Người theo thuyết ứng nghiệm một phần tin vào điều gì? Thuyết ứng nghiệm một phần có theo Kinh Thánh không?

Trong thần học Cơ Đốc, việc giải nghĩa các lời tiên tri, đặc biệt là những lời tiên tri về thời kỳ cuối cùng, luôn là một lĩnh vực phức tạp và đa dạng quan điểm. Một trong những cách tiếp cận nổi bật là Thuyết Ứng Nghiệm Một Phần (Partial Preterism). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích niềm tin cốt lõi của những người theo thuyết này, và đối chiếu nó một cách chi tiết với Lời Chúa trong Kinh Thánh, đặc biệt là từ góc độ của một nhà nghiên cứu Tin Lành, với Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của mọi sự giải nghĩa.

Để hiểu Thuyết Ứng Nghiệm Một Phần, trước hết cần đặt nó trong bối cảnh của bốn trường phái chính trong việc giải nghĩa sách Khải Huyền và các lời tiên tri về thời kỳ cuối:

• Thuyết Ứng Nghiệm Toàn Phần (Full Preterism): Tin rằng TẤT CẢ các lời tiên tri trong Kinh Thánh, kể cả sự tái lâm của Chúa Giê-xu (parousia), đã được ứng nghiệm hoàn toàn trong quá khứ, chủ yếu vào năm 70 SCN với sự kiện thành Giê-ru-sa-lem bị hủy diệt.
• Thuyết Tương Lai (Futurism): Tin rằng phần lớn các lời tiên tri trong sách Khải Huyền và các sách tiên tri (như Đa-ni-ên) sẽ được ứng nghiệm trong một giai đoạn "đại nạn" tương lai, ngay trước khi Chúa tái lâm theo thể xác.
• Thuyết Lịch Sử (Historicism): Xem các biểu tượng trong Khải Huyền là lịch sử của Hội Thánh từ thời các sứ đồ cho đến tận thế, đang ứng nghiệm dần qua các thời kỳ.
• Thuyết Lý Tưởng (Idealism): Xem Khải Huyền như một bức tranh biểu tượng về cuộc chiến thuộc linh vĩnh cửu giữa thiện và ác, áp dụng cho mọi thời đại.

Thuyết Ứng Nghiệm Một Phần, như tên gọi, đứng ở một vị trí trung gian, công nhận sự ứng nghiệm của nhiều lời tiên tri trong quá khứ nhưng vẫn giữ vững niềm tin vào những lời hứa tương lai tuyệt đối của Đức Chúa Trời.

Người theo thuyết này tin vào những điều sau, dựa trên sự nghiên cứu văn mạch lịch sử và ngữ nghĩa của Kinh Thánh:

1. Phần Lớn Các Lời Tiên Tri về "Sự Phán Xét" và "Ngày Của Chúa" Trong Các Sách Phúc Âm và Thư Tín Đã Được Ứng Nghiệm: Họ tin rằng những cảnh báo nghiêm túc của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 24, Mác 13, và Lu-ca 21 (thường được gọi là "Bài Giảng Trên Núi Ô-li-ve") chủ yếu đề cập đến sự phán xét của Đức Chúa Trời trên dân Y-sơ-ra-ên cứng lòng tin và thành Giê-ru-sa-lem, được hoàn thành cách kinh khiếp qua sự kiện quân La Mã hủy diệt thành và đền thờ vào năm 70 SCN.

"Quả thật, ta nói cùng các ngươi, thế hệ nầy chẳng qua trước đi, cho đến khi mọi điều kia sẽ xảy đến." (Ma-thi-ơ 24:34, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Từ "thế hệ" (tiếng Hy Lạp: genea) được hiểu theo nghĩa đen là thế hệ người đang nghe Chúa Giê-xu giảng vào thế kỷ thứ nhất. Sự kiện "Con người đến trong mây" (Ma-thi-ơ 24:30) được giải thích là sự "đến" của Chúa trong sự phán xét bằng quyền năng và sự vinh hiển qua các biến cố lịch sử, tương tự như cách Cựu Ước mô tả Đức Chúa Trời "đến" phán xét các quốc gia (Ê-sai 19:1). Sự kiện năm 70 SCN chấm dứt hoàn toàn hệ thống tế lễ Cựu Ước, là một sự phán xét mang tính quyết định và là một "ngày của Chúa" đối với dân Giao Ước cũ.

