Chúa Giê-su Là Ai? Tìm Hiểu Về Cuộc Đời và Di Sản của Ngài
Trong dòng chảy lịch sử nhân loại, không có nhân vật nào vừa mang tính lịch sử rõ rệt lại vừa gây tranh cãi và biến đổi thế giới sâu sắc như Giê-su người Na-xa-rét. Câu hỏi “Các ngươi nói ta là ai?” (Ma-thi-ơ 16:15) mà chính Ngài đặt ra cho các môn đồ vẫn còn vang vọng qua mọi thế kỷ, đòi hỏi một câu trả lời cá nhân và hệ trọng từ mỗi người. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá thân vị, chức vụ, cuộc đời và di sản vĩnh cửu của Chúa Giê-su Christ dưới ánh sáng của Kinh Thánh, sử dụng ngôn ngữ nguyên bản để mở ra tầm nhìn phong phú hơn về Đấng là trung tâm của đức tin Cơ Đốc.
Kinh Thánh dùng nhiều danh hiệu để mặc khải con người thật của Chúa Giê-su, mỗi danh hiệu như một mặt của viên kim cương tỏa sáng về Ngài.
1. Đấng Christ (Χριστός - Christos): Đây không phải là họ của Ngài, mà là một chức vụ, một tước hiệu. Từ Hy Lạp “Christos” dịch từ tiếng Hê-bơ-rơ “Mashiakh” (מָשִׁיחַ), có nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Trong Cựu Ước, các vua, thầy tế lễ và tiên tri được xức dầu để biệt riêng cho một chức vụ thánh. Chúa Giê-su là Đấng Mê-si được hứa ban, Đấng được Đức Chúa Trời xức dầu bằng Thánh Linh (Công vụ 10:38) để hoàn thành công việc cứu chuộc. Phi-e-rơ tuyên xưng: “Ngươi là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống” (Ma-thi-ơ 16:16).
2. Con Đức Chúa Trời (ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ - ho huios tou Theou): Danh hiệu này nói lên mối liên hệ độc nhất vô nhị về bản thể và sự hiệp một giữa Chúa Giê-su với Đức Chúa Trời Cha. Ngài không phải là một “con” theo nghĩa tạo vật, nhưng là Con Một (Μονογενής - Monogenēs), nghĩa là Duy Nhất, cùng một bản chất với Cha (Giăng 1:14, 18). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “con” (בֵּן - ben) cũng mang ý “cùng loại”. Chúa Giê-su tuyên bố: “Ta với Cha là một” (Giăng 10:30). Sứ đồ Giăng viết rõ mục đích của sách Phúc Âm mình: “hầu cho các ngươi tin rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ, tức là Con Đức Chúa Trời, và lại hầu cho các ngươi nhờ danh Ngài mà được sự sống” (Giăng 20:31).
3. Chúa (Κύριος - Kyrios): Trong bản dịch Septuagint (Cựu Ước Hy Lạp), từ “Kyrios” được dùng để dịch danh xưng GIA-VÊ (YHWH) của Đức Chúa Trời. Khi Tân Ước gọi Chúa Giê-su là “Kyrios”, đó là một tuyên bố thần tính mạnh mẽ. Phi-e-rơ tuyên giảng: “Vậy, toàn thể nhà Y-sơ-ra-ên khá biết chắc rằng Đức Chúa Trời đã tôn Jêsus nầy, mà các ngươi đã đóng đinh trên thập tự giá, làm Chúa và Đấng Christ” (Công vụ 2:36). Xưng nhận “Giê-su là Chúa” (Rô-ma 10:9) là cốt lõi của đức tin Cơ Đốc.
4. Đấng Cứu Thế (Σωτήρ - Sōtēr): Thiên sứ tuyên bố với các người chăn chiên: “Ấy là hôm nay tại thành Đa-vít đã sanh cho các ngươi một Đấng Cứu Thế, là Christ, là Chúa” (Lu-ca 2:11). Danh “Giê-su” (Ιησούς - Iēsous) bắt nguồn từ tiếng Hê-bơ-rơ “Yeshua” (יֵשׁוּעַ), có nghĩa là “GIA-VÊ cứu rỗi” hoặc “Đấng Cứu Rỗi”. Ma-thi-ơ giải thích: “người sẽ đặt tên là JÊSUS; vì chính Ngài sẽ cứu dân mình ra khỏi tội” (Ma-thi-ơ 1:21). Công việc cứu rỗi này không chỉ mang tính xã hội hay chính trị, nhưng trước hết và trên hết là sự giải cứu khỏi quyền lực và hình phạt của tội lỗi.
