John Knox
Trong lịch sử Hội Thánh, Đức Chúa Trời thường dấy lên những công cụ đặc biệt vào những thời điểm then chốt để phục hưng lẽ thật của Phúc Âm và định hình đức tin cho cả một dân tộc. Tại Scotland thế kỷ 16, giữa ngọn lửa bách hại và sự chống đối của hoàng gia, một tiếng nói nổi lên như sấm sét – tiếng nói của John Knox. Ông không chỉ là một nhà cải cách; ông là một nhà tiên tri thời Cải Chánh, một kiến trúc sư của nền Cộng hòa Thần học, và là “người cha sáng lập” của đức tin Tin Lành Scotland, với di sản ảnh hưởng sâu rộng đến thế giới nói tiếng Anh. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá cuộc đời, thần học, và những bài học thuộc linh vĩ đại từ “Sứ đồ của Scotland”.
Đầu thế kỷ 16, Scotland nằm dưới ảnh hưởng nặng nề của Giáo hội Công giáo La Mã, với một hệ thống giáo sĩ thường xuyên bị cho là tham nhũng và thiếu hiểu biết về Kinh Thánh. Lời Chúa bị che khuất bởi truyền thống và nghi lễ. Tuy nhiên, những tư tưởng của Martin Luther và sau đó là John Calvin bắt đầu len lỏi vào từ lục địa châu Âu, thắp lên ngọn lửa khao khát được trở về với sola Scriptura (chỉ Kinh Thánh). Trong bối cảnh ấy, John Knox đã được Chúa chuẩn bị để trở thành người đặt nền móng.
John Knox (khoảng 1514–1572) ban đầu được đào tạo để trở thành một linh mục và thậm chí từng làm thư ký và vệ sĩ cho một giám mục. Sự biến đổi trong ông bắt đầu khi ông tiếp xúc với các bài giảng của George Wishart, một nhà truyền giáo cải chánh. Wishart đã bị bắt và thiêu sống vì đức tin, và chính Knox suýt trở thành môn đồ của ông trong số phận ấy. Cái chết của Wishart đã khắc sâu vào lòng Knox sự cần thiết phải can đảm đứng về lẽ thật.
Sau đó, Knox bị bắt và trở thành tù nhân chèo thuyền trên tàu của Pháp trong 19 tháng. Sự đau khổ này đã tôi luyện đức tin ông. Khi được thả, ông đến Anh rồi sau đó trốn sang Châu Âu lục địa, nơi ông sống và học hỏi dưới sự dẫn dắt của John Calvin tại Geneva. Thành phố Geneva, với mô hình cai trị hội thánh và xã hội dựa trên Kinh Thánh, đã trở thành hình mẫu lý tưởng trong tâm trí Knox. Ông gọi Geneva là “trường học của Chúa Kitô hoàn hảo nhất trên đất kể từ thời các sứ đồ”. Tại đây, ông dịch Kinh Thánh sang tiếng Anh (Bản Geneva Bible) – bản Kinh Thánh sau này được những người hành hương (Pilgrims) mang đến Tân Thế Giới.
Thần học của Knox xoay quanh một nguyên tắc căn bản: Vương quyền tối thượng của Đấng Christ (The Crown Rights of King Jesus). Đối với Knox, Chúa Giê-xu Christ không chỉ là Đấng Cứu Rỗi cá nhân, mà còn là Chúa Tể tối cao trên mọi lĩnh vực của đời sống, bao gồm cả Hội Thánh lẫn nhà nước. Ông dựa trên nguyên tắc này từ các phân đoạn như Cô-lô-se 1:18: “Ấy cũng là Ngài làm đầu của thân thể, tức là Hội thánh; Ngài là ban đầu, sanh trước nhứt từ trong những kẻ chết, hầu cho trong mọi vật, Ngài đứng đầu hàng.”
Quan điểm này khiến Knox thẳng thắn đối đầu với cả quyền lực tôn giáo lẫn chính trị khi họ chống nghịch lại Lời Chúa. Ông tin rằng các nhà cai trị dân sự chỉ có thẩm quyền khi họ phục vụ dưới thẩm quyền của Đấng Christ và luật pháp của Ngài. Điều này được phản ánh mạnh mẽ trong Kinh Thánh, như Công vụ 5:29 chép: “Phi-e-rơ và các sứ đồ trả lời rằng: Thà phải vâng lời Đức Chúa Trời còn hơn là vâng lời người ta.”
Knox cũng là người ủng hộ nhiệt thành cho nền giáo dục dựa trên Kinh Thánh và việc mọi tín hữu đều có thể đọc và hiểu Lời Chúa. Ông thúc đẩy một hệ thống trường học ở mọi giáo xứ, xuất phát từ niềm tin rằng “sự hiểu biết về Lời Chúa là ánh sáng duy nhất để dẫn dắt dân sự Ngài ra khỏi sự tối tăm”. Điều này ăn khớp với lời cầu nguyện của Chúa Giê-xu trong Giăng 17:17: “Xin Cha lấy lẽ thật khiến họ nên thánh; lời Cha tức là lẽ thật.”
Danh tiếng lớn nhất của Knox là tài giảng đạo đầy quyền năng và không khoan nhượng. Những bài giảng của ông như những nhát búa đập thẳng vào sự thờ hình tượng và tội lỗi của giới cai trị. Cuộc đối đầu nổi tiếng nhất của ông là với Nữ hoàng Mary của Scotland (Mary, Queen of Scots). Khi bà đe dọa trừng phạt những người theo đạo Tin Lành, Knox đã đáp lại với lời cảnh báo đáng nhớ rằng bà chỉ là “một nữ chúa sinh ra từ dòng dõi đàn bà” và sẽ phải chịu trách nhiệm trước Đức Chúa Trời Toàn Năng.
