Hội đồng Worms là gì?

Lịch sử Hội Thánh chứa đựng những khúc quanh định mệnh, nơi lẽ thật của Phúc Âm bị thử thách và tiếng nói của đức tin được cất lên. Một trong những thời khắc như vậy diễn ra tại thành phố Worms, nước Đức, vào năm 1521. Hội đồng Worms (Diet of Worms) không đơn thuần là một phiên họp chính trị hay tôn giáo; đó là một cuộc đối đầu thần học mang tính bước ngoặt, định hình nên diện mạo của Cải chánh Tin Lành và để lại những nguyên tắc nền tảng cho đức tin Cơ Đốc chân chính cho đến ngày nay. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá sâu sắc bối cảnh, diễn biến, ý nghĩa thần học và những áp dụng thiết thực từ sự kiện lịch sử trọng đại này.

Để hiểu Hội đồng Worms, chúng ta phải quay về ngày 31 tháng 10 năm 1517, khi Martin Luther, một tu sĩ Dòng Augustine và giáo sư thần học, đóng 95 Luận Đề lên cửa Nhà thờ Lâu đài Wittenberg. Hành động này, vốn là lời mời tranh luận học thuật, đã châm ngòi cho một cuộc cách mạng tâm linh. Trọng tâm của Luther là phản đối việc lạm dụng bán thư xá (indulgences) – việc hứa hẹn giảm thời gian ở luyện ngục cho người thân đã khuất để đổi lấy tiền bạc.

Luther nhận ra rằng vấn đề không chỉ nằm ở sự lạm dụng, mà ở chính giáo lý sai lầm đằng sau nó. Nó đặt sự cứu rỗi vào một hệ thống nghi lễ và giao dịch do con người tạo ra, thay vì đặt trọn vẹn vào ân điển (χάρις - charis) của Đức Chúa Trời nhận được bởi đức tin (πίστις - pistis). Ông dựa trên nền tảng Kinh Thánh, đặc biệt là thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho người Rô-ma: “Vì chúng ta tưởng rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp.” (Rô-ma 3:28).

Những tranh luận của Luther nhanh chóng lan rộng nhờ công nghệ in mới. Giáo hội Công giáo La Mã thời đó, dưới quyền Giáo hoàng Leo X, xem đây là mối đe dọa cho quyền uy và sự ổn định. Năm 1520, Luther bị rút phép thông công bởi Sắc chỉ Exsurge Domine. Tuy nhiên, điều đó không ngăn được tiếng nói của ông. Hoàng đế La Mã Thần thánh trẻ tuổi Charles V, vì các lý do chính trị và để duy trì sự thống nhất của đế chế, đã triệu tập một hội đồng (Diet) tại Worms vào năm 1521, yêu cầu Luther giải trình về các tác phẩm và quan điểm của mình.

Ngày 17-18 tháng 4 năm 1521, Martin Luther xuất hiện trước mặt hoàng đế Charles V, các tuyển hầu tước, các thân vương, và đầy đủ uy quyền của Giáo hội và Đế chế. Ông được chỉ vào một chồng sách do mình viết và được hỏi hai câu hỏi then chốt: (1) Ông có thừa nhận đây là sách của mình không? (2) Ông có rút lại những lời dạy trong đó không?

Với câu hỏi thứ nhất, sau một ngày suy nghĩ, Luther trả lời xác nhận. Với câu hỏi thứ hai, câu trả lời của ông đã trở thành huyền thoại. Luther tuyên bố rằng ông không thể rút lại lời trừ khi được thuyết phục bằng Kinh Thánh (Scriptura sacra) và lý trí minh bạch (ratio evidens). Ông khẳng định: “Tiện dân bị trói buộc bởi Lời Chúa… Lương tâm tôi bị trói buộc bởi Lời Đức Chúa Trời. Tôi không thể và sẽ không rút lại bất cứ điều gì, vì làm điều trái với lương tâm thì vừa bất an vừa nguy hiểm. Đức Chúa Trời phù hộ tôi. A-men.”

