Thử thách bởi lửa có ý nghĩa gì (1 Phi-e-rơ 1:7)?

"hầu cho sự thử thách đức tin anh em là quí hơn vàng hay hư nát, dầu đã bị thử lửa, vẫn được tìm ra là đáng khen ngợi, vinh hiển và tôn trọng, trong kỳ Đức Chúa Jêsus Christ hiện ra" (1 Phi-e-rơ 1:7, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Văn mạch cho thấy một sự tương phản rõ rệt: hiện tại tạm thời (buồn bã ít lâu) so với tương lai vĩnh cửu (vinh hiển trong ngày Chúa hiện ra); vật chất hay hư nát (vàng) so với thuộc linh quý giá trường tồn (đức tin đã được tinh luyện).

Để đào sâu ý nghĩa, chúng ta cần xem xét các từ then chốt trong nguyên bản Hy Lạp:

1. "Sự thử thách" - δοκιμάζω (dokimazō): Từ này mang ý nghĩa tích cực hơn là "kiểm tra" hay "xét nghiệm" để chứng minh tính chân thật, giá trị và độ tinh khiết của một thứ gì đó, chứ không đơn thuần là "cám dỗ" (πειράζω - peirazō) với mục đích khiến người ta sa ngã. Nó giống như quá trình của một người thợ kim hoàn kiểm tra độ nguyên chất của vàng. Mục đích của dokimazō là để khẳng định phẩm chất, để thứ được thử nghiệm tỏ ra đáng tin cậy.

2. "Bị thử lửa" - πυρόω (pyroō): Đây là động từ có liên quan đến "lửa" (πῦρ - pyr). Nghĩa đen là "đốt cháy", "làm nóng bằng lửa". Trong ngữ cảnh luyện kim, nó mô tả hành động dùng lửa để nung nóng, làm tan chảy quặng thô, nhằm tách biệt tạp chất ra khỏi kim loại quý, để lại thứ kim loại tinh khiết. Hình ảnh này rất quen thuộc trong Cựu Ước: "Lò lửa thử vàng, bình thử bạc; Đức Giê-hô-va thử lòng người" (Châm Ngôn 17:3). Tiên tri Ma-la-chi cũng mô tả Chúa như người thợ luyện bạc (Ma-la-chi 3:2-3).

3. "Quí hơn vàng hay hư nát": Vàng là kim loại quý giá nhất trong xã hội loài người, biểu tượng cho sự giàu có và vẻ đẹp trường tồn. Nhưng Phi-e-rơ nhấn mạnh ngay rằng nó vẫn "hay hư nát" (φθαρτός - phthartos). Trái lại, đức tin đã qua thử thách lại có giá trị siêu việt, thuộc về lãnh vực đời đời, không bao giờ bị hủy hoại.

4. "Được tìm ra là đáng khen ngợi, vinh hiển và tôn trọng": Đây là kết quả của quá trình thử thách. Đức tin không bị thiêu rụi bởi lửa thử thách, mà ngược lại, sau khi trải qua lửa, nó được chứng minh là chân thật và có phẩm chất cao quý. Sự "khen ngợi" (ἔπαινος - epainos) này sẽ được bày tỏ trọn vẹn "trong kỳ Đức Chúa Jêsus Christ hiện ra" – tức là ngày Chúa tái lâm. Điều này cho thấy viễn cảnh vĩnh cửu là then chốt để hiểu ý nghĩa của thử thách hiện tại.

Từ phân tích trên, chúng ta có thể rút ra những mục đích thần học sâu sắc của việc "thử thách bởi lửa":

1. Để Tinh Luyện và Thanh Tẩy Đức Tin: Cũng như lửa đốt cháy những tạp chất trong quặng vàng, thử thách trong đời sống Cơ Đốc nhân được Chúa cho phép để thanh lọc đức tin của chúng ta. Những tạp chất có thể là sự ỷ lại vào bản thân, tình yêu thế gian, sự sợ hãi con người, hoặc những động cơ không trong sạch. Gióp, sau khi trải qua cơn thử thách khủng khiếp, đã có thể tuyên bố: "Song Ngài biết đường tôi đi; Khi Ngài đã thử rèn tôi, tôi sẽ ra như vàng" (Gióp 23:10). Thử thách không tạo ra đức tin, nhưng nó bày tỏ bản chất thật và làm tăng trưởng phẩm chất của đức tin đã có.

2. Để Chứng Minh Tính Chân Thật Của Đức Tin: Đức tin không bị hủy diệt bởi nghịch cảnh chính là bằng chứng mạnh mẽ về ân điển của Đức Chúa Trời trong lòng người tin. Nó giống như hai ngôi nhà trong ẩn dụ của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 7:24-27). Cơn mưa, nước lụt, gió lớn (hình ảnh của thử thách) không làm sập ngôi nhà xây trên đá (đức tin chân thật). Thử thách là công cụ để biện minh (vindicate) và xác nhận đức tin đó là thật.

3. Để Sản Sinh Sự Kiên Nhẫn và Nhân Cách Thuộc Linh Trưởng Thành: Sứ đồ Gia-cơ cũng đề cập đến mục đích này: "Hãy coi sự thử thách trăm bề như là điều vui mừng trọn vẹn, vì biết rằng sự thử thách đức tin anh em sanh ra sự nhịn nhục. Nhưng sự nhịn nhục phải làm trọn việc nó, hầu cho chính mình anh em cũng trọn lành trọn vẹn, không thiếu thốn chút nào" (Gia-cơ 1:2-4). Quá trình thử thách dẫn đến sự trưởng thành, sự trọn vẹn (τέλειος - teleios) trong nhân cách Cơ Đốc.