Sứ đồ Giăng mở đầu Phúc Âm của mình bằng một lời tuyên bố sấm sét về thân vị vĩnh cửu của Chúa Giê-su: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật” (Giăng 1:1, 14). Từ “Ngôi Lời” trong tiếng Hy Lạp là “Λόγος - Logos”, không chỉ là “lời nói” mà còn mang nghĩa “lý tính”, “nguyên lý sáng tạo và trật tự của vũ trụ”. Trong triết lý Do Thái, “Lời” của Đức Chúa Trời là đầy quyền năng sáng tạo (Sáng thế ký 1). Giăng tuyên bố Ngôi Lời vĩnh cửu, hiệp một với Đức Chúa Trời ấy chính là Chúa Giê-su, đã mang lấy bản chất con người (“xác thịt”) và cư ngụ giữa chúng ta. Đây là mầu nhiệm Nhập Thể: Đức Chúa Trời vô hạn, vĩnh cửu đã tự hạ mình, mặc lấy sự hữu hạn của thời gian và không gian trong con người Giê-su Christ để bày tỏ chính Ngài cho nhân loại (Phi-líp 2:6-7). Chúa Giê-su phán: “Ai đã thấy ta, tức là đã thấy Cha” (Giăng 14:9). Ngài là hình ảnh trọn vẹn của Đức Chúa Trời vô hình (Cô-lô-se 1:15).
Cuộc đời Chúa Giê-su được ghi chép trong bốn sách Phúc Âm, mỗi sách nhấn mạnh một góc nhìn về Ngài.
1. Chức Vụ Công Khai: Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ sau khi chịu phép báp-tem và chịu cám dỗ (Ma-thi-ơ 3:13-4:11). Sứ điệp trung tâm của Ngài là: “Kỳ đã trọn, nước Đức Chúa Trời đã gần; các ngươi hãy ăn năn và tin đạo Tin Lành” (Mác 1:15). Chức vụ của Ngài được đánh dấu bằng việc giảng dạy đầy thẩm quyền (như Bài Giảng Trên Núi - Ma-thi-ơ 5-7), thực hiện các phép lạ chữa bệnh, đuổi quỷ, và quyền năng trên thiên nhiên để chứng minh Nước Đức Chúa Trời đã đến và bày tỏ lòng thương xót của Ngài. Các lời tiên tri Cựu Ước, như trong Ê-sai 53 và Thi thiên 22, được ứng nghiệm chính xác trong đời Ngài.
2. Sự Chết Chuộc Tội (Atonement): Cái chết của Chúa Giê-su trên thập tự giá không phải là một tai nạn lịch sử, nhưng là mục đích chính yếu Ngài đến thế gian. Ngài phán: “Con người đã đến... phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người” (Mác 10:45). Từ “giá chuộc” (λύτρον - lytron) nói đến giá phải trả để giải phóng một nô lệ. Chúa Giê-su là Chiên Con của Đức Chúa Trời, “Đấng cất tội lỗi thế gian đi” (Giăng 1:29). Trên thập tự giá, Ngài gánh thay hình phạt tội lỗi mà chúng ta đáng chịu. Sứ đồ Phao-lô giải thích: “Đức Chúa Trời đã làm cho Đấng vốn chẳng biết tội lỗi trở nên tội lỗi vì chúng ta, hầu cho chúng ta nhờ Đấng đó mà được trở nên sự công bình của Đức Chúa Trời” (2 Cô-rinh-tô 5:21). Sự chết thay (substitutionary death) này là nền tảng của ân điển.
3. Sự Sống Lại Vinh Hiển: Nếu sự chết của Chúa Giê-su là sự đền tội, thì sự sống lại của Ngài là sự xác nhận của Đức Chúa Trời rằng công việc đã hoàn tất và sự chiến thắng trên tội lỗi và sự chết. Ngài “vì tội lỗi chúng ta đã bị phó, vì sự xưng công bình chúng ta đã sống lại” (Rô-ma 4:25). Sự sống lại là một sự kiện lịch sử có bằng chứng vững chắc, được chứng kiến bởi nhiều nhân chứng (1 Cô-rinh-tô 15:3-8). Nó xác nhận thần tính của Chúa Giê-su (Rô-ma 1:4) và bảo đảm sự sống lại và sự sống đời đời cho những ai tin Ngài.