2. Sách Khải Huyền Phần Lớn Mô Tả Sự Phán Xét Trên Đế Quốc La Mã và Sự Khải Thị về Chiến Thắng Sau Cùng của Đấng Christ: Họ tin rằng sách Khải Huyền (được viết khoảng năm 90-95 SCN) đã an ủi và khích lệ các Hội Thánh đang bị bách hại dưới tay La Mã, bằng cách tiên báo sự sụp đổ của hệ thống đế quốc thù nghịch với Đức Chúa Trời (hình bóng qua "Ba-by-lôn lớn" trong Khải Huyền 17-18) và sự thành lập vương quốc vĩnh cửu của Đức Chúa Trời. Nhiều biểu tượng (như con thú, số 666) được xem là ám chỉ đến hoàng đế La Mã Nê-rô và đế quốc ngoại giáo của ông.

"Kìa, Ngài đến giữa những đám mây, mọi mắt sẽ trông thấy, cả đến những kẻ đã đâm Ngài cũng trông thấy; hết thảy các chi họ trong thế gian sẽ than khóc vì cớ Ngài." (Khải Huyền 1:7).

Câu này được hiểu là lời tuyên bố về sự hiện diện phán xét của Chúa trong lịch sử, được chứng kiến qua các biến cố, khiến ngay cả những kẻ chống đối Ngài (như các nhà lãnh đạo Do Thái và La Mã) phải nhận ra quyền tể trị của Ngài.

3. Vẫn Tin Vào Các Lời Tiên Tri Tương Lai Theo Nghĩa Đen và Quan Trọng Nhất: Đây là điểm then chốt phân biệt họ với thuyết ứng nghiệm toàn phần. Họ tuyệt đối tin vào: - Sự tái lâm thể xác, hữu hình, và vinh hiển của Chúa Giê-xu Christ trong tương lai (Công vụ 1:11; 1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16-17). - Sự sống lại thân thể của tất cả người chết để chịu phán xét cuối cùng (1 Cô-rinh-tô 15:20-28, 51-52). - Sự phán xét cuối cùng trước tòa trắng lớn (Khải Huyền 20:11-15). - Trời mới đất mới vĩnh cửu, nơi sự hiện diện đời đời của Đức Chúa Trời với con dân Ngài (Khải Huyền 21:1-4; 2 Phi-e-rơ 3:13). - Sự hoàn tất trọn vẹn của Vương Quốc Đức Chúa Trời, nơi mọi kẻ thù (kể cả sự chết) đều bị tiêu diệt.

Để đánh giá, chúng ta cần xem xét cả những điểm mạnh dựa trên Kinh Thánh và những điểm cần thận trọng.

Những Điểm Phù Hợp với Kinh Thánh:

1. Tôn trọng Văn Mạch và Đối Tượng Nguyên Thủy: Thuyết này nghiêm túc xem xét bối cảnh lịch sử và mục đích ban đầu của văn bản. Khi Chúa Giê-xu cảnh báo, Ngài đang nói với các môn đồ thế kỷ thứ nhất về những điều sẽ xảy đến với họ. "Nầy, ta đã bảo trước cho các ngươi" (Ma-thi-ơ 24:25). Việc ứng nghiệm nhiều lời tiên tri trong thế hệ đó xác nhận tính đáng tin cậy của Lời Chúa và sự thành tín của Ngài trong giao ước.
2. Giải Thích Hài Hòa về "Sự Gần Kề" (Imminence): Nhiều đoạn Kinh Thánh nói về "ngày Chúa gần" (Gia-cơ 5:8), "kỳ tận thế đã gần" (1 Phi-e-rơ 4:7), hay "con cái Chúa... biết giờ đã gần" (1 Giăng 2:18). Thuyết ứng nghiệm một phần cho thấy sự gần kề đó là có thật đối với độc giả đầu tiên, vì sự phán xét trên Giê-ru-sa-lem và thế lực chống đối Christ thực sự đã đến rất nhanh trong thế kỷ đầu tiên.
3. Nhấn Mạnh Tính Trọn Vẹn của Công Việc Christ trên Thập Tự Giá: Thuyết này thường liên kết sự phán xét năm 70 SCN như là hậu quả tất yếu của việc dân Y-sơ-ra-ên chối bỏ và đóng đinh Đấng Mê-si của họ (Ma-thi-ơ 23:34-38). Nó nhấn mạnh rằng thập tự giá là điểm then chốt của lịch sử, và mọi sự phán xét sau đó đều bắt nguồn từ sự kiện đó.

