Công đồng Chalcedon có ý nghĩa gì?

Trong hành trình tìm hiểu lịch sử và giáo lý của đức tin Cơ Đốc, chúng ta không thể bỏ qua những công đồng đã đóng vai trò then chốt trong việc định hình sự hiểu biết chính thống về Chúa Giê-xu Christ. Công đồng Chalcedon (năm 451 SCN) là một trong những cột mốc thần học quan trọng nhất, đưa ra lời tuyên xưng rõ ràng về bản tính của Đấng Christ – nền tảng cho niềm tin của Hội Thánh phổ thông qua mọi thời đại. Đối với Cơ Đốc nhân Tin Lành ngày nay, việc nghiên cứu và hiểu rõ công đồng này không phải là sự tôn sùng truyền thống giáo hội, mà là để đào sâu vào chân lý Kinh Thánh, bảo vệ và tuyên xưng Đấng Christ trọn vẹn như Lời Ngài đã mặc khải.

Sau khi Hội Thánh đầu tiên được tự do rao giảng dưới thời Hoàng đế Constantine, những tranh luận thần học về bản tính của Chúa Giê-xu Christ trở nên sôi nổi và đôi khi gay gắt. Hai khuynh hướng sai lầm chính đe dọa chân lý của Phúc Âm:

• Thuyết Ngộ Đạo (Gnosticism) và những ảnh hưởng của nó: Phủ nhận nhân tính thật của Chúa Giê-xu, cho rằng Ngài chỉ có thân thể "ảo tưởng". Điều này trực tiếp phủ nhận sự chịu khổ, chịu chết thật và sự phục sinh thân thể của Ngài.
• Thuyết Arian: Phủ nhận thần tính đầy đủ và đời đời của Chúa Giê-xu, xem Ngài là tạo vật đầu tiên và cao trọng nhất, nhưng không phải là Đức Chúa Trời. Công đồng Nicaea (325) đã lên án thuyết này và khẳng định Chúa Con "đồng bản thể" (homousios) với Chúa Cha.

Tuy nhiên, sau Nicaea, các cuộc tranh luận chuyển sang mối quan hệ giữa thần tính và nhân tính trong một Đấng Christ. Apollinaris cho rằng trong Chúa Giê-xu, Logos (Ngôi Lời) thay thế cho linh hồn hay tâm trí con người, khiến nhân tính của Ngài không trọn vẹn. Học thuyết này bị bác bỏ vì nếu Chúa Giê-xu không có tâm trí con người thật, thì Ngài chưa thật sự cứu chuộc toàn bộ con người chúng ta. Ngược lại, Nestorius bị buộc tội (có thể không hoàn toàn chính xác) là chia tách hai bản tính đến mức tạo thành hai ngôi vị riêng biệt trong Chúa Giê-xu – một ngôi vị thần thánh và một ngôi vị con người sống cạnh nhau. Điều này đe dọa đến sự hiệp nhất của Đấng Cứu Thế.

Phản ứng lại Nestorius, Eutyches đã đi đến thái cực ngược lại, dạy rằng sau khi nhập thể, hai bản tính hòa lẫn thành một bản tính duy nhất (thuyết Hỗn Hợp – Monophysitism). Nhân tính của Chúa Giê-xu bị "hòa tan" vào trong thần tính của Ngài, và do đó không còn là nhân tính thật sự, đầy đủ nữa. Chính sự sai lầm này đã thúc đẩy Hoàng đế Marcian triệu tập Công đồng Chalcedon để giải quyết dứt khoát.

Công đồng quy tụ khoảng 500 giám mục, và bản tín điều được công bố đã trở thành kim chỉ nam cho thần học Chúa Cứu Thế (Christology). Tín điều khẳng định:

"...chúng ta cùng dạy cách hiệp nhất mà mọi người phải tin thờ, đó là Chúa Giê-xu Christ, Con một của Ngài, là Chúa chúng ta; Ngài hoàn toàn là Đức Chúa Trời và hoàn toàn là con người... đồng bản thể với Đức Chúa Trời theo thần tính, đồng bản thể với chúng ta theo nhân tính... được sinh ra bởi Đức Chúa Trời Cha trước mọi thời đại theo thần tính, và trong những ngày sau rốt này, vì chúng ta và để cứu rỗi chúng ta, bởi Ma-ri trinh nữ, mẹ của Ngài, theo nhân tính; một Đấng Christ, Con, Chúa, Con một, trong hai bản tính, không lẫn lộn, không thay đổi, không phân chia, không tách rời; sự khác biệt của hai bản tính không hề bị loại bỏ bởi sự hiệp nhất, nhưng đặc tính riêng của mỗi bản tính được bảo tồn và cùng hiệp lại để tạo thành một Ngôi Vị (prosopon) và một Bản Ngã (hypostasis) duy nhất..."

