Người chinh phục linh hồn là khôn ngoan có ý nghĩa gì (Châm Ngôn 11:30)?

Trong kho tàng khôn ngoan của sách Châm Ngôn, có những câu châm ngôn như những viên ngọc sáng, cô đọng lại chân lý thuộc linh sâu sắc. Một trong những viên ngọc quý giá đó chính là lời tuyên bố trong Châm Ngôn 11:30: “Kết quả của người công bình giống như cây sự sống; Người nào chinh phục linh hồn giống như người khôn ngoan.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một lời khuyên sống tốt, mà là một nguyên tắc nền tảng trong sứ mạng của mọi Cơ Đốc nhân, hé mở mối liên hệ mật thiết giữa sự khôn ngoan thực thụ và công việc thuộc linh vĩ đại nhất: chinh phục linh hồn.

Để hiểu sâu sắc ý nghĩa, chúng ta cần trở về với nguyên ngữ Hê-bơ-rơ.

1. “Chinh phục linh hồn” (לָקַח נֶפֶשׁ, laqach nephesh): Cụm từ này thường bị hiểu lầm theo nghĩa quân sự hay sự ép buộc. Tuy nhiên, động từ לָקַח (laqach) có nghĩa chính là “lấy, nhận lấy, đem đi, dẫn dắt”. Nó mang sắc thái của sự tiếp nhận, thu hút, hoặc giành lấy một cách tích cực. Danh từ נֶפֶשׁ (nephesh) không chỉ là “linh hồn” theo nghĩa trừu tượng, mà chỉ toàn bộ con người, sự sống, sinh mạng, bản ngã. Vậy, “laqach nephesh” có thể hiểu là “dẫn dắt, thu phục, hoặc giành lấy một con người (cho một mục đích).” Trong bối cảnh toàn bộ Kinh Thánh, mục đích tối thượng đó chính là đưa một con người từ cõi chết thuộc linh về với sự sống đời đời trong Đấng Christ.

2. “Người khôn ngoan” (חָכָם, chakam): Đây là từ then chốt của toàn bộ sách Châm Ngôn. Sự khôn ngoan (חָכְמָה, chokmah) trong Kinh Thánh Cựu Ước không đơn thuần là kiến thức hay trí thông minh, mà là nghệ thuật sống đúng đắn, biết kính sợ Đức Giê-hô-va và vận dụng chân lý của Ngài vào mọi phương diện đời sống (Châm Ngôn 1:7; 9:10). Người khôn ngoan (chakam) là người xây dựng đời mình trên nền tảng chân lý của Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 7:24).

3. Bối cảnh câu 30: Câu này là một phần của đoạn văn (Châm Ngôn 11:23-31) nói về sự tương phản giữa người công bình và kẻ ác, cùng kết quả (hoa quả) của mỗi đời sống. Vế thứ nhất: “Kết quả của người công bình giống như cây sự sống” – hình ảnh “cây sự sống” (Sáng Thế Ký 2:9; Khải Huyền 22:2) nói đến sự ban phước, sức sống và ảnh hưởng tươi mới, phục hồi mà đời sống công bình đem lại cho chính mình và cho người xung quanh. Vế thứ hai chính là sự mở rộng và ứng dụng cụ thể của vế đầu: Một trong những “hoa quả” vĩ đại nhất, một biểu hiện rõ ràng nhất của “cây sự sống” trong đời sống người công bình, chính là việc họ trở nên phương tiện để “chinh phục linh hồn”. Và người làm được điều đó thì được xưng là “khôn ngoan” một cách đích thực.

Mối liên hệ giữa khôn ngoan và chinh phục linh hồn không phải ngẫu nhiên. Kinh Thánh cho thấy đây là hai mặt của một đồng xu thuộc linh.

