con mắt tinh tường với các chi tiết trong ký thuật.
- Đặt câu hỏi áp dụng: Phân đoạn này nói gì về Đức Chúa Trời? Về tôi? Cần thay đổi, xưng tội, hay nắm lấy lời hứa nào?
Ví dụ, khi đọc Phi-líp 4:6-7 về sự lo lắng, Henry giúp bạn thấy mối liên hệ giữa lời cầu nguyện với lòng biết ơn, và lời hứa về sự bình an của Đấng Christ.
2. Tài Liệu Chuẩn Bị Cho Việc Dạy Giáo Lý, Nhóm Nhỏ hoặc Giảng Dạy:
Các quan sát sắc bén và cấu trúc rõ ràng của Henry là kho tàng ý tưởng cho những người dạy Lời Chúa. Ông giúp người dạy không chỉ giải thích phân đoạn, mà còn biết cách "áp Lời vào lòng" người nghe một cách cụ thể và thuyết phục.
3. Phát Triển Lòng Sùng Kính và Cầu Nguyện Dựa Trên Kinh Thánh:
Văn phong của Henry đầy lòng tôn kính và say mê với Chúa. Đọc bình luận của ông không chỉ là học thuật, mà còn là một kinh nghiệm nuôi dưỡng lòng sùng kính. Bạn có thể dùng những lời giải kinh của ông làm nền tảng cho những lời cầu nguyện cảm tạ, xưng tội hoặc cầu xin.
4. Củng Cố Nền Tảng Thần Học Lành Mạnh:
Trong thời đại có nhiều giáo lý lạ, bộ bình luận này là một "người bảo vệ" đáng tin cậy, giúp tín hữu giữ vững các giáo lý căn bản của đức tin Tin Lành, luôn đặt Đấng Christ làm trung tâm.
Hơn 300 năm đã trôi qua, nhưng Bình Luận Toàn Bộ Kinh Thánh của Matthew Henry vẫn sống động và cần thiết. Lý do không chỉ nằm ở kiến thức uyên bác, mà còn ở tấm lòng mục tử và lòng kính sợ Chúa sâu sắc toát ra từ từng trang sách. Công trình của ông là minh chứng cho lời của Chúa Giê-xu: "Kẻ nào tin ta thì sông nước hằng sống sẽ chảy từ trong lòng mình, y như Kinh Thánh đã chép vậy"
(Giăng 7:38). Matthew Henry đã uống nước sự sống đó, và dòng sông ấy tiếp tục chảy qua trang viết của ông để tưới mát cho những thế hệ tiếp theo.
Ước mong mỗi chúng ta, khi tìm hiểu Lời Chúa, cũng noi gương tinh thần của ông: nghiêm túc trong học hỏi, nhu mì trong vâng phục, và luôn khao khát áp dụng chân lý đời đời vào cuộc sống hằng ngày. Hãy để bộ bình luận này là người bạn đồng hành trung tín, giúp chúng ta càng ngày càng "được đầy dẫy sự hiểu biết về ý muốn của Ngài... để ăn ở cách xứng đáng với Chúa" (Cô-lô-se 1:9-10).