4. Để Chuẩn Bị Cho Sự Vinh Hiển Đời Đời: Quan điểm của Phi-e-rơ mang tính cánh chung (eschatological). Mọi thử thách đều hướng về ngày Chúa Giê-xu Christ hiện ra. Đức tin được tinh luyện ở đời này sẽ trở thành nguyên nhân cho sự "khen ngợi, vinh hiển và tôn trọng" trong ngày đó. Sứ đồ Phao-lô đồng quan điểm: "Vì sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên" (2 Cô-rinh-tô 4:17).

Lẽ thật về "thử thách bởi lửa" không chỉ để suy ngẫm, mà phải được áp dụng vào cuộc sống hằng ngày của mỗi tín hữu.

1. Thay Đổi Quan Điểm Về Khó Khăn: Thay vì xem thử thách như một điều ngẫu nhiên xui xẻo hay sự trừng phạt, chúng ta học tập xem đó là "thử thách đức tin" từ tay Chúa. Điều này biến đổi thái độ của chúng ta từ oán trách, thất vọng sang tin cậy và hy vọng. Chúng ta có thể cầu nguyện: "Lạy Chúa, xin giúp con thấy tay Ngài trong hoàn cảnh này và tin rằng Ngài đang làm việc để tinh luyện đức tin của con."

2. Tìm Kiếm Mục Đích Thuộc Linh Trong Mọi Hoàn Cảnh: Khi đối diện với bệnh tật, mất mát tài chính, hiểu lầm trong các mối quan hệ, hay áp lực vì danh Chúa, hãy tự hỏi: "Chúa muốn dạy con điều gì qua điều này? Tạp chất nào trong đời sống con cần được đốt cháy? Đức tin nơi Chúa hay đức tin nơi chính con?".

3. Giữ Vững Góc Nhìn Vĩnh Cửu: Sức mạnh để chịu đựng đến từ việc nhìn xa hơn hiện tại. Như Môi-se, người "coi sự sỉ nhục về Đấng Christ là quí hơn của châu báu xứ Ê-díp-tô, vì người ngửa trông sự ban thưởng" (Hê-bơ-rơ 11:26). Chúng ta cần liên tục nhắc nhở mình về hy vọng sống lại (1 Phi-e-rơ 1:3), cơ nghiệp không hư mất (câu 4), và sự cứu rỗi sẽ bày tỏ trong ngày sau rốt (câu 5). Thử thách hiện tại chỉ là "tạm buồn bã ít lâu" (câu 6).

4. Vui Mừng Trong Mọi Hoàn Cảnh: Mệnh lệnh của Phi-e-rơ và Gia-cơ không phải là giả vờ vui vẻ, nhưng là niềm vui có cơ sở từ đức tin. Niềm vui đó dựa trên biết rằng (Gia-cơ 1:3) – biết về bản chất và mục đích của Chúa trong thử thách. Sự vui mừng này là bằng chứng của đức tin đang được tinh luyện.

5. Nương Dựa Vào Lời Chúa Và Sự Cầu Nguyện: Trong lò lửa thử thách, Lời Chúa là nguồn sức mạnh và ánh sáng. Chúa Giê-xu đã chiến thắng sự cám dỗ trong đồng vắng bằng Lời Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 4:1-11). Cầu nguyện là hơi thở của linh hồn giữa lửa đốt, như Đa-ni-ên ba bạn trẻ vẫn trung tín cầu nguyện dù bị đe dọa ném vào lò lửa (Đa-ni-ên 3).

Hình ảnh "thử thách bởi lửa" trong 1 Phi-e-rơ 1:7 là một hình ảnh đầy an ủi và khích lệ cho mọi thế hệ Cơ Đốc nhân. Nó tiết lộ trái tim của một Đức Chúa Trời Cha yêu thương, Đấng không phải là người thợ rèn lạnh lùng, mà như người thợ bạc tận tâm ngồi cạnh lò luyện, chỉ rời đi khi thấy hình phản chiếu của chính mình trong kim loại lỏng (Ma-la-chi 3:3). Ngài cho phép thử thách xảy đến không phải để hủy diệt chúng ta, mà để tẩy sạch, củng cố và làm cho đức tin của chúng ta trở nên quý giá hơn cả vàng.

Hãy để lời hứa này của Sứ đồ Phi-e-rơ ở cuối thư củng cố chúng ta: "Đức Chúa Trời ban mọi ơn đã gọi anh em đến sự vinh hiển đời đời của Ngài trong Đấng Christ, thì sau khi anh em tạm chịu khổ, chính Ngài sẽ làm cho anh em trọn vẹn, vững vàng, và thêm sức cho" (1 Phi-e-rơ 5:10). Thử thách là tạm thời, nhưng kết quả của nó – một đức tin đã được tinh luyện, đáng khen ngợi và vinh hiển trước mặt Chúa – là đời đời.

Ước mong mỗi chúng ta, khi đối diện với "lửa thử thách" trong đời sống, có thể đứng vững với thái độ tin cậy, biết rằng Đấng đã khởi đầu công việc tốt lành nơi chúng ta sẽ tiếp tục tinh luyện nó cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ (Phi-líp 1:6). Và cuối cùng, tất cả sẽ quy về sự ngợi khen, vinh hiển và tôn trọng cho Danh Ngài.