Những Điểm Cần Xem Xét và Thận Trọng:

1. Nguy Cơ Giảm Nhẹ Tính Nghiêm Trọng của Các Lời Tiên Tri Tương Lai: Một số người chỉ trích rằng khi quy nhiều biểu tượng hùng vĩ (như các tai họa, các dấu lạ) về các sự kiện trong quá khứ, có thể vô tình làm giảm đi tầm vóc vũ trụ và sự nghiêm trọng tuyệt đối của sự phán xét cuối cùng. Lời Kinh Thánh cảnh báo về "ngày đó" như một ngày chưa từng có và sẽ không bao giờ có nữa (Ma-thi-ơ 24:21).
2. Tính Phức Tạp của Việc Xác Định Ứng Nghiệm: Việc xác định chính xác biểu tượng nào ứng với sự kiện lịch sử nào đôi khi mang tính chủ quan và có thể dẫn đến nhiều cách giải nghĩa khác nhau.
3. Điểm Khác Biệt Căn Bản với Thuyết Ứng Nghiệm Toàn Phần: Lập trường Tin Lành chính thống luôn khẳng định sự tái lâm thể xác, sự sống lại thân thể và sự phán xét cuối cùng là những chân lý không thể thương lượng. Thuyết Ứng Nghiệm Một Phần, khi giữ vững những điều này, vẫn nằm trong khuôn khổ chính thống. Tuy nhiên, nó phải luôn cẩn thận để không trượt sang thuyết Ứng Nghiệm Toàn Phần – vốn bị xem là dị giáo vì phủ nhận sự tái lâm và sống lại tương lai.

Dù chúng ta nghiêng về cách giải nghĩa nào, những bài học thực tiễn từ cách tiếp cận này là rất quý giá:

1. Sống Với Tinh Thần Cấp Bách và Tỉnh Thức: Nếu các môn đồ đầu tiên được kêu gọi sống tỉnh thức vì sự phán xét gần kề trên Giê-ru-sa-lem, thì chúng ta ngày nay càng phải sống tỉnh thức hơn vì ngày Chúa tái lâm trong tương lai có thể đến bất cứ lúc nào. Sứ điệp "hãy tỉnh thức" (Ma-thi-ơ 24:42) mang tính thời sự cho mọi thế hệ.

2. Tin Chắc vào Sự Thành Tín của Lời Chúa: Việc chứng kiến sự ứng nghiệm chính xác của các lời tiên tri về sự phán xét trong quá khứ củng cố đức tin chúng ta rằng mọi lời hứa còn lại của Đức Chúa Trời (về sự trở lại, sự sống lại, trời mới đất mới) chắc chắn sẽ thành hiện thực. "Trời đất sẽ qua, nhưng lời ta nói chẳng bao giờ qua đi." (Ma-thi-ơ 24:35).

3. Tập Trung vào Cốt Lõi của Sứ Điệp Phúc Âm: Mọi lời tiên tri đều quy về Chúa Giê-xu Christ. Sự phán xét năm 70 SCN là hậu quả của việc khước từ Ngài. Sự cứu rỗi duy nhất là tin nhận Ngài. Thay vì sa vào những cuộc tranh luận vô tận về biểu tượng và thời biểu, chúng ta được kêu gọi tập trung vào việc rao truyền Phúc Âm cứu rỗi của Đấng Christ đã chết và sống lại.

4. Sống Với Hy Vọng Vững Chắc: Hiểu rằng Đức Chúa Trời đã và đang hành động trong lịch sử, chiến thắng mọi thế lực thù nghịch, giúp chúng ta sống đắc thắng giữa những hoàn cảnh khó khăn. Chúng ta không chờ đợi một chiến thắng trong tương lai xa vời, mà đang sống trong chiến thắng của Đấng Christ đã hoàn tất trên thập tự giá và đang tiếp tục cai trị.

Thuyết Ứng Nghiệm Một Phần đưa ra một cách tiếp cận cân bằng và có nhiều điểm đáng suy ngẫm dựa trên văn mạch Kinh Thánh. Nó nhấn mạnh sự ứng nghiệm lịch sử của nhiều lời tiên tri phán xét, đồng thời vẫn giữ vững niềm hy vọng vinh hiển vào sự tái lâm, sự sống lại và vương quốc vĩnh cửu tương lai của Chúa Giê-xu Christ.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta có thể không hoàn toàn đồng ý với mọi chi tiết giải kinh của thuyết này. Tuy nhiên, trọng tâm của chúng ta không phải là một hệ thống giải nghĩa tiên tri hoàn hảo, mà là chính Con Người của Chúa Giê-xu Christ, Đấng là trung tâm của mọi lời tiên tri (Lu-ca 24:27). Dù các biến cố ứng nghiệm theo cách nào, điều cốt yếu là chúng ta đang "trông đợi Chúa... là Đấng sẽ biến hóa thân thể hèn mạt chúng ta ra giống như thân thể vinh hiển Ngài" (Phi-líp 3:20-21). Hãy để sự nghiên cứu Lời Chúa thúc đẩy chúng ta sống tin kính, tỉnh thức, và trung tín trong sự phục vụ Ngài cho đến ngày vinh hiển ấy.