Một phiên bản nổi tiếng khác ghi lại lời ông: “Tôi đứng đây. Tôi không thể làm khác hơn.” Dù câu nói chính xác có thể được trau chuốt qua thời gian, tinh thần bất khuất và nguyên tắc nền tảng thì rõ ràng: Thẩm quyền tối thượng (αὐθεντία - authentia) thuộc về Kinh Thánh, chứ không thuộc về truyền thống giáo hội hay sắc lệnh của giáo hoàng. Điều này ứng nghiệm với lời dạy trong sách Ê-sai: “Hãy tìm trong sách Đức Giê-hô-va và đọc lấy” (Ê-sai 34:16), và lời khuyên của Sứ đồ Phao-lô cho người Tê-sa-lô-ni-ca: “Hãy nghiệm xem mọi việc, điều chi tốt thì giữ lấy.” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21).

Tại Worms, Luther không chỉ bảo vệ cá nhân mình; ông bảo vệ những trụ cột thần học của Phúc Âm mà sau này được tóm tắt trong các khẩu hiệu Sola (Chỉ Một Mình) của Cải chánh:

1. Sola Scriptura (Chỉ Bởi Kinh Thánh): Lập trường của Luther đặt Kinh Thánh lên trên mọi truyền thống, giáo lệnh, hay uy quyền giáo hội. Điều này dựa trên chính lời tuyên bố của Kinh Thánh: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình” (2 Ti-mô-thê 3:16). Tiếng Hy Lạp theopneustos (θεόπνευστος) nghĩa là “Đức Chúa Trời thở ra”, khẳng định nguồn gốc thần thượng của Kinh Thánh.

2. Sola Fide (Chỉ Bởi Đức Tin): Trọng tâm của 95 Luận Đề và các tác phẩm của Luther là giáo lý xưng nghĩa (δικαίωσις - dikaiōsis). Ông khẳng định con người được xưng công bình trước mặt Đức Chúa Trời chỉ bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, chứ không bởi việc làm của luật pháp hay các bí tích. Đây là lõi của Phúc Âm: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” (Ê-phê-sô 2:8).

3. Quyền Tư Tế Của Mọi Tín Đồ: Bằng cách đòi hỏi mọi giáo lý phải được kiểm chứng bởi Kinh Thánh mà mọi người có thể đọc được (nhờ bản dịch tiếng Đức của chính ông sau này), Luther gián tiếp khẳng định chân lý trong 1 Phi-e-rơ 2:9: “Anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức thầy tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời.” Mỗi tín đồ đều có thể và có trách nhiệm tìm hiểu Lời Chúa.

Sau khi Luther từ chối rút lui, hoàng đế Charles V ban hành Sắc chỉ Worms (Edict of Worms), tuyên bố Luther là kẻ dị giáo và kẻ bị vạ tuyệt thông, cho phép bất cứ ai giết ông mà không bị trừng phạt. Tuy nhiên, Frederick the Wise, Tuyển hầu tước xứ Saxony, đã bí mật bố trí “cuộc bắt cóc” an toàn để đưa Luther về Lâu đài Wartburg, nơi ông bắt đầu công trình dịch Tân Ước sang tiếng Đức.

Di sản của Hội đồng Worms thật sâu sắc:

• Khẳng Định Lương Tâm Cơ Đốc: Nó dạy chúng ta rằng lương tâm của một tín đồ, khi đã được Lời Chúa soi dẫn và Đức Thánh Linh hướng dẫn, phải vâng phục Đức Chúa Trời hơn là người ta (Công vụ 5:29).
• Mở Đường Cho Sự Tự Do Tôn Giáo: Mặc dù chưa trực tiếp đạt được, cuộc đối đầu này đã đặt nền móng cho ý tưởng rằng đức tin không thể bị cưỡng bức bởi quyền lực thế tục.
• Thúc Đẩy Việc Phổ Biến Kinh Thánh: Nó thúc đẩy mạnh mẽ việc dịch và phổ biến Kinh Thánh bằng ngôn ngữ thông dụng của dân chúng.