1. Khôn Ngoan Bắt Nguồn Từ Sự Kính Sợ Chúa, Và Chúa Muốn Mọi Người Được Cứu: Nguồn gốc của sự khôn ngoan là “kính sợ Đức Giê-hô-va” (Châm Ngôn 9:10). Mà một trong những đặc tính của Đức Chúa Trời là tình yêu thương và lòng thương xót, mong muốn không một ai bị hư mất (Ê-xê-chi-ên 18:23; 2 Phi-e-rơ 3:9). Do đó, một người thực sự kính sợ Chúa và có được sự khôn ngoan từ Ngài sẽ không thể thờ ơ trước số phận đời đời của những linh hồn hư mất. Sự khôn ngoan thúc đẩy hành động.

2. Khôn Ngoan Thể Hiện Qua Lời Nói Đúng Đắn – Công Cụ Chinh Phục: Sách Châm Ngôn dành nhiều chỗ để nói về sức mạnh của lời nói. “Lưỡi người khôn ngoan rải sự tri thức ra” (Châm Ngôn 15:7). Lời nói khôn ngoan, đúng lúc, nhẹ nhàng (Châm Ngôn 15:1, 23; 25:11) có sức mạnh chữa lành và dẫn dắt. Sứ đồ Phao-lô cũng khuyên: “Lời nói của anh em phải có ân hậu theo luôn, và nêm thêm muối, hầu cho anh em biết nên đối đáp mỗi người là thể nào.” (Cô-lô-se 4:6). Chính Đấng Christ, sự khôn ngoan nhập thể của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:30), đã dùng lời nói đầy quyền năng và ân điển để kêu gọi và chinh phục các môn đồ.

3. Gương Mẫu Tối Cao: Sự Khôn Ngoan của Đấng Christ trong Việc Chinh Phục Linh Hồn: Chúa Giê-xu là bậc thầy trong việc “laqach nephesh”. Ngài không dùng vũ lực hay tranh luận hơn thua, mà dùng sự khôn ngoan thiên thượng để tiếp cận từng cá nhân. Với người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4), Ngài khởi đầu từ nhu cầu thể chất để dẫn đến nhu cầu thuộc linh. Với Xa-chê (Lu-ca 19), Ngài bày tỏ tình yêu thương và sự chấp nhận trước khi Xa-chê ăn năn. Với kẻ trộm trên thập tự giá (Lu-ca 23:43), Ngài ban lời hứa trong giờ phút cuối cùng. Sự khôn ngoan của Ngài nằm ở việc gặp gỡ con người đúng chỗ họ đang đứng và dẫn họ đến chỗ họ cần phải đến. Phi-e-rơ gọi đó là “sự khôn ngoan từ trên mà xuống” (Gia-cơ 3:17).

Trong Tân Ước, chúng ta thấy sự tiếp nối và làm sáng tỏ nguyên tắc này. Sứ đồ Phao-lô viết: “Tôi đã trở nên mọi cách cho mọi người, hầu cho tôi có thể cứu chuộc được một vài người không cứ cách nào.” (1 Cô-rinh-tô 9:22). Động từ “cứu chuộc” ở đây mang ý giành giật, mua chuộc lại. Nhưng phương pháp không phải là thao túng, mà là yêu thương và đồng hóa với người ta.

Một hình ảnh đẹp khác là trong Gia-cơ 5:19-20: “Hỡi anh em, nếu có ai trong anh em lầm lạc cách xa lẽ thật, và có người làm cho họ trở lại, thì phải biết rằng kẻ nào làm cho tội nhân trở lại, bỏ đường lầm lạc của mình, thì cứu linh hồn người ấy khỏi sự chết, và che đậy vô số tội lỗi.” Hành động “làm cho trở lại” này là một hình thức “chinh phục” đầy tình yêu và kiên nhẫn.

Sứ mạng chinh phục linh hồn không chỉ là công việc của các nhà truyền giáo chuyên nghiệp, mà là đặc quyền và trách nhiệm của mọi tín hữu. Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi sẽ nhận lấy quyền phép khi Đức Thánh Linh giáng trên các ngươi, thì các ngươi sẽ làm chứng về ta…” (Công vụ 1:8). Làm chứng – kể lại câu chuyện của chính mình về ân điển Chúa – là phương thức khôn ngoan và hiệu quả để chinh phục.