Sự dạn dĩ này không phải từ tính khí nóng nảy, mà từ một lòng tin sắt đá vào sự tể trị của Đức Chúa Trời và thẩm quyền tối thượng của Kinh Thánh. Ông sống theo tinh thần của Ê-phê-sô 6:19-20: “Cũng hãy vì tôi mà cầu nguyện, để khi tôi mở miệng ra, Chúa ban cho tôi tự do mọi bề, bày tỏ lẽ mầu nhiệm của đạo Tin Lành… hầu cho tôi dạn dĩ nói đạo cách tự do, như tôi phải nói.” Lời cầu nguyện nổi tiếng của ông: “Lạy Chúa, xin ban cho con Scotland, nếu không con sẽ chết”, cho thấy một tấm lòng sốt sắng cho vương quốc Đức Chúa Trời và sự cứu rỗi của dân tộc ông.
Di sản của John Knox vẫn còn sống động cho đến ngày nay:
1. Sách Kỷ Luật (The Book of Discipline) và Sách Cầu Nguyện Chung (The Book of Common Order): Knox cùng các đồng sự soạn thảo những văn kiện này để thiết lập nền tảng cho Hội Thánh Trưởng Lão Scotland, nhấn mạnh vào sự giảng dạy Lời Chúa, kỷ luật hội thánh, và nếp sống thánh khiết.
2. Mô Hình Hội Thánh Trưởng Lão (Presbyterianism): Knox là người áp dụng và phát triển mô hình cai trị hội thánh theo trưởng lão từ Geneva tại Scotland. Mô hình này, dựa trên nguyên tắc Kinh Thánh về sự lãnh đạo tập thể (như trong Công vụ 14:23, Tít 1:5), trở thành đặc trưng của các hội thánh Trưởng Lão trên toàn thế giới.
3. Hạt Giống Cho Tự Do Tôn Giáo: Quan điểm về vương quyền của Đấng Christ, về bổn phận vâng lời Đức Chúa Trời hơn người ta, đã gieo vào lòng người dân thường ý thức về trách nhiệm cá nhân trước mặt Chúa. Điều này gián tiếp đặt nền móng cho các tư tưởng về chính phủ giới hạn và quyền tự do lương tâm.
Cuộc đời John Knox không chỉ là một câu chuyện lịch sử, mà còn là một kho tàng bài học thuộc linh quý giá:
1. Lòng Can Đảm Dựa Trên Lẽ Thật, Không Trên Cảm Xúc: Sự dạn dĩ của Knox bắt nguồn từ sự am hiểu sâu sắc Kinh Thánh và sự tin cậy vào Đức Chúa Trời tể trị. Chúng ta được kêu gọi “hãy sẵn sàng… làm chứng về sự trông cậy trong anh em” (1 Phi-e-rơ 3:15). Can đảm không phải là không sợ hãi, mà là vâng lời bất chấp sợ hãi.
2. Sức Mạnh Của Đời Sống Cầu Nguyện: Knox được mệnh danh là “người cầu nguyện vĩ đại”. Nữ hoàng Mary từng nói bà sợ những lời cầu nguyện của Knox hơn sợ mười ngàn quân lính. Đời sống chúng ta có cần được nuôi dưỡng bởi một tinh thần cầu nguyện sốt sắng và kiên trì như vậy không? (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17).
3. Trung Thành Với Nguyên Tắc “Chỉ Kinh Thánh” (Sola Scriptura): Trong một thời đại đầy dẫy các tiếng nói và triết lý, chúng ta phải bám chắc vào Kinh Thánh như thước đo duy nhất cho đức tin và nếp sống (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Mọi truyền thống và học thuyết phải được soi rọi dưới ánh sáng Lời Chúa.
4. Theo Đuổi Sự Trong Sạch Của Hội Thánh: Knox không chỉ quan tâm đến việc cá nhân được cứu, mà còn khao khát Hội Thánh được thanh sạch khỏi sự dạy dỗ sai lầm và tội lỗi. Chúng ta có cầu nguyện và làm việc cho sự trong sạch và thánh khiết của Hội Thánh địa phương mình không? (Ê-phê-sô 5:26-27).
5. Sống Với Tầm Nhìn Vương Quốc: Knox sống với một tầm nhìn vượt ra ngoài bản thân – cho sự biến đổi của cả một dân tộc theo Lời Chúa. Chúng ta được kêu gọi sống không chỉ cho bản thân, mà còn để ảnh hưởng đến gia đình, cộng đồng, và quốc gia mình vì vinh hiển Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 5:13-16).
John Knox không phải là một người hoàn hảo; ông có những khiếm khuyết và có thể quá cứng nhắc. Nhưng trên hết, ông là một con người mà Đức Chúa Trời đã chinh phục, trang bị, và sử dụng cách mạnh mẽ. Ông là một minh chứng hùng hồn cho chân lý rằng Đức Chúa Trời thường dùng những công cụ yếu đuối của thế gian để làm hổ thẹn những kẻ mạnh (1 Cô-rinh-tô 1:27-28).
Ước gì câu chuyện của John Knox thôi thúc chúng ta đào sâu vào Lời Chúa, sốt sắng trong cầu nguyện, can đảm trong nếp sống làm chứng, và không ngừng tìm kiếm sự tôn cao duy nhất cho Vua của chúng ta, là Chúa Giê-xu Christ. Như Knox từng viết: “Một niềm tin sống động không thể không hành động.” Nguyện đức tin của chúng ta cũng là một đức tin sống động, hành động, và biến đổi, vì sự vinh hiển của Đấng Christ trên mọi phương diện của đời sống.