Chúa có yêu Sa-tăn không?

Câu hỏi “Chúa có yêu Sa-tăn không?” là một trong những thắc mắc thần học sâu sắc và phức tạp nhất, chạm đến cốt lõi của bản tính Đức Chúa Trời: tình yêu thương vô hạn và sự thánh khiết công bình tuyệt đối. Để trả lời câu hỏi này một cách trung thực với Kinh Thánh, chúng ta cần phân biệt rõ giữa tình yêu phổ quát của Đấng Tạo Hóa dành cho mọi tạo vật và tình yêu cứu chuộc đặc biệt dành cho nhân loại qua Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách hệ thống để làm sáng tỏ mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời và Sa-tăn, từ thuở ban đầu cho đến sự phán xét cuối cùng.

Trước hết, chúng ta phải hiểu Sa-tăn không phải là một thần ác đối lập ngang hàng với Đức Chúa Trời. Hắn là một tạo vật. Kinh Thánh không mô tả chi tiết về sự sáng tạo các thiên sứ, nhưng qua các phân đoạn, chúng ta biết mọi vật đều do Ngài dựng nên (Giăng 1:3; Cô-lô-se 1:16). Sa-tăn, trước khi sa ngã, là một thiên sứ vinh hiển, có lẽ là thiên sứ trưởng.

Ê-xê-chi-ên 28:12-15, dù nói về vua Ty-rơ theo nghĩa đen, thường được xem là có ý nghĩa tiên tri ám chỉ về nguồn gốc của Sa-tăn: “Ngươi từng là ấn tượng của sự trọn vẹn, đầy sự khôn ngoan, tốt đẹp trọn vẹn... Ngươi ở trong Ê-đen, là vườn của Đức Chúa Trời... Ngươi là chê-ru-bin được xức dầu... Ngươi làm các việc mình trọn vẹn từ ngày ngươi được dựng nên, cho đến lúc thấy sự gian ác trong ngươi.” Điều này cho thấy Sa-tăn đã được tạo dựng cách toàn hảo, trong sự thánh khiết.

Ê-sai 14:12-14 tiết lộ nguyên nhân sa ngã: “Hỡi sao mai, con trai của sáng sớm! Sao ngươi từ trời sa xuống?... Lòng ngươi đã nói: ‘Ta sẽ lên trời, sẽ nhắc ngôi ta lên trên các ngôi sao Đức Chúa Trời... Ta sẽ làm ra bằng Đấng Rất Cao.’” Danh xưng “Lucifer” (Ngôi Sao Mai) trong bản King James bắt nguồn từ đây. Tội lỗi của hắn là tự cao (hybris) và muốn chiếm đoạt vị thế của Đấng Tạo Hóa. Hắn đã lựa chọn phản loạn một cách có ý thức và trọn vẹn.

Tại thời điểm sáng tạo và trước khi sa ngã, chắc chắn Đức Chúa Trời, với tình yêu vô điều kiện (agapē) vốn có trong bản tính Ngài, đã yêu thương thiên sứ này. Sự toàn hảo ban đầu của thiên sứ là bằng chứng của tình yêu và ân điển sáng tạo từ Đức Chúa Trời.

Kinh Thánh tuyên bố “Đức Chúa Trời là sự yêu thương” (1 Giăng 4:8). Từ Hy Lạp được dùng ở đây là agapē – tình yêu tự nguyện, vị tha, trung tín. Nhưng tình yêu của Đức Chúa Trời luôn hoạt động trong sự hài hòa với các thuộc tính khác của Ngài: sự thánh khiết (hagiosynē), công bình (dikaiosynē), và chân thật.

Đối với loài người tội lỗi, tình yêu agapē của Đức Chúa Trời đã tìm được con đường biểu lộ qua sự hy sinh của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá (Rô-ma 5:8). Đây là tình yêu cứu chuộc. Tuy nhiên, Kinh Thánh không hề ghi lại một kế hoạch cứu chuộc nào, một Đấng Christ nào chết thế cho các thiên sứ sa ngã. Hê-bơ-rơ 2:16 khẳng định: “Vì quả thật Ngài không vùa giúp các thiên sứ, nhưng Ngài vùa giúp dòng dõi của Áp-ra-ham.”

Sự lựa chọn phản loạn của Sa-tăn là trọn vẹn và cuối cùng. Ma-thi-ơ 25:41 cho biết hỏa ngục được “sắm sẵn cho ma quỉ và những sứ của nó.” Động từ Hy Lạp ở đây (hētoimazō) diễn tả một hành động trong quá khứ có kết quả lâu dài, cho thấy số phận của chúng đã được ấn định. Sự phán xét dành cho Sa-tăn là chắc chắn (Khải Huyền 20:10).

Vậy, Chúa có còn “yêu” Sa-tăn theo nghĩa agapē – tình yêu tìm kiếm sự phục hồi và hiệp thông – không? Câu trả lời Kinh Thánh là không. Tình yêu của Đức Chúa Trời vẫn tồn tại, nhưng giờ đây được biểu lộ qua sự công bình thánh khiết chống lại tội ác. Thi Thiên 5:4-6 nói: “Vì Chúa chẳng phải là Đức Chúa Trời ưa sự dữ... Kẻ kiêu ngạo chẳng được đứng trước mặt Chúa; Chúa ghét hết thảy những kẻ làm ác.” Từ “ghét” ở đây (tiếng Hê-bơ-rơ: שׂנא śānē) nói về sự từ chối, lên án công khai, đối lập với sự ưa thích và chấp nhận.