Sự kiện cách đây 500 năm không chỉ là bài học lịch sử, mà còn là kim chỉ nam cho đời sống đức tin hôm nay:

1. Kiểm Tra Mọi Sự Dựa Trên Kinh Thánh: Trong một thế giới đầy dẫy tiếng nói từ triết lý, truyền thống, văn hóa đại chúng và cả những giáo lý lạc lẽ trong Hội Thánh, chúng ta được kêu gọi noi gương những người Bê-rê: “ngày nào cũng tra Kinh Thánh để xét xem lời giảng có thật chăng.” (Công vụ 17:11). Mỗi tín đồ cần có thói quen đọc, nghiên cứu và suy ngẫm Lời Chúa mỗi ngày.

2. Can Đảm Đứng Vững Trong Lẽ Thật: Đứng về phía lẽ thật của Phúc Âm đôi khi khiến chúng ta cô đơn, bị hiểu lầm, hoặc chịu thiệt thòi. Nhưng Chúa hứa: “Phước cho những kẻ chịu bắt bớ vì sự công bình, vì nước thiên đàng là của những kẻ ấy!” (Ma-thi-ơ 5:10). Chúng ta cần can đảm trong gia đình, nơi làm việc và ngay trong Hội Thánh để bảo vệ lẽ thật căn bản của Phúc Âm.

3. Sống Bởi Đức Tin, Không Bởi Công Đức: Trong tiềm thức, chúng ta dễ rơi vào cái bẫy của “thư xá hiện đại” – nghĩ rằng sự cầu nguyện nhiều hơn, phục vụ nhiều hơn, hoặc dâng hiến nhiều hơn sẽ “mua” được ân điển và phước hạnh của Chúa. Hội đồng Worms nhắc nhở chúng ta quay về với ân điển thuần khiết (χάρις). Sự bình an đến từ việc biết chắc rằng: “Cho nên hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 8:1). Mọi việc làm là kết quả của tình yêu và lòng biết ơn, chứ không phải điều kiện để được nhận.

4. Giữ Vững Nguyên Tắc Trong Tình Yêu Thương: Luther đứng vững về nguyên tắc, nhưng thư tín của ông cho thấy ông cũng trăn trở về sự hiệp một của Hội Thánh. Chúng ta giữ vững lẽ thật nhưng phải nói ra trong tình yêu thương (Ê-phê-sô 4:15), tránh thái độ kiêu ngạo, kết án.

Hội đồng Worms năm 1521 là một cột mốc không thể phai mờ. Đó không phải là chiến thắng của cá nhân Martin Luther, mà là sự tái khẳng định uy quyền tối thượng của Kinh Thánh và sự vẹn toàn của Phúc Âm về ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Nó nhắc nhở mỗi chúng ta rằng, đức tin Cơ Đốc chân chính luôn đòi hỏi một lương tâm được Lời Chúa huấn luyện và một tấm lòng sẵn sàng vâng lời Chúa hơn người ta.

Ước gì mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay, trong hoàn cảnh của mình, có được tinh thần ấy: luôn tra xem Kinh Thánh, sống bởi đức tin thuần túy nơi Christ, và can đảm làm chứng cho lẽ thật Phúc Âm. Như lời Chúa Giê-xu phán: “Lời của Ta sẽ chẳng qua đi đâu.” (Ma-thi-ơ 24:35). Lời Chúa mà Luther và các nhà Cải chánh đã đứng vững để bảo vệ, vẫn là nền tảng vững chắc và ánh sáng duy nhất cho đời sống chúng ta hôm nay và mãi mãi.