Phân tích bốn phủ định then chốt này bằng ngôn ngữ thần học Hy Lạp giúp chúng ta thấu hiểu sự chính xác của tín điều:

• Không lẫn lộn (asygchytōs): Phản bác thuyết của Eutyches. Hai bản tính (physis) – thần tính và nhân tính – không hòa trộn, hòa tan hay kết hợp thành một bản tính thứ ba. Mỗi bản tính giữ nguyên thuộc tính của mình.
• Không thay đổi (atreptōs): Thần tính không biến thành nhân tính, và nhân tính không biến thành thần tính. Đức Chúa Trời vẫn là Đức Chúa Trời, con người vẫn là con người.
• Không phân chia (adiairetōs): Phản bác chủ nghĩa Nestorian. Hai bản tính hiệp nhất một cách không thể phân chia trong một Ngôi Vị (hypostasis) duy nhất là Chúa Giê-xu Christ. Không có "Chúa Giê-xu thần thánh" và "Chúa Giê-xu con người" tách biệt.
• Không tách rời (achōristōs): Hai bản tính tồn tại vĩnh viễn trong sự hiệp nhất của Ngôi Vị này, không bao giờ tách rời nhau kể từ lúc nhập thể.

Tóm lại, Chalcedon tuyên bố: Một Ngôi Vị, Hai Bản Tính. Đây là sự diễn đạt thần học chính xác của chân lý Kinh Thánh.

Tín điều Chalcedon không phát minh ra giáo lý mới, mà là hệ thống hóa và bảo vệ chân lý đã được Kinh Thánh mặc khải. Chúng ta hãy cùng xem xét nền tảng Lời Chúa:

1. Thần Tính Trọn Vẹn của Chúa Giê-xu:
"Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta" (Giăng 1:1, 14). Từ ngữ Hy Lạp "Theos" (Đức Chúa Trời) được dùng cho Ngôi Lời mà không có mạo từ, nhưng ngữ pháp và ngữ cảnh xác định Ngôi Lời chính là Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô xác nhận: "Vì chưng trong Ngài (Christ) có mọi sự đầy đủ của bổn tánh Đức Chúa Trời thảy đều ở" (Cô-lô-se 2:9). Chúa Giê-xu tuyên bố: "Ta với Cha là một" (Giăng 10:30).

2. Nhân Tính Trọn Vẹn của Chúa Giê-xu:
Ngài được sinh ra bởi một người nữ (Ga-la-ti 4:4). Ngài lớn lên về khôn ngoan và vóc giạc (Lu-ca 2:52). Ngài biết đói (Ma-thi-ơ 4:2), khát (Giăng 19:28), mệt mỏi (Giăng 4:6), và khóc (Giăng 11:35). Ngài bị cám dỗ như chúng ta (Hê-bơ-rơ 4:15). Quan trọng nhất, Ngài chịu chết một cái chết thật (Lu-ca 23:46). Sự phục sinh của Ngài là sự phục sinh của thân thể đã bị đóng đinh (Lu-ca 24:39-40). Nếu nhân tính không trọn vẹn, sự chết đền tội và sự phục sinh của Ngài sẽ mất đi tính thực tại và hiệu lực.

3. Sự Hiệp Nhất Của Một Ngôi Vị:
Kinh Thánh luôn nói về Chúa Giê-xu như một "Ngài" duy nhất. Khi Chúa Giê-xu nói, hành động, chịu khổ, những hành động ấy thuộc về Ngôi Vị của Con Đức Chúa Trời. Phao-lô mô tả sự tự hạ của Ngài: "Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời... đã tự hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự" (Phi-líp 2:6-8). Hành trình từ địa vị thần thánh xuống địa vị tôi tớ và sự chết được quy cho một Chủ Thể duy nhất – Ngôi Vị của Chúa Con.

Việc hiểu và tin nhận chân lý về Chúa Giê-xu của Chalcedon không phải là bài tập trí óc, mà có ứng dụng sâu sắc và thiết thực cho đức tin và đời sống hằng ngày của chúng ta.