Đây là điểm then chốt. Loài người sa ngã trong A-đam, nhưng chúng ta là nạn nhân của sự lừa dối (1 Ti-mô-thê 2:14) và được ban cho cơ hội ăn năn. Chúng ta được cứu bởi ân điển, qua đức tin (Ê-phê-sô 2:8-9). Ngược lại, Sa-tăn sa ngã trong sự toàn hảo, với đầy đủ tri thức và sự vinh hiển, với một sự lựa chọn hoàn toàn tự do và có ý thức chống nghịch Đức Chúa Trời. Sự sa ngã của hắn là tuyệt đối và không thể đảo ngược.

Giu-đe 1:6 mô tả: “Các thiên sứ không giữ địa vị mình, nhưng bỏ chỗ riêng mình, thì Ngài đã dùng dây xích họ trong nơi tối tăm đời đời, để chờ sự phán xét ngày lớn.” Hình ảnh “dây xích” và “chờ sự phán xét” cho thấy tình trạng của chúng đã được quyết định, chỉ chờ ngày thi hành án cuối cùng.

Do đó, khi nói về tình yêu của Đức Chúa Trời, chúng ta phải hiểu rõ đối tượng. Tình yêu cứu chuộc (redeeming love) chỉ dành cho nhân loại, được bày tỏ qua Chúa Giê-xu Christ. Tình yêu công chính (righteous love) của Đức Chúa Trời đòi hỏi mọi tội ác, mọi sự phản nghịch phải bị trừng phạt, để danh Ngài được tôn thánh. Sự phán xét Sa-tăn chính là một biểu hiện của tình yêu thánh khiết này đối với những gì là tốt lành, công bình và thánh sạch.

1. Hiểu Biết Về Ân Điển Cách Sâu Nhiệm Hơn: Việc không có sự cứu rỗi cho Sa-tăn nhấn mạnh sự đặc biệt và quý giá không thể tả của ân điển dành cho chúng ta. Chúng ta được cứu không phải vì tốt hơn, mà hoàn toàn do tình yêu thương xót không thể giải thích được của Đức Chúa Trời. Điều này phải dẫn đến lòng biết ơn sâu xa và đời sống thờ phượng.

2. Nghiêm Túc Với Tội Lỗi: Sự sa ngã của Sa-tăn bắt đầu từ lòng kiêu ngạo và ước muốn tự tôn. Điều này cảnh báo chúng ta phải hết sức khiêm nhường, tỉnh thức trước những tư tưởng tự tôn, ganh đua, muốn chiếm vị trí của Đức Chúa Trời trong đời sống mình (Gia-cơ 4:6-7).

3. Sự Xác Quyết Trong Chiến Trận Thuộc Linh: Biết rằng Sa-tăn đã bị đánh bại bởi huyết Chiên Con (Khải Huyền 12:11) và số phận của hắn đã được ấn định, cho chúng ta sự can đảm và xác quyết. Chúng ta không chiến đấu để giành chiến thắng, nhưng chiến đấu từ chiến thắng mà Christ đã hoàn tất. Sự phán xét cuối cùng dành cho ma quỷ là lời hứa về sự chấm dứt mọi điều ác.

4. Truyền Giáo Với Lòng Khẩn Thiết: Số phận đời đời đã được định cho ma quỷ, nhưng chưa định cho người chưa tin. Điều này thúc giục chúng ta nhiệt thành rao truyền Tin Lành cứu rỗi, vì “hiện nay là kỳ thuận tiện... hiện nay là ngày cứu rỗi” (2 Cô-rinh-tô 6:2).

5. Tập Trung Vào Christ, Đấng Trung Bảo Duy Nhất: Bài học lớn nhất là chỉ có trong Chúa Giê-xu Christ chúng ta mới tìm thấy tình yêu cứu chuộc. Bên ngoài Ngài, chỉ có sự phán xét công bình. Đời sống chúng ta phải luôn quy về Christ, Đấng đã yêu thương và phó chính mình Ngài vì chúng ta.

Vậy, Chúa có yêu Sa-tăn không? Trong ý nghĩa là một tạo vật được dựng nên toàn hảo, Ngài đã yêu thương. Nhưng trước một kẻ thù đã lựa chọn sự phản loạn vĩnh viễn và trở thành hiện thân của tội ác chống nghịch Đức Chúa Trời, tình yêu của Ngài bây giờ được bày tỏ qua sự thánh khiết công bình, quyết tâm tiêu diệt mọi tội lỗi để khôi phục sự toàn hảo cho tạo vật mới. Khải Huyền 20:10 vẽ nên cảnh cuối cùng: “Ma quỉ... sẽ bị quăng xuống hồ lửa và diêm... chúng sẽ bị khổ cả ngày lẫn đêm cho đến đời đời.” Đây là sự phán xét cuối cùng cho sự lựa chọn của chính hắn.

Lời đáp cho câu hỏi này cuối cùng dẫn chúng ta đến thập tự giá. Tại đó, chúng ta thấy tình yêu cứu chuộc vĩ đại dành cho chúng ta, và cũng thấy sự công bình thánh khiết kinh khiếp mà tội lỗi phải đối diện. Ước mong mỗi chúng ta, khi hiểu được sự nghiêm trọng của số phận dành cho kẻ chống nghịch, càng trân quý hơn ân điển nhưng không mà chúng ta đã lãnh nhận, và sống một đời sống biết ơn, thánh khiết, dành riêng cho Đấng đã yêu thương và giải cứu chúng ta khỏi quyền lực của sự tối tăm.