1. Được Nuôi Dưỡng Bởi Cây Sự Sống: Bạn không thể chia sẻ điều bạn không có. Vế đầu tiên của Châm Ngôn 11:30 là điều kiện tiên quyết: đời sống bạn phải kết quả, phải được nuôi dưỡng bởi “cây sự sống” là chính Chúa Giê-xu Christ (Giăng 15:5). Sự thông công mật thiết với Chúa qua Lời Ngài và sự cầu nguyện là nguồn động lực và khôn ngoan cho mọi sự làm chứng.

2. Sống Một Đời Sống Công Bình và Yêu Thương: Đời sống đạo đức, nhân cách Christ là bài giảng không lời mạnh mẽ nhất. Khi người ta thấy “hoa quả” bình an, vui mừng, nhẫn nại, yêu thương… trong đời bạn (Ga-la-ti 5:22-23), họ sẽ tò mò về nguồn cội. “Hãy làm sáng danh Cha các ngươi ở trên trời” (Ma-thi-ơ 5:16).

3. Cầu Nguyện Cho Linh Hồn và Nắm Bắt Cơ Hội: Khôn ngoan là biết nhận ra cơ hội từ Chúa. Hãy cầu nguyện đặc biệt cho những người thân, bạn bè, đồng nghiệp chưa biết Chúa. Cầu xin Chúa mở cửa lòng họ và ban cho bạn sự khôn ngoan, lời nói thích hợp để chia sẻ (Cô-lô-se 4:3-4). Hãy sẵn sàng “trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em” (1 Phi-e-rơ 3:15).

4. Tập Trung Vào Mối Quan Hệ, Không Chỉ Lý Luận: Chinh phục linh hồn là chinh phục một con người (nephesh), không phải một cuộc tranh biện. Hãy xây dựng tình bạn chân thành. Lắng nghe những câu chuyện, nỗi đau và hy vọng của họ. Chia sẻ đức tin của bạn một cách tự nhiên, như một phần của cuộc sống, chứ không phải một bài diễn thuyết.

5. Nhờ Cậy Đức Thánh Linh – Nguồn Khôn Ngoan và Quyền Năng: Chính Đức Thánh Linh mới có thể cảm động và thay đổi lòng người (Giăng 16:8). Sứ mạng của chúng ta là làm chứng và gieo hạt giống; phần còn lại thuộc về Ngài (1 Cô-rinh-tô 3:6-7). Sự khôn ngoan thực sự là biết phụ thuộc hoàn toàn vào Ngài trong mọi lời nói và hành động.

Châm Ngôn 11:30 đặt một dấu mốc quan trọng: Thước đo cuối cùng của sự khôn ngoan Cơ Đốc không phải là sự giàu có, địa vị, hay kiến thức uyên bác, mà là khả năng đem lại sự sống đời đời cho những linh hồn đang hư mất. Đó là loại khôn ngoan đầu tư vào cõi đời đời, loại khôn ngoan còn lại mãi mãi (Đa-ni-ên 12:3).

Ước mong mỗi chúng ta, với lòng kính sợ Chúa, không ngừng học tập sự khôn ngoan từ Lời Ngài và Thánh Linh Ngài, để đời sống chúng ta thực sự trở nên “cây sự sống” kết quả. Và qua đó, chúng ta có thể bước vào đặc ân cao quý của một “người chinh phục linh hồn khôn ngoan”, góp phần vào công việc vĩ đại nhất trên đất: dẫn dắt những người lầm lạc trở về với Vua Muôn Vua. “Kẻ nào làm cho người ta trở lại sự công bình sẽ sáng láng như các vì sao đời đời mãi mãi.” (Đa-ni-ên 12:3).