1. Nền Tảng Cho Sự Cứu Rỗi Cá Nhân:
Sự cứu rỗi của chúng ta hoàn toàn tùy thuộc vào Đấng Christ chúng ta tin nhận là ai. Một Đấng Cứu Thế không phải là Đức Chúa Trời thật sẽ không có quyền năng vô hạn để cứu chuộc. Một Đấng Cứu Thế không phải là con người thật sẽ không thể thay thế chúng ta, chịu sự đoán phạt thay, và không thể là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm cảm thông với những yếu đuối của ta (Hê-bơ-rơ 4:15). Chỉ một Chúa Giê-xu Chalcedon – trọn vẹn Chúa, trọn vẹn người – mới là Cứu Chúa đủ điều kiện và đủ năng lực. Đức tin của chúng ta đặt trên một nền tảng vững chắc.

2. Làm Mẫu Mực Cho Mối Quan Hệ Với Đức Chúa Trời và Con Người:
Trong Ngôi Vị của Chúa Giê-xu, chúng ta thấy sự hiệp nhất tuyệt vời giữa thiên thượng và trần thế. Điều này khích lệ chúng ta sống một đời sống "nhập thể" – mang sự hiện diện của Đức Chúa Trời vào trong thế giới thực tại của con người, để yêu thương, phục vụ và chia sẻ Phúc Âm. Đồng thời, nhân tính trọn vẹn của Ngài tôn trọng và thánh hóa thân thể, cảm xúc, tâm trí con người. Chúng ta không coi thường những nhu cầu thuộc thể hay thuộc linh, vì chính Chúa chúng ta đã trải qua.

3. Đảm Bảo Cho Sự Cầu Thay Hiệu Quả:
Vì Ngài vừa là Đức Chúa Trời vừa là con người, Chúa Giê-xu là Đấng Trung Bảo duy nhất và hoàn hảo giữa Đức Chúa Trời và loài người (I Ti-mô-thê 2:5). Lời cầu thay của Ngài trên thiên đàng cho chúng ta (Rô-ma 8:34, Hê-bơ-rơ 7:25) mang trọn quyền năng của Đức Chúa Trời và sự cảm thông sâu sắc của một con người đã từng bước đi trên đất. Chúng ta đến với Đức Chúa Cha trong danh Ngài với sự tự tin trọn vẹn.

4. Bảo Vệ Khỏi Các Sai Lầm Hiện Đại:
Ngày nay, nhiều quan điểm vẫn phản ánh các tà thuyết xưa. Chủ nghĩa duy lý coi Chúa Giê-xu chỉ là một thầy giáo luân lý vĩ đại (phủ nhận thần tính). Các phong trào tâm linh huyền bí có thể tìm kiếm một "Đấng Christ thuộc linh" tách rời khỏi Chúa Giê-xu lịch sử bằng xương bằng thịt (phủ nhận nhân tính trọn vẹn). Tín điều Chalcedon trang bị cho chúng ta "thước đo" để nhận biết và bám víu vào Chúa Giê-xu của Kinh Thánh.

Công đồng Chalcedon đứng như một ngọn hải đăng trong lịch sử Hội Thánh, chiếu sáng chân lý về Đấng Christ để bảo vệ Hội Thánh khỏi các mối đe dọa từ bên trái (phủ nhận thần tính) lẫn bên phải (phủ nhận nhân tính). Lời tuyên xưng của công đồng không thay thế Kinh Thánh, mà là tấm gương phản chiếu trung thực chân lý của Kinh Thánh, giúp chúng ta thấy rõ hình ảnh của Chúa Giê-xu Christ.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta trân trọng di sản thần học này không phải như một quyền uy giáo hội, mà như một sự trợ giúp quý báu để hiểu Lời Chúa sâu sắc hơn. Mục đích cuối cùng của mọi sự hiểu biết là dẫn chúng ta đến sự thờ phượng, tin cậy và vâng phục Đấng Christ trọn vẹn – Đấng đã yêu chúng ta và phó chính mình Ngài vì chúng ta. Hãy để lời tuyên xưng của Chalcedon vang vọng trong lòng chúng ta mỗi ngày: Tôi tin nhận Chúa Giê-xu Christ, Con Một của Đức Chúa Trời, là Chúa tôi, trọn vẹn là Đức Chúa Trời, trọn vẹn là con người, Đấng Cứu Rỗi duy nhất và đủ đầy của tôi.