Sau khi sống lại, Chúa Giê-su hiện ra với các môn đồ trong 40 ngày, “phán bảo họ những sự về nước Đức Chúa Trời” (Công vụ 1:3), rồi thăng thiên ngồi bên hữu Đức Chúa Trời (Mác 16:19). Điều này không có nghĩa Ngài vắng mặt, nhưng Ngài đang cai trị trong địa vị tối cao. Di sản của Ngài tiếp tục qua Hội Thánh, là thân thể của Ngài trên đất (Ê-phê-sô 1:22-23).
1. Đấng Trung Bảo: Chúa Giê-su là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (1 Ti-mô-thê 2:5). Ngài đang cầu thay cho các thánh đồ tại thiên đàng (Rô-ma 8:34; Hê-bơ-rơ 7:25). Chức thầy tế lễ thượng phẩm đời đời của Ngài đem đến cho chúng ta sự tự do đến gần ngôi ân điển (Hê-bơ-rơ 4:14-16).
2. Lời Hứa Tái Lâm: Các thiên sứ tại sự thăng thiên tuyên bố: “Các ngươi thấy Jêsus nầy đã được cất lên trời khỏi các ngươi thể nào, thì cũng sẽ trở lại như vậy” (Công vụ 1:11). Sự tái lâm của Chúa Giê-su trong vinh quang là niềm hy vọng trọn vẹn của Hội Thánh, để phán xét thế gian, tiêu diệt kẻ thù cuối cùng là sự chết, và thiết lập vương quốc đời đời của Ngài (1 Cô-rinh-tô 15:24-26; Khải huyền 21-22).
Hiểu biết về Chúa Giê-su không phải chỉ là kiến thức thần học, mà phải dẫn đến sự biến đổi đời sống.
- Trong Sự Thờ Phượng: Khi chúng ta thật sự nhận biết Ngài là Chúa (Kyrios) và Đức Chúa Trời (Giăng 20:28), tấm lòng tự nhiên dâng lên sự thờ phượng, tôn kính và vâng phục trọn vẹn. Mọi sự cầu nguyện, ca hát, và nếp sống đều phải quy về Ngài.
- Trong Sự Môn Đồ Hóa: Câu hỏi “Các ngươi nói ta là ai?” đòi hỏi một lời đáp cá nhân. Lời đáp đó phải dẫn đến việc “từ bỏ mình, vác thập tự giá mình mà theo ta” (Ma-thi-ơ 16:24). Theo Chúa là học tập nếp sống, tâm tình và sự vâng phục của Ngài.
- Trong Niềm Hy Vọng và An Nghỉ: Biết rằng Đấng đã chiến thắng sự chết đang cai trị và sẽ trở lại, cho chúng ta sự bình an để đối diện với nghịch cảnh, đau buồn và sự bất định của tương lai. Chúng ta có thể “phó thác linh hồn mình cho Đấng giữ gìn trung tín” (1 Phi-e-rơ 4:19).
- Trong Sứ Mạng: Hiểu rằng Chúa Giê-su là Đấng Cứu Rỗi duy nhất (Công vụ 4:12) thúc giục chúng ta chia sẻ Tin Lành này cho người khác với lòng thương xót và sự khẩn thiết. Di sản của Ngài được tiếp nối qua lời chứng của chúng ta.
Chúa Giê-su Christ không chỉ là một nhà giáo lý vĩ đại, một nhà cải cách đạo đức, hay một biểu tượng tôn giáo. Kinh Thánh mặc khải Ngài là Đấng Christ được xức dầu, Con Một của Đức Chúa Trời, Chúa tể vũ trụ, Đấng Cứu Chuộc đã chết thay và sống lại, và là Quan Án sẽ trở lại. Cuộc đời Ngài là sự mặc khải trọn vẹn nhất về tình yêu, sự thánh khiết và ân điển của Đức Chúa Trời. Di sản của Ngài là Hội Thánh, được cứu chuộc bằng huyết Ngài và được kêu gọi sống cho sự vinh hiển của Ngài. Câu hỏi then chốt cho mỗi chúng ta hôm nay vẫn là câu hỏi Ngài đặt ra: “Còn ngươi, ngươi nói ta là ai?” Lời đáp của chúng ta sẽ định đoạn số phận đời đời và định hướng cuộc sống hiện tại. Nguyện xin Đức Thánh Linh mở mắt chúng ta để nhìn biết Chúa cách sâu nhiệm hơn, tin cậy Ngài cách trọn vẹn hơn, và bước đi với Ngài cách thân mật hơn mỗi ngày.